نکروز آواسکولار ؛ نشانه ها، علل، عوامل خطر، عوارض و روش های درمان

نکروز آواسکولار ناشی از مرگ بافت استخوان به دلیل کمبود عرضه خون است. نام دیگر این بیماری استئونکروز می باشد. بافت مردگی بی خونی می تواند منجر به اختلالات کوچکی در استخوان و در نهایت فروپاشی  آن شود.

قطع جریان خون به بخشی از استخوان می تواند ناشی از شکستگی استخوان یا جابجایی ناگهانی آن باشد. نکروز عروقی همچنین با استفاده طولانی مدت از داروهای استروئیدی با دوز بالا و مصرف بیش از حد الکل نیز همراه است.

هرکسی می تواند توسط این بیماری تحت تاثیر قرار بگیرد. اما این بیماری در افراد بین سنین ۳۰ تا ۶۰ ساله شایع تر است. به علت این که محدوده سنی نسبتا جوانی به این بیماری مبتلا می شوند، عواقب طولانی مدت قابل توجهی نیز برای بدن دارد.

در ادامه این مطلب مجله پیام سلامت ما را همراهی کنید تا اطلاعی از نشانه ها، علل، عوامل خطر، عوارض و روش های درمان نکروز آواسکولار کسب کنید.

علائم نکروز آواسکولار

بسیاری از افراد در مراحل اولیه این بیماری هیچ علامتی ندارند. همانطور که وضعیت بدتر می شود، مفصل آسیب دیده و متورم فقط هنگامی که وزنتان بر روی آن قرار می گیرد درد دارد. در نهایت، مفصل ممکن است صدمه ببیند. در این شرایط حتی زمانی که دراز کشیده اید نیز درد مفاصل دارید.

درد می تواند خفیف یا شدید باشد و معمولا به تدریج توسعه می یابد. درد ناشی از نکروز در مفصل ران ممکن است در کشاله ران، خود ران یا باسن متمرکز شود. علاوه بر ران، مناطقی که احتمالا تحت تاثیر قرار می گیرند عبارتند از:

  • شانه
  • زانو
  • دست
  • پا

بعضی افراد این بیماری را به صورت دو طرفه می گیرند. به عنوان مثال، در هر دو پا و یا در هر دو زانو علائم آن را احساس می کنند.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید؟

اگر درد دائمی در هر کدام از مفاصلتان دارید، پزشک را ملاقات کنید. اگر بعد از آسیب تصور می کنید که شکستگی یا در رفتگی استخوان دارید نیز باید فورا این اقدام را انجام دهید.

علل نکروز آواسکولار

نکروز آواسکولار زمانی رخ می دهد که جریان خون به استخوان قطع شده و یا کاهش یافته است. کاهش عرضه خون می تواند ناشی از موارد زیر باشد:

  • ترومای مفصلی یا استخوانی: آسیب هایی مانند در رفتگی مفصل، ممکن است به عروق خونی مجاور آسیب برساند. درمان های سرطان شامل رادیوتراپی نیز می تواند باعث تضعیف استخوان و آسیب رسیدن به رگ های خونی شود.
  • رسوبات چربی در رگ های خونی: چربی (لیپید) می تواند عروق خونی کوچک را مسدود کند. در این صورت جریان خون کاهش می یابد و تغذیه استخوان نیز دچار مشکل می شود.
  • برخی بیماری ها: بیماری هایی مانند کم خونی سلول داسی شکل و بیماری گوچر نیز می تواند سبب کاهش جریان خون به استخوان شود.

حدود ۲۵ درصد از افراد مبتلا به نکروز نیز به علل ناشناخته جریان خون استخوانشان قطع می شود.

عوامل خطر

عوامل خطر ابتلا به نکروز آواسکولار عبارتند از:

آسیب: جراحاتی مانند جابجایی یا شکستگی مفلص ران، می تواند جریان عروق خونی را کاهش دهد و باعث شود خون به اندازه کافی به استخوان نرسد.

استفاده از استروئید: استفاده از دوزهای بالای داروهای کورتیکواستروئیدی، مانند پردنیزون، شایع ترین علت نکروز آواسکولار است که با آسیب مرتبط نمی باشد. دلیل دقیق این تاثیر ناشناخته است. اما یک فرضیه این است که کورتیکواستروئیدها می توانند سطح چربی را در خون افزایش دهند، و همین چربی جریان خون را کاهش داده و منجر به نکروز شود.

مصرف بیش از حد الکل: مصرف چندین نوع نوشیدنی الکلی در روز به مدت چندین سال نیز می تواند باعث ایجاد ذخایر چربی در رگ های خونی شود.

استفاده از بیسفسفونات: استفاده طولانی مدت از داروهای افزایش تراکم استخوان ممکن است یک عامل خطر برای ایجاد این بیماری باشد. این عارضه در برخی از افراد تحت درمان با این داروها برای درمان انواع سرطان مانند میلوم مولتیپل و سرطان پستان متاستاتیک رخ داده است. خطر ابتلا به پوکی استخوان در زنان تحت درمان با بیسفسفونات کمتر است.

برخی از درمان های پزشکی: پرتودرمانی برای درمان سرطان می تواند استخوان را ضعیف کند. پیوند عضو، به خصوص پیوند کلیه، نیز با نکروز آواسکولار همراه است.

بیماری های مرتبط با نکروز آواسکولار عبارتند از:

  • پانکراتیت
  • دیابت
  • بیماری گوچر
  • اچ آی وی یا ایدز
  • لوپوس اریتماتوی سیستمیک
  • کم خونی داسی شکل

عوارض

نکروز آواسکولار اگر درمان نشود در طول زمان بدتر خواهد شد. در نهایت استخوان ممکن است چنان ضعف شود که از هم متلاشی شود. نکروز در استخوان همچنین باعث می شود که استخوان به شکل صاف درآید، که در این شرایط به طور بالقوه خطر آرتریت شدید وجود دارد.

روش های تشخیص

در طی یک معاینه فیزیکی، پزشک احتمالا برای یافتن حساسیت به لمس، مفصل را بررسی می کند. برای این کار مفصل را در موقعیت های مختلف حرکت می دهد تا ببیند آیا دامنه حرکت شما تغییر کرده است یا خیر؟ ضمن این که ممکن است از آزمایشات زیر نیز استفاده شود.

آزمایشات تصویربرداری

بسیاری از اختلالات می توانند درد مفاصل ایجاد کنند. آزمایشات تصویربرداری می تواند به تعیین منبع درد کمک کند. این آزمایشات عبارتند از:

اشعه ایکس: این تصاویر می توانند تغییرات استخوانی را که در مراحل بعدی نکروز رخ می دهد، نشان دهند. در مراحل اولیه بیماری، نتایج اشعه ایکس معمولا طبیعی است.

MRI و سی تی اسکن: این آزمایشات تصاویری دقیقی ارائه می دهند که می توانند تغییرات اولیه در استخوان را نشان دهند که ممکن است علائم نکروز آواسکولار باشند.

اسکن استخوان: در این آزمایش مقدار کمی از مواد رادیواکتیو به رگ ها تزریق می شود. این ماده به استخوان رسیده و در طی تصویر برداری رنگ مناطق آسیب دیده را در تصاویر روشن نشان می دهد.

درمان نکروز آواسکولار

هدف از درمان این بیماری جلوگیری از آسیب دیدگی بیشتر استخوان می باشد. درمان خاص نیز بستگی به میزان آسیب استخوانی که در حال حاضر ایجاد شده است دارد.

داروها و درمان

در مراحل اولیه نکروز آواسکولار، علائم را می توان با دارو و درمان کاهش داد. پزشک شما ممکن است موارد زیر را به این منظور توصیه کند:

  • داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی: داروهایی مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن سدیم ممکن است به کاهش درد و التهاب ناشی از نکروز کمک کند.
  • داروهای پوکی استخوان: داروهایی مانند آلندرونات، ممکن است پیشرفت این بیماری را کاهش دهد. اما شواهد متفاوتی از تاثیر گذاری این دارو وجود دارد.
  • داروهای کاهش کلسترول: کاهش میزان کلسترول و چربی خون ممکن است به جلوگیری از انسداد رگ های خونی کمک کند و از آن جا که رسوب چربی یکی از علل ابتلا به این بیماری است، ممکن است کاهش چربی به درمان آن کمک کند.
  • رقیق کننده های خون: اگر اختلال لخته شدن را تجربه می کنید، ممکن است توصیه شود که رقیق کننده های خون مانند وارفارین را برای پیشگیری از لخته شدن خون در رگ های خونی منتهی به استخوان هایتان استفاده کنید.
  • استراحت: کاهش وزن و کاهش استرس بر روی استخوان آسیب دیده می تواند آسیب را کند کند. در این حالت گاهی توصیه می شود که فعالیت بدنی خود را محدود کنید و یا تا زمانی که وزنتان کم شود از عصا استفاده کنید.
  • ورزش: گاهی نیز توصیه می شود که به درمانگر فیزیکی مراجعه کنید تا از تمرینات برای کمک به حفظ یا افزایش دامنه حرکت مفصلتان استفاد کند.
  • تحریک الکتریکی: جریان های الکتریکی ممکن است بدن شما را تشویق به تولید سلول های جدید استخوان کرده تا جایی که ناحیه آسیب دیده با نکروز ترمیم شود. تحریک الکتریکی می تواند در طول جراحی مورد استفاده قرار گیرد و به طور مستقیم بر روی منطقه آسیب دیده اعمال شود. یا می توان آن را از طریق الکترود های متصل به پوست استفاده کرد.

جراحی و دیگر روش ها

از آنجایی که اکثر افراد نشانه ها و علائم را تا زمانی که نکروز نسبتا پیشرفت می کند به تاخیر می اندازند، پزشک ممکن است عمل جراحی را برای موارد شدید توصیه کند. گزینه ها جراحی عبارتند از:

رفع آهسته فشار: در این روش جراح بخشی از لایه داخلی استخوان را از بین می برد. علاوه بر کاهش درد، فضای اضافی درون استخوان باعث تولید بافت استخوانی سالم و عروق خونی جدید می شود.

پیوند استخوان: این روش می تواند به تقویت ناحیه استخوانی که به وسیله ناکروز آسیب دیده است، کمک کند. در پیوند، بخشی از استخوان سالم که از قسمت دیگری از بدن شما گرفته شده است، به قمست آسیب دیده متصل می شود.

تغییر شکل دادن استخوان (استئوتومی): در این روش یک قسمت کوچک از استخوان در بالا یا پایین مفصل آسیب دیده برداشته می شود تا وزنی که بر روی مفصل است کمتر شود. جراحی تغییر شکل استخوان ممکن است به شما اجازه دهد که تعویض مفصل را به تعویق بیاندازید.

تعویض مفصل: اگر استخوان بیمار در حال فروپاشی باشد یا دیگر گزینه های درمانی کمک نکنند، ممکن است نیاز به جراحی باشد که در آن بخش آسیب دیده مفصل با قطعات پلاستیکی یا فلزی جایگزین می شود. حدود ۱۰ درصد از عمل های جایگزینی مفصل در ایالات متحده برای درمان نکروز آواسکولار ران انجام می شود.

درمان دارویی احیا کننده: آسپیراسیون و غلظت مغز استخوان یک روش جدید است که در آینده ممکن است برای درمان نکروز آواسکولار در مراحل اولیه مناسب باشد. در این روش سلول های بنیادی از مغز استخوان گرفته می شوند. در طول جراحی، هسته استخوان که مرده است برداشته شده و سلول های بنیادی در جای خود قرار می گیرند. مغز استخوان باعث می شود که به طور بالقوه استخوان جدید رشد کند.

پیشگیری از نکروز آواسکولار

برای کاهش خطر ابتلا به نکروز آواسکولار و بهبود سلامت عمومی خود اقدامات زیر را انجام دهید:

  • مصرف الکل را محدود کنید. مصرف نوشیدنی های الکلی یکی از عوامل خطر ابتلا به ناکروز آسمکولار است.
  • سطح کلسترول را پایین نگه دارید. چربی ها رایج ترین مواد مسدود کننده خون برای استخوان هستند.
  • خود سرانه از استروئید استفاده نکنید. آسیب استخوانی مربوط به مصرف استروئید به نظر می رسد با دوره های تکراری یا بالا از این داروها، بدتر می شود.