همه چیز درباره عمل جلوگیری از بارداری وازکتومی

وازکتومی عمل جراحی است که از آن به عنوان روش جلوگیری از بارداری استفاده می شود. در این عمل مجرای وازدفران قطع و یا مسدود می شود. اگر فردی وازکتومی انجام دهد، تا زمان انجام عمل بازگشت، دیگر قادر به باروری نیست. اسپرم در بیضه ها که در داخل کیسه بیضه هستند ساخته می شود. سپس در لوله متصل به هر یک از بیضه به نام اپیدیدیم ذخیره می شود. هنگامی که فرد دچار انزال می شود، اسپرم از اپیدیدیم، از طریق مجرای دفران، با مایع منی مخلوط می شود. پس از آن، مایع منی از طریق پیشابراه از آلت تناسلی خارج می شود. قبل از وازکتومی، مایع منی (سمن) حاوی اسپرم است. پس از وازکتومی، اسپرم دیگر در مایع منی وجود ندارد. بعد از گذشت مدتی، بیضه های دیگر اسپرم تولید نمی کنند و بدن اسپرم هایی که می سازد را جذب می کند.

در ادامه این مطلب مجله پیام سلامت به سوالات زیر در مورد وازکتومی پاسخ می دهیم.

این عمل چگونه انجام می شود؟

تا چه حدی تاثیر گذار است؟

خطرات ناشی از انجام آن چیست؟

آیا این عمل بر روی زندگی جنسی تاثیر می گذارد؟

آیا ارتباطی بین وازکتومی و سرطان وجود دارد؟

آیا می توان از این عمل برای پیشگیری از بیماری های مقاربتی استفاده کرد؟

آیا وازکتومی قابل برگشت است؟

وازکتومی چگونه انجام می شود؟

وازکتومی معمولا توسط متخصص دستگاه ادراری مردانه و سیستم تولید مثل انجام می شود. دو راه برای انجام وازکتومی وجود دارد. در هر صورت، بیمار در طی عمل بیدار است. اما اورولوژیست از یک بی حسی موضعی بر روی کیسه بیضه استفاده می کند.

به روش معمول، پزشک یک یا دو برش کوچک در کیسه بیضه برای دسترسی به وازدفران ایجاد می کند. سپس یک بخش کوچک از وازدفران قطع و برداشته می شود. اورولوژیست ممکن است با داغ کردن (مهر و موم کردن با حرارت) این مجرا را مسدود کند. سپس همین روند در بیضه دیگر نیز انجام می شود. زمانی که برای هر دو بیضه، وازدفران گره خورده با قطع شود، پزشک با چند بخیه کیسه بیضه را بخیه می کند.

با استفاده از روش دیگر، این عمل بدون برش جراحی انجام می شود. در این عمل یک سوراخ کوچک در یک طرف کیسه بیضه ایجاد می شود. سپس مجرای دفران در زیر پوست پیدا شده و از طریق سوراخ ایجاد شده بیرون کشیده می شود. بعد از این، مجرای دفران برش داده شده و یک بخش کوچکی از آن برداشته می شود. این عمل با گره زدن این مجرا پایان پیدا کرده و مابقی مجرا که از سوراخ بیرون زده شده است، به سمت عقب هل داده می شود. همین عمل بر روی بیضه دیگر نیز انجام می شود. با استفاده از این روش نیازی به بخیه نیست. زیرا سوراخ ایجاد شده بسیار کوچک است. بعد از این عمل نیازی به بستری شدن نیست و به طور کلی طول دوره بهبودی یک هفته است.

وازکتومی تا چه حدی مؤثر است؟

وازکتومی یکی از موثرترین روش های جلوگیری از بارداری است. در سال اول بعد از وازکتومی، از هر ۱۰۰۰۰ زوج، تنها ۱۵ تا ۲۰ زوج بارداری را تجربه می کنند. این در حالی است از هر ۱۰۰۰۰ زوجی که از کاندوم استفاده می کنند، هر ساله ۱۴۰۰ زوج و از هر ۱۰۰۰۰ زوجی که از قرص های ضد بارداری خوراکی استفاده می کنند، هر ساله ۵۰۰ زوج باردار می شوند.

با این حال، وازکتومی کاملا موثر نیست. اما با توجه به آمار بسیار موفق تر از سایر روش های جلوگیری از بارداری می باشد. همان طور که گفتیم حدود ۰٫۲ درصد از افرادی که از وازکتومی استفاده می کنند در سال اول باردار می شوند. این موضوع به این دلیل است که پاک شدن مایع منی از اسپرم زمان نیاز دارد. پاک شدن کامل مایع منی از اسپرم، حدود ۳ ماه طول می کشد. حتی پس از این مدت نیز، از هر ۵ مرد، ۱ نفر هنوز هم اسپرم در مایع منی خود دارد. این افراد به زمان بیشتری برای از بین رفتن اسپرم نیاز دارند.

به همین دلیل پزشک معمولا توصیه می کند که حداقل یک بار پس از عمل جراحی آزمایش اندازه گیری تعداد اسپرم انجام دهند. زمانی که این آزمایش نشان دهد که تعداد اسپرم در مایع منی صفر است، می توان گفت که وازکتومی کاملا امن است. در این زمان، شما دیگر نیاز به استفاده از شکل دیگری از روش های جلوگیری از بارداری ندارید.

خطرات ناشی از وازکتومی چیست؟

اگر چه وازکتومی امن و بسیار موثر است، اما مردان باید از مشکلاتی که می تواند بعد از عمل جراحی و در طول زمان رخ دهد آگاه باشند.

خطرات جراحی

پس از جراحی، بسیاری از مردان ناراحتی، کبودی و تورم دارند. این عوارض معمولا ۲ هفته ادامه می یابد. مشکلاتی که می تواند بعد از عمل جراحی رخ دهد و نیاز به بررسی دارد عبارتند از:

  • هماتوم: خونریزی در زیر پوست است که می تواند به تورم دردناک منجر شود.
  • عفونت: تب و اسکروتوم قرمزی و حساسیت به لمس علائم عفونت هستند.

دیگر خطرات

خطر ابتلا به مشکلات دیگر کم است. اما ممکن است شامل موارد زیر باشند:

ایجاد توده در کیسه بیضه (گرانولوم): این عارضه زمانی ایجاد می شود که اسپرم از وازدفران به بافت نشت پیدا کرده و تشکیل توده دهد.

درد در بیضه ها که برطرف نمی شود: این عارضه سندرم درد پس از وازکتومی نامیده می شود و در حدود ۱۰ درصد از مردان رخ می دهد.

عدم موفقیت عمل وازکتومی: در برخی از موارد ممکن است وازکتومی موفق نباشد. این عارضه می تواند به بارداری ناخواسته منجر شود. در میان ۱۰۰۰ وازکتومی، ۱۱ عمل به احتمال زیاد بعد از ۲ سال ناموفق می شوند؛ و نیمی از این عدم موفقیت ها در عرض ۳ ماه اول بعد از عمل جراحی رخ می دهد. خطر عدم موفقیت بستگی به تعدادی از عوامل مثل تکنیک های جراحی دارد. علاوه بر این، به احتمال بسیار کمی، ممکن است در برخی از جراحی ها، دو سر وازدفران دوباره رشد کرده و به هم جوش بخورند. در این صورت، اسپرم ممکن است قادر باشد وارد مایع منی شده و بارداری را امکان پذیر کند.

خطر پشیمانی: وازکتومی ممکن است یک انتخاب خوب برای مردان و یا زوج هایی باشد که دیگر نمی خواهند بچه دار شوند. اکثر مردانی که وازکتومی انجام می دهند، و همچنین همسران آن ها، باید بدانند که وازکتومی روش دائمی جلوگیری از بارداری است اما قابل برگشت است.

آیا این عمل بر روی زندگی جنسی من تاثیر می گذارد؟

وازکتومی به هیچ عنوان زندگی جنسی شما را تحت تاثیر قرار نمی دهد. این عمل میل جنسی را کاهش نمی دهد. چرا که بر روی تولید هورمون مردانه تستوسترون تاثیر گذار نیست. همچنین بر روی توانایی نغوظ یا انزال مایع منی نیز تغییری ایجاد نمی کند. از آنجا که اسپرم یک مقدار بسیار کمی از مایع منی را تشکیل می دهند، شما تفاوت قابل ملاحظه ای در مقدار مایع منی در زمان انزال نخواهید داشت.

آیا وازکتومی به سرطان ارتباطی دارد؟

تحقیقات نشان می دهد که وازکتومی خطر ابتلای مردان را به سرطان افزایش نمی دهد. برخی از مطالعات در دهه ۹۰ میلادی نشان می دهد که مردانی که تحت عمل وازکتومی قرار گرفته بودند خطر بیشتری را برای ابتلا به سرطان پروستات متحمل می شدند. با این حال، یافته های حاصل از مطالعات اخیر، هیچ ارتباطی قطعی را بین وازکتومی و سرطان پروستات نشان نمی دهد. در واقع، مردانی که وازکتومی انجام می دهند، از مردانی که این عمل را انجام نمی دهند، بیشتر سرطان پروستات نمی گیرند. وازکتومی شانس ابتلا به سرطان بیضه را نیز افزایش نمی دهد.

آیا وازکتومی از ابتلا به بیماری های مقاربتی جلوگیری می کند؟

وازکتومی از بدن شما در برابر ابتلا به بیماری های مقاربتی (STD) از جمله HIV محافظت نمی کند. بنابراین باید از کاندوم و یا یکی دیگر از روش محافظتی برای عدم ابتلا به بیماریهای مقاربتی استفاده کنید.

آیا وازکتومی قابل برگشت است؟

تقریبا تمام وازکتومی ها را می توان معکوس کرد. در عمل برگشت، وازدفران دوباره به هم متصل می شود. یا، یک سر وازدفران به بخشی از بیضه که در آن اسپرم بالغ ذخیره می شود متصل می شود. عمل بازگرداندن وازکتومی معمولا در یک مرکز جراحی سرپایی انجام می شود. جراح ممکن است از بیهوشی عمومی استفاده کند.

برای معکوس کردن وازکتومی، جراح یک برش کوچک در یک سمت کیسه بیضه ایجاد کرده و سر وازدفران که مسدود شده است را پیدا می کند. سپس یک نمونه از مایع موجود در آن را برداشته و حضور اسپرم را در آن می سنجد. اگر اسپرم در این مایع وجود داشته باشد، دو سر بسته وازدفران بهم چسبیده می شود.

بسیاری از پزشکان عمل معکوس کردن را با استفاده از روش میکروسکوپی انجام می دهند. در این عمل از یک میکروسکوپ با قدرت بالا برای پیدا کردن سر وازدفران استفاده می شود. این کار موجب می شود عمل نیاز به بخیه های کمتری داشته باشد. عمل میکروسکوپی، می تواند بین ۷۵ تا ۹۹ درصد وازکتومی ها را باز گرداند.

اگر هیچ اسپرمی در مایع یافت نشود یعنی انسداد در اپیدیدیم یا مجرای دفران وجود دارد. جراح در آن موقعیت مسیر مجرا را تغییر داده و انسداد را دور می زند. این روش تهاجمی تر است اما میزان موفقیت آن بالاست.

بازیابی این عمل معمولا ۱ تا ۳ هفته طول می کشد و مانند وازکتومی، عوارضی در طی عمل جراحی یا بعد از عمل دارد. اکثر مردانی که تحت عمل بازگشت وازکتومی قرار می گیرند، در دوران بهبودی تقریبا همان ناراحتی ها عمل وازکتومی، و یا کمتر از آن را گزارش داده اند.

در حدود ۳ ماه بعد از این عمل، اسپرم شروع به راه یافتن به مایع منی می کند. اما اگر انسداد وجود داشته باشد و جراح مجبور باشد که انسداد را دور بزند، ۱۵ ماه برای ظهور اسپرم در مایع منی زمان نیاز است.

به طور متوسط، برای باردار شدن پس از عمل بازگشت وازکتومی، حدود ۱ سال زمان نیاز است. با این حال، یک بازگشت موفقیت آمیز اسپرم به مایع منی حاملگی را تضمین نمی کند. شانس باروری و بارداری، زمانی که فاصله بین وازکتومی و عمل بازگشت آن کمتر است، به بالاترین حد خود می رسد. و هر چه فاصله بین این دو عمل بیشتر باشد شانس باروری کمتر خواهد شد.