همه چیز درباره استرس

اکثر ما از کلمه “استرس” هنگامی استفاده می کنیم که چیزی به نظرمان بیش از حد غیر منتظره و تعجب آور بوده و این موضوع باعث ایجاد فشار جسمی یا روحی در بدن می شود. اما به طور کلی هر چیزی که به عنوان چالش یا تهدیدی برای آرامش ما باشد، منجر به استرس می شود.

همه تنش ها منجر به استرس نمی شوند. زیرا برخی از تنش ها مثبت هستند و بدون ایجاد هیچ گونه استرسی برای ما مفیدند. با این حال، زمانی که تنشی، سلامت روانی و جسمانی ما را تضعیف کرده و یا با خطر مواجه کند، یعنی استرس ایجاد شده است. منظور ما از استری در این مقاله، استرسی است که منجر به ایجاد احساسات بد در بدن می شود. در ادامه این مطلب مجله پیام سلامت ما را همراهی کنید تا از این اختلال اطلاعات کامل و مفیدی کسب کنید.

بین “استرس” و “یک عامل استرس زا” نیز تفاوت وجود دارد. عامل استرس زا عامل یا محرکی است که باعث ایجاد فشار می شود. این عوامل بیشتر از محیط ناشی می شوند. سر و صدا، افرادی که از آن ها خوشمان نمی آید، صداهای تولید شده توسط دستگاه های صنعتی و یا رفتن به محیط های نا آشنا، به طور کلی (اما نه همیشه)، جزء این عوامل محسوب می شوند.

استرس و پاسخ بدن

زمانی که ما در موقعیت های چالش برانگیز قرار می گیریم، استرس، بخشی از پاسخ بدنمان به آن موقعیت است. در واقع زمانی که با یک چالش یا یک تهدید مواجه می شویم، نوع فعالیت بدنمان برای محافظت از ما تغییر می کند. این موضوع باعث می شود که برای مبارزه قوی تر شده و یا سرعت عکس العمل هایمان بیشتر شود.

به همین دلیل است که زمانی که فرد در طبقه آخر ساختمانی قرار دارد و زلزله شروع می شود، می تواند هم به خودش و هم به خانواده اش برای زنده ماندن کمک کند. در واقع در این موقعیت بدنتان هم سرعت بیشتری برای فرار دارد و هم قدرت مضاعفی برای بلند کردن اجسام سنگین.

این پاسخ به سیستم عصبی سمپاتیک بدن ما باز می گردد. در این حالت میزان مواد شیمایی مانند کورتیزول، آدرنالین و نورآدرنالین بیشتر شده و در پی آن ضربان قلب بالاتر، آمادگی عضلانی بیشتر، تعریق زیادتر و بدن هوشیارتر می شود. تمام این عوامل به ما کمک می کنند تا از خودمان در یک وضعیت خطرناک و یا چالش بزرگ، محافظت کنیم.

در این حالت بدنمان به صورت خودکار، سایر عملکردهای غیر ضروری اش مانند سیستم گوارش را کند می کند. در این حالت همه منابع بدنمان صرف تنفس سریع، جریان خون، هوشیاری و استفاده از عضلات می شود.

هنگامی که ما استرس داریم اتفاقات زیر در بدن رخ می دهد:

  • افزایش فشار خون
  • سریع شدن تنفس
  • کند شدن دستگاه گوارش
  • افزایش ضربان قلب (نبض)
  • پایین آمدن سیستم ایمنی بدن
  • سفت شدن ماهیچه ها
  • افزایش هوشیاری (اختلال در خواب)

برخی از اثرات استرس بر روی بدن

عوارض احتمالی استرس بر روی بدن عبارتند از:

  • تعریق بیش از حد
  • کمر درد
  • درد قفسه سینه
  • چاقی دوران کودکی

محققان بیمارستان کودکان فیلادلفیا در اکتبر سال ۲۰۱۲ گزارشی را منتشر کردند که در آن اذعان شده است، کودکانی که عوامل استرس زا را از والدین خود به ارث می برند، با خطر بیشتری برای ابتلا به چاقی رو به رو هستند. محققان معتقدند که “استرس در والدین ممکن است یک عامل خطر مهم برای چاقی کودکان و رفتارهای مرتبط با آن باشد. شدت و تعداد عوامل استرس زا نیز مهم هستند.”

نمونه هایی از عوامل استرس زا که می تواند در خانواده ایجاد شده و کودکان را تحت تاثیر قرار دهند عبارتند از:

  1. مشکلات روحی و روانی والدین
  2. ضعف جسمانی آن ها
  3. فشار مالی
  4. وجود تنها یک والد در خانواده (خانواده های تک والدی که در آن یا پدر وجود دارد یا مادر)
  • گرفتگی عضلات یا اسپاسم عضلانی
  • اختلال نعوظ
  • غش کردن
  • سردرد
  • بیماری های قلبی
  • فشار خون بالا
  • کاهش میل جنسی
  • کاهش قدرت سیستم ایمنی بدن در برابر بیماری ها
  • درد عضلانی
  • جویدن ناخن
  • پریدن عصبی چشم
  • احساس سوزن سوزن شدن
  • اختلالات خواب
  • ناراحتی معده

عوارض احتمالی استرس بر افکار و احساسات عبارتند از:

  • خشم
  • اضطراب
  • فرسودگی شغلی
  • افسردگی
  • احساس عدم امنیت
  • فراموشی
  • کج خلقی
  • ناتوانی در تمرکز کردن
  • بی قراری
  • غمگینی
  • خستگی

عوارض احتمالی استرس بر رفتار عبارتند از:

  • خوردن بیش از حد غذا
  • خوردن کمتر از حد غذا
  • داشتن هوس های غذایی
  • خشم های ناگهانی
  • استعمال مواد مخدر
  • سوء مصرف الکل
  • مصرف دخانیات
  • کناره گیری اجتماعی
  • گریه کردن مکرر
  • مشکلات رابطه ای

علل شایع استرس چیست؟

همه ما نسبت به شرایط استرس زا، واکنش متفاوتی نشان می دهیم. این به این معنی است که پاسخ یک فرد به این موقعیت می دهد ممکن است با پاسخ فرد دیگر متفاوت باشد. می توان گفت که تقریبا هر چیزی می تواند باعث تحریک بدن و ایجاد استرس، شود. برای برخی افراد، در برخی موارد، فقط فکر کردن درباره چیزی، و یا تجمیع چند چیز کوچک، می تواند استرس ایجاد کند.

اما شایع ترین عللی که منجر به ایجاد چنین حسی می شود عبارتند از:

  • فوت شدن یکی از اعضای خانواده یا دوستان
  • مشکلات خانوادگی
  • مشکلات مالی
  • بیماری
  • مسائل شغلی (بر اساس گزارش یک موسسه خیریه در بریتانیا ” مشغله ذهنی کار” علت اصلی استرس در زندگی مردم بریتانیا است.)
  • کمبود وقت
  • تغییر در محل زندگی
  • اختلال در روابط (از جمله طلاق)

موارد زیر نیز از علل شایع استرس هستند:

  • وقوع حوادث ناگوار
  • فرزند دار شدن
  • درگیری در محل کار
  • رانندگی در ترافیک
  • ترس از جرم
  • اخراج شدن از محل کار
  • سقط جنین
  • داشتن همسایگانی پر سر و صدا
  • ازدحام بیش از حد
  • آلودگی
  • بارداری
  • بازنشستگی
  • عدم قطعیت (به عنوان مثال انتظار برای دریافت پاسخ آزمایش، آزمون های علمی یا نتایج مصاحبه شغلی با ایجاد فضایی که قطعیت در آن وجود ندارد، استرس به وجود می آورد)

گاهی ممکن است احساس تنش بدون دلیل مشخصی ایجاد شود.  احساس سرخوردگی، اضطراب و افسردگی باعث می شود که برخی از افراد احساس استرس را بیش از دیگران داشته باشند.

بارداری و استرس در آینده برای فرزندان

بر اساس پژوهش های انجام شده توسط محققان دانشگاه وارویک انگلستان که در مجله Child Psychology and Psychiatry منتشر شده است، در صورتی که مادر در زمان بارداری استرس زیادی داشته باشد، احتمال ابتلای کودک به تنش بعد از ورود به مدرسه و قرار گرفتن در معرض قلدری همسالانش بیشتر خواهد شد.

محققان در این مطالعه اطلاعات مربوط به ۱۴۰۰۰ مادر و ۸۸۲۹ کودک را بررسی کردند. در این بین مشکلات خانواده پس از زایمان، اضطراب و افسردگی در دوران بارداری، و همچنین بروز قلدری در کودکان آن ها بین سنین ۷ تا ۱۰ سالگی نیز مورد بررسی قرار گرفت. بر اساس نتایج تحقیقات مشخص شد که مادرانی که در دروان بارداری استرس روانی داشته اند، شانس آزار کودکانشان توسط همسالان در مدرسه را افزایش داده اند.

تشخیص استرس

یک پزشک عمومی ماهر، باید بر اساس علایم بیمار به تنهایی قادر باشد که تنش را در فرد تشخیص دهد. اما بعضی از پزشکان ممکن است برای تشخیص از برخی از آزمایش ها، مانند خون یا ادرار، و یا ارزیابی سلامت عمومی بیمار استفاده کنند.

تشخیص استرس، بستگی به عوامل بسیاری دارد که گاهی پیچیده هستند. برای تشخیص این بیماری معمولا از روش های زیر استفاده می شود:

  • استفاده از پرسشنامه
  • استفاده از مقیاس های بیوشیمیایی
  • تکنیک های فیزیولوژیکی

کارشناسان معتقدند که اکثر این روش ها در معرض خطای آزمایشی قرار دارند و باید با احتیاط از آن ها استفاده شود. عملی ترین راه برای تشخیص استرس و آثار آن بر روی افراد، از طریق یک راه حل جامع به نام مصاحبه چهره به چهره می باشد.

چگونگی مقابله با استرس

سه روش گسترده وجود دارد که می توانید برای درمان استرس، از آن ها استفاده کنید. خود مراقبتی، مدیریت و داروها درمان های معمول برای این حالت هستند.

خود مراقبتی

ورزش: ثابت شده است که ورزش اثر مفیدی بر روی وضعیت روانی و جسمی فرد دارد. برای بسیاری از افراد، ورزش برای کنترل استرس بسیار موثر است.

تقسیم کار: سعی کنید مسئولیت خود را در محل کار یا در خانه با دیگران تقسیم کنید. اگر میزان مسئولیت کاری در فرد زیاد باشد، بدن از نظر جسمی و روحی تحت فشار قرار گرفته و امکان ایجاد استرس وجود دارد.

ابراز وجود: به همه چیز نگویید بله. اگر مسئولیت کاری را که به آن علاقه ندارید بپذیرید، ممکن است زمینه لازم را برای فشار ایجاد کنید.

الکل و مواد مخدر: الکل و مواد مخدر به شما در مدیریت استرس کمکی نخواهد کرد. پس سعی کنید یا مصرف آن ها متوقف کنید یا کاهش دهید.

کافئین:  مصرف قهوه و نوشیدنی های دیگری که حاوی کافئین زیادی هستند را کاهش دهید.

تغذیه: مصرف مقدار زیادی میوه و سبزیجات می تواند در بهبود شرایط به شما کمک کند. داشتن رژیم غذایی سالم و متعادل نیز اهمیت دارد.

زمان: زمانی را به خودتان اختصاص دهید. در این زمان می تواند کارهایتان را سر و سامان داده و یا استراحت کنید.

تنفس: برخی از تکنیک های تنفس در کاهش استرس سیستم ها مختلف بدن شما موثر هستند و به شما آرامش می دهند.

صحبت کردن: با خانواده، دوستان، همکاران و رئیس خود صحبت کنید. افکار و نگرانی های خود را با آن ها در میان بگذارید.

مشاوره: اگر استرس بر شما غلبه کند باید، باید با مشاوره صحبت کنید. استرس بالا در طولانی مدت می تواند برای سلامت جسمی و روانی شما بد باشد.

تکنیک های تمدد اعصاب: مدیتیشن، ماساژ و یوگا به شدت برای استرس مفید است.

تکنیک های مدیریت

مدیریت این اختلال می تواند به شما در حذف یا تغییر منبع استرس و یا تغییر روش نمایش یک واقعیت استرس زا کمک کند. در این روش ها به شما آموزش داده می شود که روش های مقابله با این حالت را فرا بگیرید. خواندن کتاب و یا شرکت در یک دوره مدیریت استرس، از جمله تکنیک های مدیریتی برای کنترل این حالت است. شما همچنین می توانید به کمک یک مشاور یا روان درمانگر جلسات درمانی شخصی یا گروهی را دنبال کنید.

بسیاری از درمان ها مانند آروماتراپی، یا رفلکسولوژی، ممکن است تأثیر مثبتی بر روی کنترل تنش داشته باشد.

داروها

پزشکان معمولا برای استرس دارو تجویز نمی کنند مگر این که بیماری زمینه ای مانند افسردگی یا برخی از انواع اضطراب وجود داشته باشد. اگر این موارد وجود داشته باشد، پزشکان باید درمان بیماری روانی را در پیش بگیرند. در چنین مواردی، یک داروی ضد افسردگی تجویز می شود. به یاد داشته باشید که بسیاری از داروها تنها استرس را پوشش می دهند و به شما در مبارزه و مقابله با آن کمکی نمی کنند.