آکنه یک بیماری مزمن پوستی است که در آن غدد چربی پوست دچار التهاب می شوند. ۸۰ درصد از نوجوانان و بسیاری از بزرگسالان، به ویژه زنان به این بیماری پوستی مبتلا می شوند. حدود ۳۵٪ افراد بین سنین ۳۰ تا ۴۰ سال جوش می زنند. تقریبا بین ۱۵ تا ۲۰ درصد از مراجعه کنندگان به متخصصان پوست و مو را کسانی تشکیل می دهند که جوش دارند. در ادامه این مطلب مجله پیام سلامت پیرو مطالب قبلی که در مورد مراقبت از پوست و مو بود، در مورد آکنه و یا همان جوش با شما صحبت می کنیم.
علت ایجاد جوش
آکنه یک بیماری پوستی است که به ویژه در میان نوجوانان شایع است. هر چند برخی از افراد جوش روی پوست را در بزرگسالی نیز تجربه می کنند.
آکنه به معنی اختلال در غدد پوست است که در کنار فولیکول های مو واقع شده اند. این غدد، به نام غدد سباسه شناخته شده و وظیفه ترشح یک ماده روغنی به نام سبوم را به عهده دارد. روی پوست همه افراد این غدد وجود دارد و ترشح سبوم از آن ها طبیعی است. اما افرادی که جوش می زنند غدد بزرگتری دارند و پوستشان سبوم بیشتری تولید می کند. تولید بیش از حد سبوم از غدد باعث می شود چربی، باکتری و سلول های مرده پوست در فولیکول تجمع پیدا کنند. یکی از باکتری هایی که به طور خاص، قادر به رشد در این شرایط است، P acnes می باشد. این باکتری به طور طبیعی در پوست وجود دارد. اما در افرادی که به آکنه مبتلا می شوند تعدادش بیشتر است. رشد و تکثیر این باکتری می تواند باعث التهاب پوست شود، که منجر به جوش می شود.
به طور کلی می توان گفت که آکنه و جوش علت خاص و ویژه ای ندارد. آکنه زمانی رخ می دهد که چربی (روغن) غدد متصل به فولیکول های مو در زمان بلوغ و یا به دلیل دیگر تغییرات هورمونی تحریک می شود. سبوم (چربی) ماده طبیعی است که پوست را نرم کرده و از آن محافظت می کند. همراه با افزایش تولید چربی، تغییر در شیوه ای که در آن سلول های پوست بالغ می شوند، منافذ فولیکولار را با بستن، مستعد جوش می کند. در صورتی که منفذ مسدود شده با یک لایه نازک از پوست پوشیده شده باشد جوش سر سفید ایجاد می شود. اما اگر در معرض هوا قرار گیرد تیره شده و تشکیل جوش سر سیاه می دهد. فولیکول مو مسدود شده به تدریج بزرگ شده و یک برآمدگی ایجاد می کند. در صورتی که این فولیکول ها زیاد بزرگ شوند می توانند پاره شده و اجازه دهند که مواد تحریک کننده و باکتری های طبیعی پوست به لایه های عمیق تر دسترسی داشته، در نهایت تولید التهاب کنند. التهاب در نزدیکی سطح پوست تولید جوش؛ و در لایه های عمیق تر تولید پاپول (کورک) می کند. اگر التهاب عمیق تر شود، خود را به شکل یک کیست نشان می دهد.
عوامل بی تاثیر بر روی جوش
در ادامه به عواملی اشاره می کنیم که باعث بدتر شدن جوش نمی شوند:
مواد غذایی: والدین اغلب نوجوانان را از مصرف پیتزا، غذاهای چرب و سرخ شده و تنقلات منع می کنند. آن ها تصور می کنند که این مواد غذایی موجب بدتر شدن آکنه می شود. در حالی که درست است این غذاهای برای سلامت عمومی بدن بد هستند اما محققان معتقدند هیچ ارتباطی بین آن ها و جوش زدن وجود ندارد. گرچه مطالعات جدید نشان می دهد که داشتن رژیم غذایی حاوی کربوهیدارت زیاد، شیر، و شکلات خالص در تشدید آکنه دخیل هستند.
کثیفی و چرک: دانه های سرسیاه چربی اکسیده شده هستند و ناشی از کثیفی و گرد و غبار نیستند. عرق علت آکنه نیست و به وسیله غدد کاملا مجزا در پوست تولید می شوند. از سوی دیگر، استفاده بیش از حد از مواد پاک کننده می تواند موجب تحریک و خشکی پوست شود.
استرس: برخی از افراد تصور می کنند زمان های حساس در زندگی دچار جوش می شوند. در حالی که استرس نقش زیادی در ایجاد آکنه ندارد.
عوامل موثر بر روی جوش
در عوض داشتن شرایط زیر ممکن است با جوش زدن ارتباط داشته باشد:
وراثت: اگر یکی از والدین شما آکنه شدید دارد، این احتمال وجود دارد که شما هم آکنه را به طرز غیر قابل کنترل تجربه کنید.
فشار بر روی پوست: در برخی از بیماران، فشار ایجاد شده بر روی پوست بر اثر استفاده از کلاه ایمنی، تسمه چانه، حلقه، بند، و مانند اینها می تواند آکنه را تشدید کند.
داروها: برخی از داروها ممکن است باعث بدتر شدن آکنه شوند. بیشتر داروهایی که حاوی یدیدها، برمیدها و یا استروئید خوراکی یا تزریق هستند موجب ایجاد جوش می شوند. داروهای دیگر که می تواند باعث ایجاد یا تشدید آکنه شوند داروهای ضد تشنج و لیتیوم می باشد. با این حال اغلب موارد آکنه، به مصرف دارو ارتباطی ندارد.
شغل: در برخی از مشاغل، قرار گرفتن در معرض فراورده های صنعتی مانند روغن ممکن است آکنه را تولید کند.
لوازم آرایشی و بهداشتی: برخی از مواد آرایشی و محصولات مراقبت از پوست منافذ پوست را مسدود می کنند. برای انتخاب این محصولات باید به ترکیبات آن توجه کنید. محصولاتی که در ترکیباتشان اولین یا دومین چیزی که نوشته شده است آب است یعنی بر پایه آب تهیه شده و امکان جوش زدن را کمتر می کنند.
دیگر بیماری های پوستی که شرایط جوش را تقلید می کنند
روزاسه: این بیماری جوش ایجاد می کند اما جوش ایجاد شده توسط آن کومدون نیست و در یک سوم میانی صورت رخ می دهد. جوش در این حالت همراه با قرمزی، گرگرفتگی، و رگ های خونی سطحی است. به طور کلی افراد بین ۳۰ تا ۴۰ سالگی آن را تجربه می کنند.
Pseudofolliculitis: این بیماری در واقع همان موهای زیر پوستی است. زمانی که مو در حال رشد پیچ و تاب می خورد ممکن است برآمدگی نزدیک به سطح پوست ایجاد کرده که شبیه جوش هستند.
فولیکولیت: جوش می تواند بر روی دیگر بخش های بدن، از جمله شکم، باسن، و یا پاها ایجاد شود. این موارد نشان دهنده التهاب فولیکول هستند اما آکنه نمی باشند.
فولیکولیت گرم: برخی از بیمارانی زمانی که آنتی بیوتیک های خوراکی را برای مدت زمان طولانی مصرف می کنند دچار جوش های پر شده با باکتری می شوند که به آنتی بیوتیک هایی که قبلا استفاده شده اند مقاومت پیدا کرده اند. برای این بیماری باید آزمایش کشت میکروب انجام داد تا آنتی بیوتیک مناسب تجویز شود.
درمان جوش
سبک زندگی
اعتدال و نظم در همه چیز خوب است. این نظم در درمان و ایجاد جوش نیز نقش دارد. هر کسی که ۸ ساعت در طول شبانه روز بخوابد، سه وعده غذای سالم مصرف کند و بیش از ۶ لیوان آب در روز بنوشد، کمتر مستعد آکنه می شود. ضمن این که باید بیاموزید که هرگز جوش را فشار ندهید. مهم نیست دستتان تمیز است یا کثیف. در هر صورت دست زدن به آکنه می تواند برآمدگی جوش را قرمز تر کند. گاهی حتی سماجت بر روی ترکاندن جوش به حدی می رسد که محل جوش دچار زخم می شود. البته اکثر این زخم ها در طی چند ماه بهبود پیدا می کنند.
باز کردن منافذ
باز کردن و از بین بردن جوشهای سر سیاه بدون فشار دادن آن ها می تواند برای جلوگیری از ایجاد آکنه موثر باشد. برای این کار استفاده از بخور یا مراجعه به متخصص پوست را پیشنهاد می کنیم.
تمیز کردن و مراقبت از پوست
به صورت روزانه پوست خود را بشویید و از محصولات طبیعی برای مراقبت آن استفاده کنید. با خیال راحت به شما می گوییم که هیچ محصول یا هیچ رژیمی وجود ندارد که به طور کامل بر روی آکنه تاثیر گذار باشد. برای شستشوی پوست از راهنمای زیر کمک بگیرید:
- پوست را هر روز و یا یک روز در میان با پاک کننده ملایم بشویید.
- تقریبا هر یک ماه یک بار از ماسک و یا اسکراب لایه بردار استفاده کنید. سعی کنید از محصولات ملایم حاوی اسید سالیسیلیک برای لایه برداری استفاده کنید. این محصولات لایه بیرونی پوست را حذف کرده بنابراین منافذ باز می مانند. محصولات حاوی گلیکولیک یا آلفا هیدروکسی اسید نیز از لایه بردارهای ملایم پوست هستند.
- رتینول از مشتقات ویتامین A است که می تواند به ترویج لایه برداری پوست کمک کند.
کاهش باکتری
برای کاهش باکتری پوست می توانید از روش های زیر استفاده کنید:
استفاده از شوینده و پاک کننده های ضد باکتری: ضد باکتری حاوی بنزوئیل پراکسید از محبوب ترین پاک کننده ها است.
استفاده از محصولات موضعی ضد باکتری: مواد پاک کننده ضد باکتری در قالب ژل، کرم و لوسیون نیز وجود دارند که می توانید از آن ها نیز برای کم کردن باکتری های پوست استفاده کنید. مواد تشکیل دهنده فعال این محصولات که باکتری سطحی را از بین می برند شامل بنزوئیل پراکسید، گوگرد و رزورسینول می باشد.
بنزوئیل پراکسید باعث تحریک پوست شده و ممکن است در برخی از افراد قرمزی و پوسته پوسته شدن پوست را ایجاد کند. این تغییرات بعد از مدتی از بین خواهد رفت. به خاطر داشته باشید که بنزوئیل پراکسید سفید کننده است، بنابراین از تماس محصولات حاوی آن با پارچه، حوله و فرش خودداری کنید.
کاهش چربی پوست
واقعیت این است که تولید چربی توسط غدد پوست هرگز متوقف نمی شود. حتی ایزوترتینوئین تنها سرعت غدد چربی را کم می کند. ضمن این که کم کردن چربی پوست ممکن است بر روی درخشش آن نیز تاثیر گذار باشد. اما برای کاهش چربی پوست می توانید از روش های زیر استفاده کنید:
- استفاده از یک قابض ملایم مانند سرکه سیب رقیق شده با آب برای پاک کردن چربی
- استفاده از محصولات حاوی گلیکولیک اسید و یا آلفا هیدروکسی اسید که با برداشتن لایه سطحی پوست موجب پاکسازی می شوند.
- استفاده از ماسک حاوی گوگرد و مواد دیگر که موجب بیرون کشیدن چربی صورت می شوند.
- استفاده از پد ضد باکتری حاوی بنزوئیل پراکسید
نسخه های تجویزی برای درمان جوش
چندین نوع مختلف درمان برای آکنه وجود دارد. پزشک ممکن است برای درمان شما از ترکیبی از داروهای خوراکی و موضعی استفاده کند. برخی از درمان ها باید به صورت مستقیم روی پوست مالیده شود و برخی به صورت قرص و کپسول هستند. درمان آکنه به شدت آن بستگی دارد، و ممکن است شامل یکی یا بیشتر از انواع درمان های زیر باشد:
- رتینوئیدها موضعی
- بنزوئیل پراکسید
- آنتی بیوتیک های موضعی
- آنتی بیوتیک های خوراکی
- هورمون ضد آندروژن
- رتینوئیدها خوراکی (ایزوترتینوئین)