آرتروز شایع ترین نوع آرتریت، در میان افراد مسن است. گاهی اوقات آن را بیماری دژنراتیو مفصل نیز می نامند. با ما همراه شوید تا در ادامه این مطلب مجله پیام سلامت اطلاعات تکمیلی و جالبی را در مورد آرتروز به دست آورید.
آرتروز چیست؟
این بیماری عمدتا بر روی غضروف، که بافت سخت اما لغزنده در انتهای استخوان ها است تاثیر می گذارد. غضروف سالم اجازه می دهد تا استخوان ها بر روی یکدیگر سر بخورند. این عضو از بدن انرژی و شوک ناشی از حرکت فیزیکی را نیز جذب می کند. در آرتروز، لایه سطحی غضروف دچار فرسایش می شود. این سایش باعث می شود تا استخوان های زیر غضروف به هم مالیده شوند و درد، تورم و محدودیت در حرکت مفصل ایجاد شود. با گذشت زمان، مفصل ممکن است شکل طبیعی خود را از دست بدهد. همچنین استئوفیت یا خارهای استخوانی نیز ممکن است در لبه های مفصل رشد کنند. تکه های استخوان یا غضروف می تواند شکسته و در داخل فضای مفصل شناور شوند. این باعث درد و آسیب بیشتر خواهد شد.
افراد مبتلا به آرتروز معمولا درد و خشکی مفاصل دارند. بر خلاف انواع دیگر ورم مفاصل، مانند آرتریت روماتوئید، آرتروز تنها بر روی عملکرد مفصل تاثیر می گذارد. این بیماری بر روی بافت پوست، ریه ها، چشم ها، یا رگ های خونی تاثیر نمی گذارد.
در آرتریت روماتوئید، که یکی دیگر از اشکال شایع آرتریت است، سیستم ایمنی به بافت مفاصل حمله کرده و منجر به درد، التهاب و در نهایت آسیب به مفاصل می شود. این بیماری به طور معمول در سنی کمتر از سنی که آرتروز آغاز می شود، شروع شده و باعث می شود که تورم و قرمزی در مفاصل رخ داده و فرد بیمار احساس ضعف، خستگی، و تب داشته باشد. درگیری مفصلی آرتریت روماتوئید متقارن است. این به این معنی است که اگر یک مفصل مبتلا شود، مفصل مشابه در طرف مقابل بدن نیز معمولا به طور مشابه مبتلا خواهد شد. اما آرتروز، می تواند در یک مفصل منفرد رخ داده یا می توانید بر روی مفاصل یک طرف بدن بسیار شدیدتر تاثیر بگذارد.
آرتروز تا به حال رایج ترین نوع آرتریت شناخته شده است. حدود ۲۷ میلیون آمریکایی در سن ۲۵ سال و بالاتر آرتروز دارند.
اگرچه این بیماری با افزایش سن شایع تر می شود، اما افراد جوان نیز به دلیل آسیب مفاصل، ناهنجاری مفاصل، و یا نقص ژنتیکی در غضروف مفاصل به آن مبتلا خواهند شد. قبل از سن ۴۵ سالگی، مردان بیشتر از زنان به آرتروز مبتلا می شوند اما بعد از سن ۴۵ سالگی، این بیماری در زنان شایع تر است. آرتروز، به احتمال زیاد در افرادی که اضافه وزن دارند و یا کارهایی انجام می دهند که استرس زیادی بر روی مفاصل خاص آن ها وارد می شود، رخ می دهد.
تاثیر آرتروز بر روی افراد
افراد مبتلا به آرتروز معمولا درد و خشکی مفاصل را تجربه می کنند. شایع ترین مفاصل آسیب دیده بر اثر این بیماری در انتهای انگشتان (نزدیک به ناخن)، شست، گردن، کمر، زانوها و لگن می باشد. این بیماری بر روی افراد مختلف اثر متفاوتی می گذارد. برای برخی ممکن است به سرعت پیشرفت کرده، اما برای اکثر افراد، آسیب مفاصل تدریجی می باشد. در برخی افراد، آرتروز نسبتا خفیف است و تداخل کمی با زندگی روزمره دارد. اما گاهی این بیماری باعث درد و ناتوانی قابل توجهی می شود.
آرتروز بر روی چه نواحی از بدن تاثیر می گذارد؟
مفصل نقطه ای است که دو یا چند استخوان به هم متصل می شوند. به جز چند مورد استثنا (مثل جمجمه و لگن)، مفاصل برای حرکت بین استخوان ها و جذب شوک ناشی از حرکاتی مانند پیاده روی و یا حرکت های تکراری طراحی شده است. این مفاصل متحرک از قسمت های زیر ساخته شده اند:
غضروف: یک پوشش سخت اما لغزنده در انتهای هر استخوان است. در آرتروز غضروف تجزیه می شود.
کپسول مفصلی: غشای کیسه مانند سختی است که تمام استخوان ها و سایر قسمت های مفصل را محصور کرده است.
سینوویوم: یک غشاء نازک در داخل کپسول مفصلی است که مایع سینوویال ترشح می کند.
مایع سینوویال: مایعی است که مفاصل را روان کرده و غضروف را صاف و سالم نگه می دارد.
رباط ها، تاندون ها و عضلات: بافت نرم اطراف استخوان ها و مفاصل می باشند و اجازه می دهند مفاصل خم شده و حرکت کنند. رباط سخت، بافت طناب مانندی است که یک استخوان را به استخوان دیگر وصل می کند.
تاندون: کابل فیبری است که عضلات را به استخوان متصل می کند. عضلات نیز از سلول های تخصصی تشکیل شده که زمان حرکت یا استراحت توسط اعصاب تحریک می شوند.
علائم آرتروز
معمولا، آرتروز به آهستگی رشد می کند. در اوایل بیماری، مفاصل شما ممکن است بعد از کار فیزیکی یا ورزش درد داشته باشد. بعدها، درد مفاصل ممکن است مداوم تر شود. بیمار همچنین ممکن است سفتی مفاصل را نیز تجربه کند. به خصوص هنگام بیدار شدن از خواب و یا حرکت بدن از موقعیتی که به مدت طولانی در آن قرار داشته است.
اگرچه آرتروز می تواند در هر مفصلی رخ دهد، اما اغلب بر روی دست، زانو، باسن، و ستون فقرات (یا در گردن یا کمر) تاثیر می گذارد. ویژگی های مختلف این بیماری به مفصل خاصی که تحت تاثیر است، بستگی دارد. برای کسب اطلاعات بیشتر به ادامه توضیحات توجه کنید:
دست: تصور می شود که آرتروز در دست ارثی است. اگر مادر یا مادر بزرگ شما این بیماری را در دست خود داشته باشد، شما نیز در معرض خطر ابتلا به آن قرار دارید. زنان بیشتر از مردان به آرتروز در دست مبتلا می شوند. برای بسیاری از زنان،این بیماری پس از یائسگی ایجاد می شود.
زانو: زانو در میان مفاصل شایع ترین مفصلی است که به آرتروز مبتلا می شود. علائم آرتروز زانو شامل سفتی، تورم، درد، سختی انجام حرکاتی مانند راه رفتن، بالا رفتن و بلند شدن از روی صندلی می باشد. استئو آرتریت (آرتروز) در زانو می تواند به ناتوانی منجر شود.
باسن: باسن نیز محل شایعی برای آرتروز می باشد. مانند آرتروز زانو، علائم آرتروز مفصل ران شامل درد و خشکی خود مفصل است. اما گاهی اوقات درد در کشاله ران، ران داخلی، باسن، و یا حتی زانو احساس می شود. آرتروز مفصل ران ممکن است حرکاتی مانند خم شدن، و فعالیت های روزانه از قبیل پوشیدن کفش را محدود کند.
ستون فقرات: آرتروز ستون فقرات ممکن است با سختی و درد در گردن تا کمر خود را نشان دهد. در برخی موارد، تغییرات وابسته به آرتروز در ستون فقرات می تواند بر اعصاب جایی که ستون فقرات مبتلا شده است فشار وارد کرده، و در نتیجه ضعف، سوزن سوزن شدن، یا بی حسی در دست و پا ایجاد کند. در موارد شدید، این بیماری در ستون فقرات حتی می تواند مثانه و روده را تحت تاثیر قرار دهد.
تشخیص آرتروز
بیشتر پزشکان از ترکیبی از روش های زیر برای تشخیص این بیماری استفاده می کنند:
سابقه بالینی: توصیف علائم، زمان شروع بیماری، تغییر علائم در طول زمان، سایر بیماری های ارثی در خانواده و داروهایی که مصرف می کنید از جمله مواردی است که در این بررسی پرسیده می شوند.
معاینه جسمی: پزشک رفلکس های بدن و سلامت عمومی، از جمله قدرت عضلانی را بررسی می کند. همچنین توانایی مفاصل را در هنگام راه رفتن، خم شدن، و انجام فعالیت های روزمره مشاهده می کند.
عکس اشعه X: اشعه X می تواند به پزشکان در تعیین شکل آرتریت و چگونگی ایجاد آسیب در مفاصل کمک کند. عکس رادیوگرافی از مفصل مبتلا می تواند چیزهایی مانند از بین رفتن غضروف، آسیب استخوان و خارهای استخوان را نشان دهد. اما اغلب یک تفاوت بزرگ بین شدت آرتروزی که توسط اشعه ایکس نشان داده شده و درجه درد و ناتوانی که شما احساس می کنید وجود دارد. اشعه ایکس تا زمانی که غضروف از بین برود، قادر نیست که آسیب زودرس را نشان دهد.
تصویربرداری رزونانس مغناطیسی: تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) با وضوح بالایی، تصاویر کامپیوتری از بافت داخلی بدن ایجاد می کند. این روش با استفاده از یک آهنربای قوی انجام می شود. در صورتی که درد شدید باشد و عکس اشعه ایکس یافته ای دقیق نشان ندهد یا این عکس آسیب به سایر بافت های مفصل مانند یکی از رباط ها را نشان دهد، از ام آر آی استفاده می شود.
سایر آزمایشات: ممکن است آزمایش خون به منظور رد کردن سایر علل علائم استفاده شود. آزمایش دیگری که ممکن است در این حالت انجام شود نمونه برداری از مایع مفصلی و نگاه کردن آن زیر میکروسکوپ برای یافتن باکتری ها می باشد. اگر درد مفاصل در اثر عفونت یا کریستال های اسید اوریک ایجاد شده باشد، نشان می دهد که نقرس وجود دارد.
آرتروز چگونه درمان می شود؟
اکثر برنامه های درمان موفقیت آمیز برای آتروز عبارتند از ترکیبی از روش های متناسب با نیازهای بیمار، شیوه زندگی و سلامت او. بیشتر برنامه های درمانی شامل راه هایی برای مدیریت درد و بهبود عملکرد بدن است. این رویکردها به شرح زیر می باشند:
- ورزش
- کنترل وزن
- تکنیک های غیر دارویی کاهش درد و درمان های جایگزین
- داروهای کنترل درد
- عمل جراحی
ورزش
تحقیقات نشان می دهد که ورزش یکی از بهترین درمان های آرتروز است. ورزش می تواند خلق و خوی و آینده بیماری را بهبود داده و موجب کاهش درد، افزایش انعطاف پذیری، تقویت قلب و جریان خون، حفظ وزن، و افزایش آمادگی جسمانی شود. مقدار و نوع ورزش تجویزی به مفاصلی که درگیر بیماری است و میزان پایداری مفاصل بستگی دارد. پیاده روی، شنا، و ایروبیک در آب از محبوب ترین ورزش ها برای افراد مبتلا به آرتروز می باشند. پزشک متخصص یا فیزیوتراپیست می تواند انواع خاصی از ورزش را بسته به وضعیت خاص شما توصیه کند. ضمن این که در کنار ورزش باید از حرکاتی که موجب ایجاد استرس بر روی مفاصل می شوند خود داری شود.
کنترل وزن
اگر اضافه وزن دارید یا چاقی هستید، باید سعی کنید وزنتان را کاهش دهید. کاهش وزن می تواند استرس را در مفاصل تحمل کننده وزن کاهش داده، آسیب بیشتر را محدود کند، دامنه حرکت را افزایش دهد و خطر ابتلا به سایر مشکلات را کاهش دهد. رژیم غذایی سالم و ورزش منظم به کاهش وزن کمک می کنند.
تکنیک های غیر دارویی کاهش درد و درمان های جایگزین
افراد مبتلا به آرتروز ممکن است بتوانند به روش های غیر دارویی مانند روش های زیر درد خود را کنترل کنند:
- سرما درمانی یا گرما درمانی
- تحریک الکتریکی عصب (TENS)
- ماساژ
- طب سوزنی
- مکمل های غذایی
داروهای کنترل درد
پزشکان ممکن است از دارو برای از بین بردن و یا کاهش درد و بهبود عملکرد مفاصل استفاده کنند. در هنگام انتخاب دارو برای بیماران مبتلا به آرتروز باید شدت درد، عوارض جانبی بالقوه دارو، سابقه بیماری های دیگر در بیمار و دیگر داروهایی که مصرف می کند در نظر گرفته شود.
از آنجا که برخی داروها می توانند با هم تداخل ایجاد کنند و به برخی بیماری ها خطر ابتلا به عوارض جانبی داروها را افزایش می دهند، در زمان تجویز دارو باید حتما در مورد داروهایی که مصرف می کنید و بیماری هایی که دارید با پزشک خود مشورت کنید. در این شرایط پزشک می تواند بهترین دارو را برای تسکین انتخاب کرده و عوارض جانبی را به حداقل برساند. اما مهمترین داروهای تجویزی برای آرتروز عبارتند از:
- مسکن های معمولی مانند استامینوفن
- داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (داروهای NSAID) مانند ایبوپروفن
- مخدرها مانند مورفین
- کورتیکواستروئیدها
- جایگزین های اسید هیالورونیک
- درمان های موضعی مانند کرم های ضد درد که به صورت مستقیم روی مفصل مالیده می شوند.
جراحی
برای برخی از بیماران جهت از بین بردن درد و ناتوانی ناشی از آرتروز باید عمل جراحی انجام شود. هدف از جراحی ممکن است یک یا مورد از موارد زیر باشد:
- حذف بخش های شل شده از استخوان و غضروف
- استقرار مجدد استخوان ها (استئوتومی)
- صاف کردن استخوان و مفصل
جراحان ممکن است مفاصل آسیب دیده را با مفاصل مصنوعی به نام پروتز جایگزین کنند. این مفاصل از آلیاژهای فلزی، پلاستیک با چگالی بالا و مواد سرامیکی ساخته شده است. برخی از پروتز ها با سیمان های ویژه ای به سطوح استخوانی متصل می شوند. برخی از پروتز های نیز در روند رشد استخوان (فرآیندی به نام تثبیت بیولوژیک) در محل خود ثابت می شوند. مفصل های مصنوعی می توانند ۱۰ تا ۱۵ سال یا بیشتر عمر کنند. انتخاب طرح و نوع مفصل مصنوعی به وزن بیمار، جنسیت، سن، سطح فعالیت و دیگر بیماری های او بستگی دارد.