روده بزرگ، پایین ترین بخش دستگاه گوارش را تشکیل می دهد. این بخش شامل آپاندیس، کلون و راست روده است. روده بزرگ فرایند گوارش را با جذب آب و دفع ضایعات به شکل مدفوع از مقعد، کامل می کند. بیماری های مختلفی می توانند علت ایجاد نقص در این عضو شوند. یکی از این بیماری ها مگاکولون توکسیک یا مگارکتوم است. مگاکولون یک اصطلاح کلی است که به معنی اتساع غیر طبیعی روده بزرگ می باشد. مگاکولون توکسیک نیز یک اصطلاح است و به معنای بیان شدت بیماری می باشد.
مگاکولون توکسیک بسیار نادر است و در صورت گسترش آن در روده می تواند منجر به مرگ شود. این بیماری معمولا یکی از عوارض بیماری های التهابی روده مانند بیماری کرون است. در ادامه این مطلب مجله پیام سلامت در مورد علل، نشانه ها، تشخیص و درمان مگاکولون توکسیک صحبت می کنیم.
علت ایجاد مگاکولون توکسیک
علل ریشه ای مگاکولون، بیماری های التهابی روده (IBDs) می باشد. بیماری های التهابی روده باعث تورم و سوزش در بخش هایی از دستگاه گوارش خواهند شد. این بیماری ها معمولا درد زیادی ایجاد کرده و در صورتی که درمان نشود ممکن است به روده بزرگ آسیب دائمی وارد کنند. کولیت اولسراتیو و بیماری کرون از جمله بیماری های التهابی شایع در روده هستند که ممکن است به مگاکولون توکسیک منجر شوند.
مگاکولون توکسیک زمانی رخ می دهد که بیماری های التهابی روده گسترش یافته و موجب منبسط شدن یا تورم روده بزرگ می شود. هنگامی که این اتفاق می افتد، روده بزرگ قادر به حذف گاز یا مدفوع از بدن نیست. اگر گاز و مدفوع در روده بزرگ بماند در نهایت ممکن است باعث پاره شدن آن شود.
پارگی روده بزرگ یک بیماری کشنده است. اگر روده پاره شود، باکتری هایی که به طور معمول در روده وجود دارند وارد حفره شکمی می شوند و ممکن است عفونت جدی و مرگ را در پی داشته باشند. انواع دیگری نیز از مگاکولون وجود دارد. این مگارکتوم ها عبارتند از:
- مگاکولون انسداد کاذب
- مگاکولون ایلئوس کولون
- مگاکولون مادرزادی
علائم مگاکولون توکسیک
هنگامی که این بیماری رخ می دهد، روده بزرگ به سرعت منبسط می شود. نشانه های این بیماری معمولا به طور ناگهانی آغاز می شوند. مهمترین علائم مگاکولون توکسیک عبارتند از:
- درد شکم
- نفخ شکم
- حساسیت شکمی
- تب
- ضربان سریع قلب (تاکی کاردی)
- شوکه شدن
- اسهال خونی و یا شدید
- ایجاد درد با حرکات روده
مگاکولون یک بیماری کشنده است. اگر این نشانه ها را دارید باید سریعا به پزشک مراجعه کنید.
تشخیص بیماری
اگر دچار علائم مگاکولون توکسیک شده اید، پزشک می تواند با معاینه فیزیکی و تست های دیگر بیماری را تشخیص دهد. سابقه پزشکی بیمار، به خصوص سابقه بیماری های التهابی روده نقش مهمی در تشخیص دارند. معاینه تورم شکم و شنیدن صداهای روده از طریق گوشی پزشکی نیز گام دیگری برای تشخیص هستند. آزمایشات دیگری که برای تایید این تشخیص لازمند عبارتند از:
- عکس اشعه های X شکمی
- CT اسکن شکم
- آزمایش خون مانند آزمایش (CBC) و الکترولیت های خون
درمان مگاکولون توکسیک
درمان مگاکولون معمولا با جراحی انجام می شود. به محض تشخیص بیماری، ابتدا بیمار را بستری کرده و سپس برای جلوگیری از ایجاد شوک در او، تزریق مایعات انجام می شود. زمانی که بدن در معرض عفونت شدید قرار بگیرد، میزان فشار خون به شدت و به سرعت کاهش پیدا می کند. همین موضوع منجر به ایجاد شوک خواهد شد. بیماران مبتلا به مگاکولون توکسیک هرگز نباید دچار شوک شوند. پس اولین گام جلوگیری از وقوع شوک است.
هنگامی که فشار خون با اقدامات احتیاطی ثابت شد، بیمار را برای جراحی آماده می کنند. همان طور که گفتیم در برخی از موارد مگاکولون توکسیک، روده بزرگ را دچار پارگی و یا سوراخ می کنند. در این شرایط برای اصلاح روده و جلوگیری از ورود باکتری ها به حفره شکمی باید جراحی هر چه سریعتر انجام شود.
در برخی مواقع حتی با وجود این که دیوراه روده سوراخ نشده است باید جراحی انجام شود. در این شرایط پزشکان معتقدند که دیواره روده تضعیف شده و باید بخش تضعیف شده خارج شود. بنابراین معمولا جراحی کولکتومی لازم است. در این روش بخشی از روده بزرگ برداشته می شود.
در طول و بعد از عمل، بیمار باید آنتی بیوتیک مصرف کند. این داروها برای جلوگیری از عفونت جدی به نام سپسیس تجویز می شوند. سپسیس باعث یک واکنش شدید در بدن شده که اغلب کشنده است.
آیا این بیماری قابل پیشگیری است؟
مگاکولون از عوارض بیماری های التهابی روده است. پس اگر عوامل خطر ابتلا به بیماری های التهابی را دارید باید با پزشک مشورت کنید. در این شرایط ممکن است ایجاد تغییراتی در شیوه زندگی و مصرف برخی داروها برای پیشگیری مفید باشد. کنترل علائم IBD، احتمال این که به مگاکولون مبتلا شوید را کاهش می دهد.