پتاسیم یکی از الکترولیت های اولیه در بدن است که مسئول عملکرد و کارکرد صحیح قلب می باشد. کمبود پتاسیم یا ازدیاد آن در بدن می تواند بی نظمی در ریتم قلب ایجاد کند و می تواند منجر به مرگ شود. هنگامی که پتاسیم بیش از حد در جریان خون دارید، وضعیتی به نام هیپرکالمی به وجود می آید. این بیماری باید برای جلوگیری از ایجاد مشکلات قلبی به سرعت درمان شود. در این مقاله توضیح می دهیم که چرا میزان پتاسیم در بدن بیش از حد می شود و علائم وجود پتاسیم زیاد در بدن چیست؟
پتاسیم زیاد در بدن
سطح پتاسیم طبیعی در بدن
سطح پتاسیم معمولی در بدن معمولا بین ۳٫۶ تا ۵٫۲ میلی مول در لیتر (mmol / L) است. این مقدار بستگی به سن و جنسیت شما خواهد داشت و آزمایشگاه های مختلف ممکن است مقدار مرجع متفاوتی داشته باشند. سطح پتاسیم بالاتر از ۷٫۰ میلی مول در لیتر در خون نیاز به مداخله فوری توسط پزشک متخصص دارد.
مصرف توصیه شده روزانه پتاسیم
چه مقدار پتاسیم باید در هر روز مصرف کنیم؟ این مقدار بستگی به سن و عملکرد کلیه شما خواهد داشت. نمودار زیر میزان نیاز عمومی افراد سالم را به این ماده معدنی نشان می دهد. اگر بیماری خاصی دارید، قبل از افزایش یا کاهش مصرف پتاسیم، حتما با پزشک خود مشورت کنید.
| سن | مصرف توصیه شده روزانه |
| ۰ الی ۶ ماهگی | ۴۰۰ میلی گرم در روز |
| ۷ الی ۱۲ ماهگی | ۷۰۰ میلی گرم در روز |
| ۱ الی ۳ سالگی | ۳۰۰۰ میلی گرم در روز |
| ۴ الی ۸ سالگی | ۳۸۰۰ میلی گرم در روز |
| ۹ الی ۱۳ سالگی | ۴۵۰۰ میلی گرم در روز |
| بالای ۱۳ سالگی | ۴۷۰۰ میلی گرم در روز |
| زنان شیرده | ۵۱۰۰ میلی گرم در روز |
علائم و نشانه های پتاسیم زیاد در بدن
چگونه می توانیم بفهمیم که آیا سطح پتاسیم در بدن زیاد است یا خیر؟ چند نشانه و علامت برای وجود پتاسیم زیاد در بدن وجود دارد که ممکن است شما را نسبت به این عارضه آگاه کند. اما تنها راه خاصی که برای شناخت این عارضه وجود دارد این است که سطح پتاسیم سرم توسط پزشک بررسی شود.
علائم موثر بر روی دستگاه گوارش
اولین نشانه و علامت وجود پتاسیم زیاد در بدن ممکن است در دستگاه گوارش شما ایجاد شود. در این حالت ممکن است شما شروع به احساس تهوع و استفراغ مکرر و پایدار کنید. ممکن است درد شکم نیز داشته باشید.
علائم موثر بر روی قلب
مهمترین و حیاتی ترین علامت پتاسیم زیاد در بدن مربوط به سیستم قلبی و عروقی است. از آنجایی که پتاسیم به تنظیم عملکرد قلب کمک می کند، افزایش سطح پتاسیم در بدن ممکن است سبب آریتمی قلبی شود. علائم این عارضه ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- نامنظم شدن ضربان قلب
- درد قفسه سینه
- سرگیجه
با توجه به ماهیت مرگبار آریتمی های قلبی، هر یک از این علائم باید فورا توسط پزشک یا بخش اورژانس بررسی شود.
علائم موثر بر روی سیستم تنفسی و عصبی
پتاسیم در عملکرد عادی سیستم عصبی نیز درگیر است. علائم و نشانه های مشکلات عصبی ناشی از پتاسیم زیاد در بدن ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- سوزن سوزن شدن
- بی حسی در دست ها و پاها
- ضعف عمومی
از آنجایی که بخشی از سیستم عصبی، ماهیچه های دیافراگم را کنترل می کنند، اختلال در سیستم عصبی ممکن است منجر به مشکلات تنفسی از جمله ایست تنفسی شود.
علل پتاسیم زیاد در بدن چیست؟
علل مختلفی برای تولید پتاسیم بیش از حد در بدن وجود دارد. برخی از این علل عبارتند از:
بیماری های کلیوی
کلیه ها در بدن مسئول فیلتر کردن و حذف پتاسیم بیش از حد می باشند. احتمالا شایع ترین علت تجمع پتاسیم در خون، وجود یکی از بیماری های کلیوی در بدن است. اگر نارسایی کلیه دارید، ممکن است هیپوکالمی را تجربه کنید. هر گونه بیماری ای که باعث کاهش آلدوسترون (هورمونی است که دفع سدیم و پتاسیم را در کلیه ها کنترل می کند) می شود می تواند باعث افزایش سطح پتاسیم در بدن نیز شود. شایع ترین بیماری که این مشکل را ایجاد می کند، بیماری آدیسون است.
مصرف غذا
اگر کلیه ها سالم باشند، افزایش سطح پتاسیم در بدن از طریق مصرف غذا بسیار دشوار است. اما اگر مشکلات کلیوی دارید، باید از مصرف غذاهایی که پتاسیم زیادی دارند، مانند موارد زیر کمتر استفاده کنید:
- کشمش و انگور
- موز
- خربزه
- پرتقال
- تمشک
- آرتیشو (کنگر فرنگی)
- آووکادو
- گوشت قرمز
- برخی از ماهی ها
- مرغ
- محصولات لبنی
- دانه ها و آجیل
- اسفناج
- هویج
اگر مبتلا به هیپرکالمی هستید، باید با متخصص تغذیه همکاری کنید تا یک رژیم غذیی سالم را به شما توصیه کند. رژیم های توصیه شده در این شرایط باعث کاهش مصرف پتاسیم می شوند.
سایر مشکلات زمینه ای
پتاسیم معمولا در سلول های بدن وجود دارد. اگر این سلول ها به هر دلیلی تخریب شوند، پتاسیم خود را به جریان خون آزاد می کنند و ممکن است موجب افزایش میزان پتاسیم در خون شوند. به عنوان مثال، سوختگی های گسترده یا آسیب های دیگر بافتی باعث ایجاد ورود پتاسیم زیاد در خون می شود. رابدومیولیز (تجزیه عضله) و همولیز (تجزیه سلول های قرمز) نیز پتاسیم را در خون آزاد می کنند. دیابتی که کنترل نشده است نیز می تواند باعث ایجاد هیپوکالمی شود. سایر بیماری هایی که ممکن است بر توانایی بدن برای دفع پتاسیم مازاد تأثیر بگذارند عبارتند از:
- بیماری کلیوی
- نارسایی کلیوی
- مشکلات هورمونی
- لوپوس
مصرف برخی از داروها و مکمل ها
در نهایت، برخی از داروها می توانند تجمع بیش از حد پتاسیم در بدن شوند. برخی از این داروها عبارتند از:
- برخی از آنتی بیوتیک ها و داروهای ضد قارچ
- مهار کننده های ACE، ARB ها و مسدود کننده های بتا که ممکن است برای کنترل فشار خون تجویز شوند
- هپارین که ممکن است به عنوان رققی کننده خون تجویز شود
- همه داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (مانند Motrin)
- مدرهای نگهدارنده پتاسیم. به طور معمول، دیورتیک ها باعث کاهش سطح پتاسیم در بدن می شوند. با این حال، دیورتیک های نگهدارنده پتاسیم ممکن است سطح این ماده معدنی را در بدن بالا ببرند.
- مکمل پتاسیم
- برخی از مکمل های گیاهی خارج از نسخه (جینسنگ، زالزالک، استبرق و زنبق وحشی) ممکن است به هیپوکالمی منجر شوند.
[quote font_size=”18″ color=”#37a02b”]
پیشنهاد می کنیم برای اطلاعات بیشتر، این مطالب را نیز بخوانید:
نیاز بدن زنان به پتاسیم چقدر است و منابع تامین آن کدامند؟
علائم کمبود پتاسیم در بدن که باید با آن ها آشنا باشید
کارکرد پتاسیم در بدن و علائم و عوامل خطر کمبود این ماده
[/quote]
چه زمانی به دلیل وجود پتاسیم زیاد در بدن باید به پزشک مراجعه کنیم؟
خبر بد این است که ممکن است تا زمانی که علائم کشنده مثل تغییر در ریتم قلب یا مشکل تنفسی در بدن ایجاد نشود، نتوانید ازدیاد این ماده در بدن را تشخیص دهید. اگر دلیلی وجود دارد که باعث می شود تصور کنید سطح پتاسیم در بدنتان بیش از حد بالا است، بلافاصله به پزشک مراجعه کنید. اگر هر کدام از علائم و نشانه های زیر را دارید، توصیه می شود حتما برای تشخیص صحیح به پزشک مراجعه کنید:
- خستگی عضلانی
- فلج شدن عضلات
- ضعف
- تهوع
- غیر طبیعی شدن ریتم قلب (آریتمی)