پوشش معده یا مخاط، از غدد زیادی تشکیل شده که وظیفه تولید اسید معده و دیگر ترکیبات مهم را بر عهده دارد. یکی از نمونه ها، آنزیم پپسین است. در حالی که اسید معده غذا را تجزیه می کند و از شما در برابر عفونت محافظت می کند، پپسین پروتئین را تجزیه می کند. اسید معده به اندازه ای قوی است که بتواند به پوشش معده آسیب وارد کند. بنابراین معده موکوس را برای محافظت از خود ترشح می کند. ورم معده و یا گاستریت مزمن زمانی رخ می دهد که پوشش معده ملتهب می شود.

باکتری ها، مصرف بیش از حد الکل، برخی داروها، استرس مزمن و یا دیگر مشکلات سیستم ایمنی بدن می توانند به التهاب منجر شده و یا به آن دامن بزنند. هنگامی که التهاب رخ می دهد، معده تغییراتی در پوشش خود احساس کرده و برخی از سلول های محافظ خود را از دست می دهد. این عوارض ممکن است باعث احساس سیری زودرس شوند. این حالتی است که باعث می شود برخی از افراد با خوردن چند لقمه غذا احساس پری کنند.

ورم معده یا گاستریت مزمن در یک دوره طولانی مدت و بر اثر فرسایش تدریجی دیوار معده رخ می دهد. ورم معده همچنین ممکن است باعث متاپلازی یا دیسپلازی شود. این تغییرات پیش سرطانی در سلول های معده است که در صورت عدم درمان می توانند به سرطان تبدیل شوند. ورم معده معمولا با درمان بهتر می شود اما گاهی نیز باید پس از درمان نظارت کامل بر آن داشت.

انواع ورم معده

انواع مختلفی از گاستریت مزمن وجود دارد که می توانند علل مختلفی داشته باشند:

نوع A: در این نوع ورم معده سیستم ایمنی بدن به سلول های معده آسیب زده و آن ها را از بین می برند. این نوع گاستریت می تواند خطر ابتلا به کمبود ویتامین، کم خونی و سرطان را افزایش دهد.

نوع B: رایج ترین نوع ورم معده که توسط باکتری هلیکوباکتر پیلوری ایجاد می شود، این نوع است و می تواند منجر به زخم معده، زخم روده و سرطان شود.

نوع C: محرک های شیمیایی مانند داروهای غیر استروئیدی ضد التهابی (NSAIDs)، الکل، یا صفرا این نوع ورم معده را ایجاد می کنند. این نوع گاستریت می تواند منجر به فرسایش دیواره معده و خونریزی شود.

انواع دیگر از گاستریت عبارتند از:

  • گاستریت هیپرتروفیک که می تواند با کمبود پروتئین در ارتباط باشد.
  • گاستریت ائوزینوفیلیک که می تواند در کنار سایر بیماری حساسیتی مثل آسم یا اگزما به وجود آید.

نشانه های ورم معده

التهاب معده یا همان گاستریت مزمن همیشه به علائم منتهی نمی شوند اما ممکن است یکی از علائم زیر در فرد مبتلا مشاهده شود:

  • درد ناحیه بالای شکم
  • سوء هاضمه
  • نفخ
  • حالت تهوع
  • استفراغ
  • آروغ زدن
  • از دست دادن اشتها
  • کاهش وزن

علت گاستریت چیست؟

هر چیزی که بتواند آستر مخاط معده شما را تحریک کند به علت گاستریت مزمن تبدیل می شود:

  • استفاده طولانی مدت از برخی داروها، مانند آسپرین و ایبوپروفن
  • مصرف بیش از حد الکل
  • حضور باکتری هلیکوباکتر پیلوری
  • بیماری های خاص مانند دیابت یا نارسایی کلیه
  • ضعف سیستم ایمنی
  • استرس شدید و مداوم
  • ورود جریان صفرا به معده یا همان ریفلاکس صفرا

اگر عادات زندگی و رژیم غذایی فعلیتان، تغییراتی در لایه پوشاننده معده ایجاد کند، خطر ابتلا به گاستریت مزمن افزایش خواهد یافت. اقدامات زیر می تواند در ایجاد ورم معده موثر باشند:

  • رژیم غذایی پرچرب
  • رژیم غذایی پر نمک
  • سیگار کشیدن

مصرف طولانی مدت الکل نیز می تواند به ورم معده منجر شود. شیوه زندگی استرس زا و یا یک تجربه آسیب زا نیز می توانید توانایی معده را برای محافظت از خود کاهش دهد. علاوه بر این، اگر شما بیماری های خود ایمنی یا بیماری های خاصی مانند بیماری کرون دارید، خطر ابتلا به ورم معده در بدن شما بالاست.

ورم معده یا گاستریت مزمن چگونه ایجاد می شود و درمان آن چیست؟
ورم معده یا گاستریت مزمن چگونه ایجاد می شود و درمان آن چیست؟

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟

التهاب معده شایع است، اما همیشه نشانه ای از گاستریت مزمن نیست. اگر سوزش معده شما زیاد طول می کشد و بیش از یک هفته علائم شایع گاستریت مزمن را به طور منظم دارید، به پزشک مراجعه کنید. همچنین اگر هر کدام از علائم زیر را دارید سریعا با اورژانس تماس بگیرید:

  • استفراغ خونی
  • ضربان قلب سریع
  • اختلال در تنفس یا بلع
  • خواب آلودگی شدید
  • گیجی

ورم معده شما را در معرض خطر خونریزی روده و معده قرار می دهد. پس قبل از دیر شدن اقدامات لازم را انجام دهید. در صورتی که مدفوع سیاه دارید و یا ماده ای قهوه ای رنگ استفراغ می کنید و یا درد معده مداوم دارید حتما و سریعا به پزشک مراجعه کنید.

برای تشخیص ورم معده علاوه بر معاینات اولیه ممکن است آزمایش های زیر نیز تجویز شود:

  • آزمایش برای یافتن باکتری که باعث زخم معده شده است.
  • یک تست مدفوع برای این که بفهمیم آیا خونریزی معده وجود دارد یا خیر؟
  • آزمایش شمارش خون و تست کم خونی
  • اندوسکوپی

درمان ورم معده

داروها و رژیم غذایی، رایج ترین راه درمان گاستریت مزمن هستند. البته درمان ها برای هر نوع، به علت گاستریت، بستگی دارد.

  • اگر ورم معده شما از نوع A باشد: مشکلات احتمالا مربوط به مواد مغذی است که فاقد مواد مورد نیاز بدن است.
  • اگر ورم معده شما از نوع B باشد: داروهای ضد میکروبی و داروهای مسدود کننده اسید معده برای از بین بردن باکتری H تجویز می شود.
  • اگر ورم معده شما از نوع C باشد: اجتناب از مصرف داروهای غیر استروئیدی ضد التهابی (NSAIDs) و الکل توصیه می شود.

داروها

پزشک ممکن است داروهایی برای کاهش اسید معده تجویز کند. رایج ترین داروها برای کاهش اسید معده عبارتند از:

  • آنتی اسیدها، از جمله کربنات کلسیم (Rolaids و TUMS)
  • آنتاگونیست H2، مانند رانیتیدین (زانتک)
  • مهارکننده های پمپ پروتون مانند امپرازول (Prilosec)

کاهش و یا حذف آسپرین و داروهای مشابه ای که می توانند موجب التهاب معده شوند نیز  توصیه می شود. گاهی علائم ورم معده زمانی که به دلیل عوامل شیمیایی مانند الکل و دارو ایجاد شده است، می تواند ظرف چند ساعت پس از قطع، از بین بروند. اما درمان آن به این زودی ها امکان پذیر نیست و ممکن است سال ها بدون ایجاد علائم در بدن باقی بماند.

رژیم غذایی

تغییر در رژیم غذایی به کاهش التهاب معده منجر می شود. همه آن چه که برای جلوگیری از ورم معده به وسیله رژیم غذایی نیاز دارید عبارتند از:

  • اجتناب از مصرف رژیم غذایی پر نمک
  • اجتناب از مصرف رژیم غذایی با چربی بالا
  • اجتناب از مصرف هر گونه مشروبات الکلی
  • مصرف رژیم غذایی سرشار از گوشت قرمز

در این درمان مصرف غذاهای زیر توصیه می شود:

  • تمام میوه ها و سبزیجات
  • غذاهای سرشار از پروبیوتیک مانند ماست و کفیر
  • گوشت بدون چربی، مانند مرغ، بوقلمون و ماهی
  • پروتئین های گیاهی مانند لوبیا و توفو
  • ماکارونی غلات، برنج و نان

درمان های جایگزین برای ورم معده

برخی از مواد غذایی می توانند به بدن شما در دفع باکتری هلیکوباکتر پیلوری کمک کنند. این مواد عبارتند از:

  • سیر : این ماده خواص ضد میکروبی دارد و به خصوص در برابر باکتری هلیکوباکتر پیلوری موثر است.
  • زغال اخته: علاوه بر از بین بردن باکتری ها با معده در تعامل است.
  • زنجبیل: رشد باکتری را کند می کند.
  • زردچوبه: در درمان زخم و مسدود کردن رشد باکتری ها کمک کننده است.

مصرف پروبیوتیک ها، به خصوص آنهایی که حاوی لاکتوباسیلوس و یا بیفیدوباکتریوم هستند، ممکن است به بهبود عملکرد دیواره معده برای محافظت از خود در برابر باکتری هایی که باعث ورم معده می شوند، کمک کند. مواد غذایی مانند کفیر، نان خمیر ترش و ماست پر از باکتری های پروبیوتیک سالم هستند.

بهبودی گاستریت مزمن بستگی به علت زمینه ای این بیماری دارد. ورم معده ای که درمان نشود ممکن است خطر زخم و خونریزی معده را افزایش دهد.

ورم می تواند پوشش معده را ضعیف کرده و اغلب باعث تغییراتی در سلول ها شود. این تضعیف و تغییر بستری مناسب برای ابتلا به سرطان ایجاد می کنند. ضعف معده همچنین در توانایی آن برای جذب ویتامین تاثیر گذار است. علاوه بر ویتامین ها، با این التهاب، روند تشکیل سلول های قرمز خون، تحت تاثیر قرار گرفته و عملکرد عصب نیز تغییر می کند. همه این عوامل ممکن است به کم خونی منجر شوند.

شما می توانید با کنترل عوارض ناشی از ورم معده، رژیم غذایی و استرس از این گاستریت جلوگیری کنید. علاوه بر این محدود کردن مصرف الکل و استفاده از داروهای غیر استروئیدی ضد التهابی مانند ایبوپروفن، ناپروکسن و آسپیرین نیز ممکن است به جلوگیری از بیماری کمک کند.