وگانیسم به گروهی از افراد گفته می شود که گیاهخوار هستند. در واقع این واژه اشاره به رژیم غذایی گیاهخواری دارد که به طور فزاینده ای در طی چند سال اخیر شایع شده است.
در طی چند سال گذشته افراد مشهور زیادی وگان شده اند و تعداد محصولات غذایی مخصوص گیاهخواران در فروشگاه های مواد غذایی افزایش پیدا کرده است.
با این حال هنوز افراد زیادی در جهان زندگی می کنند که اطلاعاتی در مورد آنچه که این الگوی رژیم غذایی در پی آن است؛ ندارند. همچنین ممکن است برای خوانندگان عادی این مطلب سوال باشد که وگانیسم ها چه مواد غذایی را مصرف می کنند و از چه مواد غذایی باید اجتناب کنند؟ در این مقاله مجله پیام سلامت به تمام این پرسش ها پاسخ خواهیم داد.
وگانیسم چیست؟
اصطلاح “وگان” در سال ۱۹۴۴ توسط گروه کوچکی از گیاهخواران ابداع شد. این گروه تازه از انجمن گیاهخواران لستر در انگلستان جدا شده بودند و انجمن وگان را تشکیل دادند. آنها تصمیم گرفتند علاوه بر پرهیز از خوردن گوشت (مانند الگوی غذایی گیاهخواران) از مصرف لبنیات، تخم مرغ یا هر نوع محصولی که منشأ حیوانی دارد؛ اجتناب کنند.
اصطلاح “وگان” از ترکیب حرف اول و آخر “گیاهخواری” تشکیل شد. وگانیسم هم در حال حاضر به عنوان روشی برای زندگی تعریف شده است. در این روش تصمیم بر این است که با همه اشکال استثمار حیوانات و رفتارهای بیرحمانه بشر با این موجودات، چه برای تهیه غذا باشد و چه برای تهیه پوشاک و یا هر هدف دیگری، مبارزه شود.
انواع وگانیسم
انواع برجسته این سبک زندگی عبارتند از:
- گیاهخوارهای رژیمی. این اصطلاح غالباً به کسانی اشاره دارد که به طور متناوب از غذاهای گیاهی استفاده می کنند. گیاهخوار رژیمی به کسانی اطلاق می شود که از رژیم های غذایی عادی خودداری می کنند. اما همچنان از سایر محصولات مانند لباس و مواد آرایشی با منبع حیوانی استفاده می کنند.
- گیاهخواران کامل. این افراد از رژیم غذایی سرشار از غذاهای کامل مانند میوه ها، سبزیجات، غلات سبوس دار، حبوبات، آجیل و دانه ها طرفداری می کنند.
- گیاهخواران غذاهای ناسالم. برخی افراد به خوردن غذاهای فرآوری شده مانند گوشت های مخصوص وگان ها، سیب زمینی سرخ شده ، غذاهای نیمه آماده و یخ زده و دسرهایی مانند شیرینی و بستنی های غیر لبنی به شدت تکیه می کنند.
- خام گیاهخواران. این گروه فقط غذاهای خام یا غذاهایی که در دمای کمتر از ۱۱۸ درجه فارنهایت (۴۸ درجه سانتیگراد) پخته شده اند را می خورند.
- گیاهخواری غذاهای کم چرب و خام. این گروه از افراد همان میوه خواران هستند. این افراد از مصرف غذاهای پرچرب مانند آجیل، آووکادو و نارگیل اجتناب کرده و در عوض بیشتر به مصرف میوه تکیه می کند. گیاهان دیگر نی گه گاهی به مقدار کمی خورده می شوند.
چرا برخی از افراد وگان می شوند؟
به طور کلی دلیل برخی از افراد برای پیوستن به این گروه را می توان به شرح زیر اعلام کرد.
اخلاق
گیاهخواران اخلاقی کاملاً معتقدند که همه موجودات حق زندگی و آزادی دارند. بنابراین آنها با پایان دادن به زندگی یک موجود آن هم به صورت آگاهانه و صرفاً برای مصرف گوشت آن، نوشیدن شیر آن یا پوشیدن پوست آن مخالف هستند. دلیل آنها این است که جایگزین های دیگری برای این مواد در طبیعت وجود دارد.
گیاهخواران اخلاقی همچنین با فشار روانی و جسمی که حیوانات در نتیجه شیوه های کشاورزی نوین متحمل شوند مخالف هستند. به عنوان مثال گیاهخواران اخلاقی در مورد قلمروها و قفس های کوچکی که بسیاری از دام ها در آن زندگی می کنند ابراز تأسف می کنند.
علاوه بر این بسیاری از گیاهخواران مخالف شیوه های صنعتی کشاورزی مانند پرورش مرغ های تخمی صرفا جهت تهیه تخم مرغ و یا خوراندن چربی به غازها برای چرب کردن کبد آنها و تهیه غذایی لذیذ از کبد چرب شده غاز هستند.
گیاهخواران اخلاقی ممکن است با اعتراض، افزایش آگاهی عمومی و انتخاب محصولاتی که به دامداری مربوط نمی شوند مخالفت خود را نشان دهند.
پزشکی
برخی از افراد به دلیل تأثیرات احتمالی ایان شیوه زندگی بر روی سلامت بدن، گیاهخواری را انتخاب می کنند. به عنوان مثال رژیم های غذایی گیاهی ممکن است خطر ابتلا به بیماری های قلبی، دیابت نوع ۲، سرطان و مرگ زودرس را کاهش دهد. کاهش مصرف محصولات حیوانی نیز به همین ترتیب ممکن است خطر ابتلا به بیماری آلزایمر یا مرگ بر اثر سرطان یا بیماری قلبی را کاهش می دهد.
برخی از این افراد برای جلوگیری از ایجاد عوارض جانبی مرتبط با آنتی بیوتیک ها و هورمون های مورد استفاده در دامداری ها، گیاهخواری را انتخاب می کنند. سرانجام مطالعات مختلف نشان داده اند که رژیم های غذایی وگان با کاهش وزن بدن و شاخص توده بدنی (BMI) ارتباط دارد. برخی افراد ممکن است این رژیم ها را برای کاهش وزن انتخاب کنند.
محیط زیست
همچنین ممکن است برخی به خاطر تأثیر زیست محیطی کشاورزی و دامداری از مصرف محصولات دامی خودداری کنند. گزارش سازمان ملل متحد که در سال ۲۰۱۰ منتشر شد اظهار داشت که این محصولات معمولاً به منابع بیشتری احتیاج دارند و باعث افزایش انتشار گازهای گلخانه ای نسبت به کارخانه ها می شوند.
طبق این گزارش دامداری به ۶۵٪ از انتشار اکسید نیتروژن، ۳۵ الی ۴۰٪ از انتشار گازهای متان و ۹٪ از انتشار دی اکسید کربن در جهان کمک می کند. این مواد شیمیایی سه گاز اصلی گلخانه ای هستند که در تغییر آب و هوای جهان دخیل می باشند.
علاوه بر این دامداری منابع آبی جهان را به شدت مصرف می کند. به عنوان مثال برای تولید ۱ پوند (۰/۵ کیلوگرم) گوشت گاو به ۵۵۰ الی ۵۲۰۰ گالن (۱۷۰۰ الی ۱۹،۵۵۰ لیتر) آب نیاز است. این مقدار حدود ۴۳ برابر بیشتر از آب مورد نیاز برای تولید همان مقدار غلات است.
همچنین گاها دامداران با ایجاد آتش سوزی های عمدی در مناطق جنگلی، برای خود کشتزارهای زراعی یا مراتع ایجاد کرده و به این ترتیب جنگل زدایی می کند. تصور می شود این تخریب زیستگاه طی چند سال آینده منجر به انقراض گونه های مختلف جانوری شود.
غذاهایی که گیاهخواران از مصرف آنها خودداری می کنند
وگان ها از تمام مواد غذایی که منشأ حیوانی دارند پرهیز می کنند. این مواد عبارتند از:
- گوشت
- مرغ
- ماهی
- صدف
- تخم مرغ
- لبنیات
- عسل
علاوه بر این گیاهخواران از مصرف هر گونه محصولی که حاوی مواد زیر است نیز اجتناب می کنند:
- آلبومین
- کازئین
- کارمین
- ژلاتین
- پپسین
- ایزینگلاس
- آب پنیر
این ترکیبات منشا حیوانی دارند. انواع آبجو و شراب، غلات صبحانه، آب نبات و آدامس از جمله محصولاتی هستند که ممکن است حاوی این ترکیبات باشند.
غذاهایی که گیاهخواران می خورند
اجتناب از مصرف محصولات حیوانی وگانیسم ها را به سمت مصرف سبزیجات و توفوها سوق می دهد. البته امروزه بسیاری از مواد غذایی معمولی نسخه وگان نیز دارند. بنابراین هر محصولی که بخواهید می توانید نسخه مخصوص گیاهخواران آن را پیدا کنید. حتی بستنی و آب نبات. مثلا وگانیسم ها می توانند از مواد غذایی زیر استفاده کنند:
- بوریتو لوبیا
- برگر سبزیجات
- پیتزا گوجه فرنگی
- اسموتی
- ناچوها با سالسا و گواکامول
- هوموس
- ساندویچ سبزیجات
- ماکارونی با سویا
به طوری کلی وگانیسم ها از مواد غذایی زیر بیشتر استفاده می کنند:
- لوبیا
- عدس
- توفو
- سیتان
- تمپه
- آجیل
- دانه
این افراد لبنیات را با مواد زیر جایگزین می کنند:
- شیر را با شیرهای گیاهی
- تخم مرغ پخته را با توفو خرد شده
- عسل را با شیرین کننده های گیاهی مانند ملاس یا شربت افرا
- تخم مرغ خام را با تخم کتان یا تخم چیا
علاوه بر این گیاهخواران تمایل دارند از انواع غلات سبوس دار و همچنین طیف وسیعی از میوه و سبزیجات بیشتر استفاده کنند. سرانجام این افراد می توانند از محصولات آماده مخصوص وگان ها، از جمله گوشت های مخصوص وگان ها، شیرهای گیاهی غنی شده، پنیرهای مخصوص وگان ها و دسرهای مخصوص وگان ها استفاده می کنند.
با این حال این محصولات بسیار فرآوری شده هستند و ممکن است حاوی مواد افزودنی، روغن و مواد مصنوعی باشند.
نکته آخر
وگان ها افرادی هستند که به دلایل اخلاقی، پزشکی، محیطی و یا ترکیبی از سه عامل از مصرف محصولات حیوانی دوری می کنند. در عوض آنها غذاهای گیاهی مختلفی از جمله میوه، سبزیجات، غلات کامل، حبوبات، آجیل، دانه ها و محصولات مخصوص وگان ها استفاده می کنند.
اگر مایلید که وگانیسم شوید حتما این رژیم را تحت نظر پزشک رعایت کنید و از او بخواهید که برای جلوگیری از کمبود ویتامین برایتان مکمل مخصوص تجویز کند.
منابع:
- Vegetarian dietary patterns and mortality in Adventist Health Study 2
- Cardiovascular disease mortality and cancer incidence in vegetarians: a meta-analysis and systematic review
- Trends in diet and Alzheimer’s disease during the nutrition transition in Japan and developing countries
- Red meat and processed meat consumption and all-cause mortality: a meta-analysis
- Red meat consumption and mortality: results from 2 prospective cohort studies
- The isolation of antibiotic-resistant salmonella from retail ground meats
- Weight gain over 5 years in 21,966 meat-eating, fish-eating, vegetarian, and vegan men and women in EPIC-Oxford
- Estimation of the water requirement for beef production in the United States
- Attitudes, practices, and beliefs of individuals consuming a raw foods diet
- Lifestyle factors affecting fruit and vegetable consumption in the UK Women’s Cohort Study
- Potential public health hazards of biosynthetic milk hormones
- The chemical jungle: today’s beef industry
- Meat intake and mortality: a prospective study of over half a million people
- Vegetarian and vegan diets in type 2 diabetes management