اختلال بدشکلی بدن (BDD) یک بیماری جدی است که در آن فرد خود را با معایب فیزیکی جزئی یا خیالی سرگرم کرده است. این معایب فرضی و خیالی معمولا بر روی مناطقی مانند پوست، مو و بینی ایجاد می شود. فرد مبتلا به BDD حتی اگر یک بار هم محلی که تصور می کند عیب دارد را عمل کرده باشد، باز هم ناراضی است و تمایل دارد مجددا تحت عمل جراحی قرار بگیرد. در ادامه این مقاله مجله پیام سلامت به اختلال بد شکلی بدن و نشانه ها و درمان آن اشاره خواهیم کرد.

اختلال بدشکلی بدن (BDD) چیست؟

اختلال بدشکلی بدن (BDD) یک نقص بسیار جزئی است که توسط دیگران قابل مشاهده نمی باشد. اما خود فرد تصور می کند عیب بزرگی در بدنش دارد. پزشکان اختلال بدشکلی بدن را به عنوان یک اختلال روانی طبقه بندی می کنند. این اختلال در برخی افراد به قدری شدید است که فرد از قرار گرفتن در موقعیت های اجتماعی احساس شرم و اضطراب می کند.

وقتی فردی به این اختلال مبتلا می شود، وسواس شدیدی در مورد ظاهر و بدن خود دارد. به همین خاطر بارها و بارها خود را در آینه برای جستجوی دلایل این نقایص فرضی، چک می کند. گاهی اوقات این افراد ساعت ها از وقت خود را جلوی آینه می گذارنند. نقص درک شده فرضی و رفتارهای تکراری باعث ناراحتی روحی قابل توجهی شده و بر روی توانایی ها و عملکرد مهم روزانه در زندگی تاثیر می گذارد.

علائم اختلال بدشکلی بدن (BDD)

علائم و نشانه های اختلال بدشکلی بدن عبارتند از:

  • پیدا کردن عیوب متعدد در ظاهر صورت و اندام ها به طوری که این عیوب یا جزئی هستند و یا توسط دیگران دیده نمی شوند.
  • ایجاد باورهای قوی در مورد نقص های ظاهری که باعث می شوند شما زشت یا بد شکل به نظر بیایید.
  • اعتقاد به این که دیگران توجه ویژه ای به ظاهر شما دارند و شما را مدام مسخره می کنند.
  • درگیر شدن در رفتارهای وسواسی مانند چک کردن خود در آینده و یا ور رفتن با پوست که با هدف اصلاح و یا پنهان کردن نقص انجام می شود. این رفتارهای به سختی کنترل می شوند.
  • تلاش برای پنهان کردن نقص فرضی با استفاده از تکنینک های آرایشی و یا نوع لباس پوشیدن.
  • مقایسه کردن خود با دیگران به طور مداوم
  • فرد مبتلا همیشه برای تایید ظاهر خود دنبال نظرات دیگران است.
  • فرد مبتلا تمایلات کمال گرایانه دارد.
  • از قرار گرفتن در موقعیت های اجتماعی اجتناب می کند.
  • گاهی این نگرانی ها تاحدی است که فرد برای حضور در محل کار خود دچار مشکل می شود.

این اختلال موجب می شود فرد در مورد قسمت یا قسمت هایی از بدن خود دچار عقده روحی شود. ضمن این که ویژگی های مورد توجه فرد که به نظر او عیب محسوب می شود، ممکن است در طول زمان تغییر کند. بخش ها و ویژگی هایی که معمولا در این بیماری بیشتر مورد توجه هستند عبارتند از:

  • صورت، مانند بینی، چهره، چین و چروک، آکنه و لکه های دیگر
  • مو، مانند ظاهر آن، نازک شدن و طاسی
  • پوست و رگ های ظاهری روی آن
  • اندازه پستان
  • حجم عضلانی
  • اندامهای تناسلی

اختلال بدشکلی بدن به طور معمول در اوایل سال های نوجوانی آغاز می شود و هم در زنان و هم در مردان شایع است. وسواسی که طی آن فرد تصور می کند اندامش به قدری که می خواهد بزرگ و عضلانی نیست تقریبا به طور انحصاری در مردان رخ می دهد.

درمان این بیماری اهمیت زیادی دارد. زیرا اختلال بدشکلی بدن در صورت عدم درمان، ممکن است با گذشت زمان بدتر شده و منجر به افسردگی شدید، اضطراب و  افکار و رفتارهای خودکشی شود.

علل ایجاد اختلال بدشکلی بدن (BDD)

هنوز مشخص نیست که به طور خاص چه چیزی باعث اختلال بدشکلی بدن می شود. مانند بسیاری از بیماری های روانی دیگر، اختلال بدشکلی بدن ممکن است از ترکیبی از علل زیر ایجاد شود:

  • تفاوت مغز: اختلالات در ساختار مغز و یا فعالیت های شیمیایی اعصاب ممکن است نقشی در ایجاد اختلال بدشکلی بدن ایفا کنند.
  • ژن: برخی از مطالعات نشان می دهد که اختلال بدشکلی بدن در افرادی که بستگان خونی شان نیز این بیماری و یا اختلال وسواس دارند شایع تر است.
  • محیط: تجربیات، محیط و فرهنگی که فرد در آن زندگی می کند ممکن است به اختلال بدشکلی بدن منجر شود. به خصوص اگر این عوامل شامل ارزیابی اجتماعی منفی در مورد بدن و یا تصویر فرد از بدن باشد. حتی بی توجهی یا قرار گرفتن در معرض سوء استفاده در دوران کودکی نیز عاملی برای ایجاد این اختلال است.

عوامل خطر

به نظر می رسد که عوامل خاصی برای افزایش خطر ابتلا به تحریک اختلال بدشکلی بدن وجود دارد. این عوامل عبارتند از:

  • داشتن بستگان خونی مبتلا به اختلال بدشکلی بدن یا اختلال وسواس
  • تجربیات منفی در زندگی مانند مورد آزاد قرار گرفتن در دوران کودکی و آسیب های روحی وارده در این دوران
  • ویژگی های شخصیتی خاص مانند کمال گرایی
  • فشار های و انتظارات اجتماعی از زیبایی
  • داشتن اختلال روانی دیگری مانند اضطراب یا افسردگی
همه چیز درباره اختلال بدشکلی بدن (BDD)
همه چیز درباره اختلال بدشکلی بدن (BDD)

عوارض

عوارضی که ممکن است ناشی و یا در ارتباط با اختلال بدشکلی بدن باشد عبارت است از:

  • ایجاد افسردگی اساسی یا سایر اختلالات خلق و خوی
  • داشتن افکار خودکشی
  • اختلالات اضطرابی
  • مشکلات بهداشتی ناشی از رفتارهایی مانند ور رفتن با پوست
  • اختلال وسواس
  • اختلالات اشتها
  • سوء مصرف مواد

تشخیص اختلال بدشکلی بدن معمولا بر اساس موارد زیر انجام می شود:

  • ارزیابی بالینی بر روی عوامل خطر و افکار، احساسات و رفتارهای منفی مربوط به خود
  • بررسی سابقه شخصی، اجتماعی و خانوادگی
  • علائم تشخیصی و آماری ذکر شده توسط انجمن روانپزشکی آمریکا

درمان اختلال بدشکلی بدن

درمان اختلال بدشکلی بدن اغلب شامل ترکیبی از رفتار درمانی شناختی و داروها است.

درمان شناختی رفتاری

رفتار درمانی شناختی برای اختلال بدشکلی بدن بر روی موارد زیر متمرکز است:

  • کمک به فرد در یادگیری مدیریت افکار منفی، واکنش های عاطفی بد و رفتار مشکل ساز
  • به چالش کشیدن افکار منفی در مورد تصویر بدن و یادگیری روش های انعطاف پذیر تر و واقع بینانه تر
  • آموزش راه های جایگزین و انگیزشی برای کاهش چک کردن اندام ها در آینه
  • آموزش رفتارهای دیگر برای بهبود سلامت روان
  • یادگیری و تقویت مهارت های مقابله با مشکلات
داروها

اگر چه هیچ داروی خاصی که توسط سازمان غذا و دارو آمریکا (FDA) برای درمان اختلال بدشکلی بدن تایید شده باشد وجود ندارد. اما داروهایی که برای درمان اختلالات روانی دیگر، مانند افسردگی استفاده می شود، می توانند موثر باشند.

مهار کننده های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRI ها): از آنجا که اختلال بدشکلی بدن حالت ذهنی دارد، تصور می شود که با مشکلات مربوط به ماده شیمایی در مغز به نام سروتونین مرتبط است. SSRI ها برای اختلال بدشکلی بدن نسبت به سایر داروهای ضد افسردگی موثر تر هستند و ممکن است وسواس و رفتارهای تکراری را کنترل کنند.

سایر داروها: در برخی موارد، ممکن است داروهای دیگر علاوه بر مصرف SSRI، بسته به علائم برای بیمار تجویز شوند.

راه های درمان خانگی با تغییر در شیوه زندگی

اگر چه اختلال بدشکلی بدن یک اختلال روانی است و باید توسط پزشک درمان شود. اما راه هایی نیز وجود دارد که فرد بیمار می تواند توسط آن ها به درمان خود بیشتر کمک کند.

  • حتی اگر احساس می کنید با یک جلسه روان درمانی بهبود یافته اید نباید جلسات مشاوره و داروهای خود را فراموش کنید. گاهی اوقات عوارض ترک ناگهانی یک داروی می تواند بسیار خطرناک باشد.
  • در مورد اختلالی که در بدن دارید اطلاعات بیشتری کسب کنید. این موضوع می تواند قدرت و انگیزه شما را نسبت به برنامه درمانی خود بیشتر کند.
  • به علائم هشدار دهنده توجه کنید. در طول دوره درمان به علائمی که ایجاد می شود یا علائمی که مجددا باز می گردند توجه کنید. هر گونه علائم باید توسط پزشک بررسی شود.
  • استراتژی هایی که می آموزید را در خانه تمرین کنید. برای تبدیل مهارت های آموخته شده به عادات همیشگی، تمرین زیادی لازم است.
  • از مصرف مواد مخدر و الکل اجتناب کنید. الکل و مواد مخدر روانگردان می توانند علایم را بدتر کرده و یا با داروهای شما تداخل داشته باشند.
  • فعالیت بدنی و ورزش می تواند به مدیریت علائم بیماری های مختلفی مانند افسردگی، استرس و اضطراب کمک کند. پیاده روی، آهسته دویدن، شنا، باغبانی و یا هر نوع دیگری از فعالیت بدنی که شما از آن لذت می برید کمک شایانی به شما خواهد کرد. از ورزش بیش از حد اجتناب کنید.