مکمل کلاژن

کلاژن یکی از پروتئین های اصلی در بدن انسان است که در پوست، تاندون ها، رباط ها و سایر بافت های همبند یافت می شود. تا کنون ۲۸ نوع کلاژن شناسایی شده اند که انواع I ،II و III فراوان ترین انواع آن در بدن انسان هستند و ۸۰ الی ۹۰٪ کل کلاژن بدن را تشکیل می دهند. انواع I و III این ماده به طور کلی در پوست و استخوان ها یافت می شوند. در حالی که نوع II بیشتر در مفاصل وجود دارد. بدن شما به طور طبیعی کلاژن تولید می کند؛ اما مکمل هایی نیز به منظور بهبود خاصیت ارتجاعی پوست، ارتقاء سلامت مفاصل، تولید عضلات، سوزاندن چربی و… به بازار عرضه شده اند. در این مقاله بحثی پیرامون این موضوع ارائه شده است که آیا مکمل کلاژن واقعا بر روی بدن تاثیر دارد؟

انواع مکمل کلاژن

بیشتر مکمل های کلاژن از حیوانات، به ویژه خوک، گاوها و ماهی ها تهیه می شوند. بنابراین ترکیب این مکمل ها کمی با هم متفاوت است. اما معمولا همه آنها شامل کلاژن I ،II ،III یا مخلوطی از این سه هستند.

مکمل کلاژن را می توان در سه شکل اصلی زیر یافت:

  • کلاژن هیدرولیز شده: این فرم از کلاژن که به نام کلاژن هیدرولیز یا پپتیدهای کلاژن نیز شناخته می شود؛ به قطعات پروتئینی کوچکتر به نام اسیدهای آمینه تقسیم می شود.
  • ژلاتین: کلاژن موجود در ژلاتین فقط تا حدی به اسیدهای آمینه تبدیل می شود.
  • خام در اشکال خام: در این فرم پروتئین کلاژن دست نخورده باقی می ماند.

برخی از تحقیقات نشان داده اند که بدن می تواند کلاژن هیدرولیز شده را با کارایی بیشتری جذب کند. گفته می شود تمام اشکال کلاژن در هنگام هضم به اسیدهای آمینه تجزیه شده و سپس برای ساخت کلاژن یا دیگر پروتئین های مورد نیاز بدن، جذب می شوند.

در واقع ، برای تولید کلاژن نیازی به مصرف مکمل کلاژن نیستو چرا که بدن شما این کار را به طور طبیعی و با استفاده از اسیدهای آمینه موجود در پروتئین های خوراکی انجام می دهد. با این حال برخی از مطالعات نشان داده اند که مصرف مکمل کلاژن ممکن است باعث افزایش تولید آن شده و مزایای منحصر به فردی را به بدن ارائه دهد.

مکمل کلاژن ممکن است برای پوست و مفاصل مفید باشد

برخی شواهد نشان داده اند که مکمل های کلاژن ممکن است چین و چروک ها را کاهش داده و درد مفاصل را از بین ببرند.

پوست

کلاژن نوع I و III اجزای اصلی پوست را تشکیل داده و استحکام و ساختار آن را حفظ می کنند. اگرچه بدن به طور طبیعی کلاژن تولید می کند؛ اما مطالعات نشان داده اند که ممکن است میزان تولید این ماده در پوست هر سال ۱٪ کاهش یابد. این روند به پیری پوست کمک می کند.

تحقیقات اولیه نشان داده اند که مصرف مکمل ممکن است باعث افزایش سطح کلاژن در پوست، کاهش چین و چروک ها و بهبود خاصیت ارتجاعی و هیدراتاسیون پوست شود.

در یک مطالعه که بر روی ۱۱۴ زن میانسال انجام شد مشخص شد که مصرف ۲٫۵ گرم وریسول (کلاژن هیدرولیز نوع I) به صورت روزانه به مدت ۸ هفته، ۲۰٪ حجم چین و چروک را کاهش می دهد.

در یک مطالعه دیگر که بر روی ۷۲ زن ۳۵ ساله یا بزرگتر انجام شد نشان داد که مصرف ۲٫۵ گرم الاستن (کلاژن هیدرولیز شده I و II) به صورت روزانه به مدت ۱۲ هفته عمق چین و چروک را ۲۷٪ کاهش داده و هیدراتاسیون پوست را ۲۸٪ افزایش می دهد.

اگرچه تحقیقات اولیه امیدوار کننده هستند؛ اما برای تعیین میزان تأثیر مصرف مکمل کلاژن بر روی سلامت پوست و اینکه کدام مکمل می تواند به بهترین شکل این کار را انجام دهد؛ به تحقیقات بیشتری نیاز داریم.

همچنین به خاطر داشته باشید که برخی از مطالعات موجود توسط تولیدکنندگان کلاژن تأمین مالی شده اند و ممکن است تعصبشان بر روی نتیجه تحقیقات تاثیر گذاشته باشد.

مفاصل

کلاژن نوع II که عمدتاً در غضروف ها یافت می شوند؛ به شکل کوسن محافظ کننده در بین مفاصل عمل می کنند. در یک بیماری شایع که به آن استئوآرتریت (OA) گفته می شود؛ غضروف بین مفاصل از بین می رود. این حالت ممکن است منجر به التهاب، سفتی مفاصل، درد و کاهش عملکرد اندام ها به خصوص دست، زانو و باسن شود.

تعداد انگشت شماری از مطالعات نشان داده اند که انواع مختلفی از مکمل های کلاژن ممکن است به تسکین درد مفاصل مربوط به OA کمک کنند.

در دو مطالعه مشخص شد که مصرف ۴۰ میلی گرم UC-II (کلاژن نوع II خام) به صورت روزانه تا ۶ ماه، درد مفاصل و سفتی را در افراد مبتلا به OA کاهش می دهد.

در یک مطالعه دیگر، مصرف ۲ گرم BioCell (کلاژن هیدرولیز نوع II) به صورت روزانه به مدت ۱۰ هفته درد مفاصل، سفتی و ناتوانی را در ۳۸٪ از افراد مبتلا به OA کاهش داد. نکته قابل توجه این است که تولید کنندگان UC-II و BioCell بودجه انجام این مطالعات را تامین کردند و این ممکن است روی نتایج مطالعه تاثیر گذاشته باشد.

مکمل های کلاژن همچنین ممکن است به تسکین درد مفاصل مرتبط با ورزش و آرتریت روماتوئید نیز کمک کنند. اگرچه برای تایید این ادعا به تحقیقات بیشتری نیاز داریم.

تحقیقات کمی در مورد خواص مکمل کلاژن بر روی استخوان ها، ماهیچه ها و سایر اندام های داخلی بدن انجام شده است. اگرچه فواید بالقوه کشف شده تا کنون امیدوارکننده هستند؛ اما در کل تحقیقات زیادی در مورد تأثیر مکمل های کلاژن بر روی استخوان ها، ماهیچه ها و مناطق دیگر بدن انجام نشده است.

سلامت استخوان ها

استخوان عمدتاً از کلاژن ساخته شده است. به خصوص کلاژن نوع I. به همین دلیل مصرف مکمل کلاژن برای محافظت از بدن در برابر پوکی استخوان (بیماری که در آن استخوان ها ضعیف و شکننده می شوند) مفید است. با این حال بسیاری از مطالعات حمایت کننده از این فایده، بر روی حیوانات انجام شده اند.

در یک مطالعه انسانی، ۱۳۱ زن یائسه که ۵ گرم مکمل کلاژن هیدرولیز شده ای به نام Fortibone را به صورت روزانه و به مدت ۱ سال استفاده می کردند؛ چگالی استخوان های ستون فقراتشان تقریبا ۳ درصد و چگالی استخوان ران آنها تقریبا ۷ درصد افزایش پیدا کرد.

با این وجود برخی مطالعات حاکی از آن هستند که مکمل های کلاژن ممکن است حجم توده استخوانی را بهبود ببخشند و از تحلیل استخوان ها جلوگیری کنند. البته برای تایید این ادعا باید مطالعات عمیق تری بر روی بدن انسان انجام شود.

عضله سازی

مانند سایر منابع پروتئینی، مکمل کلاژن نیز احتمالاً هنگام ترکیب با ورزش های استقامتی و قدرتی، برای رشد عضلات مفید است. در یک مطالعه که روی ۵۳ مرد سالخورده انجام شد، افرادی که به مدت ۳ ماه ۱۵ گرم کلاژن هیدرولیز شده پس از تمرینات قدرتی مصرف کردند؛ نسبت به افرادی که دارونما غیر پروتئینب مصرف کرده بودند، عضلات بیشتری به دست آوردند.

در یک مطالعه دیگر که روی ۷۷ زن یائسه انجام شد، مکمل های کلاژن پس از ورزش اثرات مشابه ای با مکمل غیر پروتئینی داشتند.

اساساً این نتایج نشان می دهد که مکمل های کلاژن ممکن است تاثیر بیشتری بر روی بدن بعد از ورزش کردن نسبت به مکمل های غیر پروتئینی داشته باشند. با این حال این موضوع که آیا مکمل کلاژن نسبت به سایر منابع پروتئینی برای ساخت عضله برتری دارند یا خیر؟ هنوز مشخص نشده است.

سایر مزایا

از آنجا که کلاژن بخش اعظمی از بدن را تشکیل می دهد؛ مصرف آن به عنوان یک مکمل فواید بالقوه زیادی دارد. با این حال بسیاری از این مزایا به طور کامل مورد مطالعه قرار نگرفته اند. فقط چند مطالعه نشان می دهد که مکمل های کلاژن ممکن است برای این موارد مفید باشد:

  • مو و ناخن
  • سلولیت
  • سلامت روده
  • کاهش وزن

در کل کسب شواهد بیشتری در این زمینه ها لازم است.

دوز مصرف و عوارض جانبی

بر اساس تحقیقات موجود چند دوز توصیه شده برای مصرف مکمل کلاژن به شرح زیر است:

  • برای چین و چروک پوست. ۲٫۵ گرم کلاژن هیدرولیز نوع I و ترکیبی از انواع I و II پس از ۸ تا ۱۲ هفته فواید خود را نشان داده است.
  • برای درد مفاصل. اگر ۴۰ میلی گرم کلاژن نوع II خام به مدت ۶ ماه به صورت روزانه یا ۲ گرم کلاژن هیدرولیز نوع II به مدت ۱۰ هفته مصرف شود، ممکن است به کاهش درد مفاصل کمک کند.
  • برای سلامتی استخوان. تحقیقات در این زمینه محدود است. اما مصرف ۵ گرم کلاژن هیدرولیز شده از گاو پس از ۱ سال به افزایش تراکم استخوان کمک می کند.
  • برای عضله سازی. مصرف ۱۵ گرم از این مکمل طی ۱ ساعت پس از ورزش کردن ممکن است به ساخت عضله کمک کند. اگرچه سایر پروتئین ها نیز به احتمال زیاد دارای تأثیرات مشابه ای هستند.

مصرف مکمل کلاژن به طور کلی برای بیشتر افراد بی ضرر است. اما عوارض جانبی خفیفی از جمله حالت تهوع، ناراحتی معده و اسهال پس از مصرف این ماده گزارش شده است.

از آنجا که مکمل های کلاژن به طور کلی از بدن حیوانات درست می شوند؛ بیشترشان برای گیاهخواران یا وگان ها مناسب نیستند. هرچند استثنائاتی نیز وجود دارد. علاوه بر این، این مکمل ممکن است حاوی آلرژن هایی مانند ماهی باشد. اگر حساسیت خاصی دارید؛ برای جلوگیری از بروز علائم، مواد اولیه موجود در مکمل ها را بررسی کنید.

نهایتا به خاطر داشته باشید که می توانید کلاژن را از طریق مواد غذایی نیز وارد بدن کنید. پوست مرغ و قسمت های ژلاتینی گوشت مانند گوشت اطراف مفاصل حیوانات منبع خوبی از کلاژن هستند.

منابع:

  1. Biochemistry, Collagen Synthesis
  2. Enzymatic Hydrolysis of a Collagen Hydrolysate Enhances Postprandial Absorption Rate-A Randomized Controlled Trial
  3. Skin anti-aging strategies
  4. Oral intake of specific bioactive collagen peptides reduces skin wrinkles and increases dermal matrix synthesis
  5. A Collagen Supplement Improves Skin Hydration, Elasticity, Roughness, and Density: Results of a Randomized, Placebo-Controlled, Blind Study
  6. Osteoarthritis: toward a comprehensive understanding of pathological mechanism
  7. Safety and efficacy of undenatured type II collagen in the treatment of osteoarthritis of the knee: a clinical trial
  8. Undenatured type II collagen (UC-II®) for joint support: a randomized, double-blind, placebo-controlled study in healthy volunteers
  9. Hydrolyzed collagen improves bone status and prevents bone loss in ovariectomized C3H/HeN mice
  10. Specific Collagen Peptides Improve Bone Mineral Density and Bone Markers in Postmenopausal Women-A Randomized Controlled Study
  11. Collagen peptide supplementation in combination with resistance training improves body composition and increases muscle strength in elderly sarcopenic men: a randomised controlled trial
  12. Specific Collagen Peptides in Combination with Resistance Training Improve Body Composition and Regional Muscle Strength in Premenopausal Women: A Randomized Controlled Trial
  13. Oral supplementation with specific bioactive collagen peptides improves nail growth and reduces symptoms of brittle nails
  14. Symptomatic and chondroprotective treatment with collagen derivatives in osteoarthritis: a systematic review