نوروپاتی محیطی به بیماری اطلاق می شود که از آسیب به سیستم عصبی محیطی ناشی می شود. اعصاب محیطی، اعصابی هستند که مغز و نخاع را به بقیه بدن متصل می کنند. علایم نوروپاتی محیطی معمولا با بی حسی یا سوزش در دست و پا شروع شده و پس از آن عوارض شدیدتری رخ می دهد. بسیاری از عوامل مختلف می توانند به اعصاب آسیب برسانند و سبب ایجاد نوروپاتی محیطی شوند که شامل بیماری ها، عفونت ها و داروهای خاصی می باشند. نوروپاتی محیطی ناشی از دارو ها، نوروپاتی ثانویه محیطی نامیده می شود. در ادامه این مطلب مجله پیام سلامت با داروهایی که موجب ایجاد نوروپاتی محیطی می شوند آشنا خواهید شد.
نوروپاتی محیطی ناشی از دارو
داروهای شیمی درمانی بسیار سمی
بسیاری از داروهای شیمی درمانی که برای درمان سرطان استفاده می شوند بسیار سمی هستند و می توانند نورون ها را از بین ببرند.ب ا توجه به گفته مرکز سرطان دانشگاه نیومکزیکو، تری اکسید آرسنیک، که با نام تجاری Trisenox فروخته می شود، بورتزومیب، با نام تجاری ولکید فروخته می شود، دوستاکسل، که با نام تجاری تاکسوتر به فروش می رسد، اگزالی پلاتین، که با نام تجاری الوگزاتین به فروش می رسد و پاکلی تاکسل، که با نام تجاری تاکسول فروخته می شود در بیش از ۳۰ درصد از بیماران تحت درمان با این داروها نوروپاتی محیطی ایجاد می کنند.
داروهای شیمی درمانی کمتر سمی
هم چنین مرکز تحقیقات دانشگاه نیومکزیکو گزارش می دهد که سایر عوامل شیمی درمانی، موجب ایجاد نوروپاتی محیطی در ۱۰ تا ۲۹ درصد بیماران تحت درمان، با داروهای زیر می شوند. این داروها عبارتند از:
- آلمتوزومب با نام تجاری کامپس
- آلترتامین با نام تجاری هگزالن
- کاپیتیباتین با نام تجاری زلودا
- کربوپلاتین با نام تجاری پاراپلاتین
- سیس پلاتین با نام تجاری پلاتینول
- داکاربازین با نام تجاری DTIC-Dome
- دنیلوکین دیفیتوکس با نام تجاری اونتاک
- فلودارابین با نام تجاری فلودارا
- اینترفرون آلفا با نام تجاری اینترفرون
- لیپوزومال دوکسوروبیسین با نام تجاری دانوکســوم
- ترتینوئین با نام تجاری وزانوئید
- وینبلاستین با نام تجاری ولبان
- وینورلبین با نام تجاری ناولبین
- وینکریستین با نام تجاری انکووین
داروهای اچ.آی.وی
چندین دارو برای درمان ویروس نقص ایمنی انسانی یا اچ.آی.وی استفاده می شود، خطر ابتلا به نوروپاتی محیطی را افزایش می دهند. این داروها عبارتند از:
- استاوودین
- زالسیتابین
- ریتوناویر
- آمپرناویر
- زیدوودین
- دیدانوزین
داروهای تجویزی برای سایر عفونت ها
داروهای مورد استفاده برای درمان انواع مختلف عفونت نیز خطر ابتلا به نوروپاتی محیطی را افزایش می دهند. ایزونیازید که با نام تجاری نیدرازید فروخته می شود و اتامبوتول که با نام تجاری میامبوتول فروخته می شود دو دارویی هستند که برای درمان بیماری سل استفاده می شوند و در نتیجه باعث آسیب به اعصاب محیطی می گردند. تالیدومید، با نام تجاری تالومید برای درمان جذام یا خوره استفاده می شود که می تواند نوروپاتی محیطی ناشی از دارو ایجاد کند. چندین عامل ضد میکروبی نیز به افزایش خطر نوروپاتی محیطی مرتبط می باشند. این داروها عبارتند از:
- کلروکین
- نیتروفورانتوئین
- کلرامفنیکل
- مترونیدازول که با نام تجاری فلاژیل فروخته می شود.
سایر داروها
بیماری های قلبی و فشار خون بالا بعضی اوقات با داروهایی که می توانند نوروپاتی محیطی ایجاد کنند مانند آمیودارون، هیدرالازین، پرهگزیلین، و اینداپامید که با نام تجاری لوزول فروخته می شود، درمان می شوند. داپسون یک داروی تجویزی است که برای درمان برخی بیماری های پوستی تجویز شده و خطر آسیب عصبی را افزایش می دهند. فنی توئین، که برای پیشگیری از تشنج تجویز می شود، و دی سولفیرام که برای مبارزه با اعتیاد به الکل مصرف می شود، هر دو با نوروپاتی محیطی ارتباط دارند. داروی آیوروتیوکلوکوز که برای درمان آرتریت روماتوئید استفاده می شود، کلشیسین، برای جلوگیری از حملات نقرس تجویز می شود و سایمتیدین که برای درمان زخم ها استفاده می شود سبب آسیب به اعصاب محیطی خواهند شد.