پرخوابی ایدیوپاتیک اصطلاحی است که برای توصیف خواب بیش از حد که موجب اختلال در زندگی روزمره می شود، استفاده می شود. این اختلال دقیقا چیزی است که موجب می شود در طول روز احساس خواب آلودگی بدون علت داشته باشیم. در ادامه این مطلب مجله پیام سلامت در مورد علائم، نشانه ها و مدیریت و درمان پرخوابی ایدیوپاتیک صحبت کرده و تفاوت آن را با حمله خواب می گوییم.
علل پرخوابی
علل خستگی بیش از حد در طول روز عبارتند از:
- بیماری هایی مانند حمله خواب، آپنه خواب و یا سندرم پاهای بی قرار
- محرومیت شدید از خواب
- افسردگی
- مصرف برخی از داروها (مانند آرامبخش ها)
- مصرف مواد مخدر و سوء مصرف الکل
علائم و نشانه های پرخوابی ایدیوپاتیک
افرادی که به پرخوابی ایدیوپاتیک مبتلا هستند مدام در طول روز با پرخوبی مبارزه می کنند و مجبور به چرت زدن هستند. این افراد در موقعیت های خاص و نامناسب مانند هنگام غذا خوردن، یا در طول رانندگی چرت می زنند. اما این چرت ها نیز بی خوابی آن ها را تسکین نمی دهد.
اکثر افراد مبتلا به این اختلال ایدیوپاتیک، بیش از ۱۰ ساعت در طول شب می خوابند و صبح برای بیدار شدن از خواب دچار مشکل می شوند. این افراد در طول روز کسل هستند. به طوری که گاهی برخی از افراد احساس می کنند آن ها در حالت مستی به سر می برند.
خواب آلودگی بیش از حد ممکن است تاثیر منفی در کار، روابط فرد و زندگی اجتماعی آن ها داشته باشد. ضمن این که دیگر علائم این اختلال عبارتند از:
- مشکلات روحی و روانی، مانند اضطراب یا افسردگی
- کم انرژی بودن
- بی قراری و آشفتگی
- عدم توانایی در تمرکز و صحبت کردن
- مشکل در به حافظه سپردن نکات
این علائم اغلب در طول دوران نوجوانی یا اوایل بیست سالگی در فرد گسترش یافته ولی گاهی نیز زودتر یا دیرتر در زندگی رخ می دهند.
توصیه می شود اگر پرخوابی بر روی زندگی شخصی شما تاثیر می گذارد، به پزشک مراجعه کنید. پزشک می تواند در مورد موضاعات زیر به شما کمک کند:
- عادات خواب
- مقدار خواب در شب
- علت بیدار شدن از خواب
- شناسایی مشکلات عاطفی مانند علل افسردگی
- تاثیر برخی از داروها مصرفی بر روی خواب
برای شروع طرح درمان نیز پزشک از شما می خواهد که الگوی خواب خود را به مدت چند هفته یادداشت کنید. شاید با نوشتن این الگو بفهمید که اصلا پرخواب نیستید.
مراجعه به متخصص خواب
تست های زیادی برای ارزیابی خواب و کمک به شناسایی علت زمینه ای اختلال در آن وجود دارد. معمولا این تست ها در مراکز مخصوص انجام می شود. دو آزمایش اصلی برای تشخیص پرخوابی ایدیوپاتیک وجود دارد:
پلی سومنوگرافی: این آزمایش برای رد کردن اختلالات خواب مانند حمله خواب یا آپنه خواب استفاده می شود. در این آزمایش اتاق خواب خاص و با تجهیزاتی وجود دارد که در طول شب خواب شما در آن بررسی می شود. در این آزمایش الکترودهایی به بدن و مغز وصل می شود که عوامل زیر را ضبط می کند:
- امواج مغزی
- فعالیت عضلانی
- حرکات چشم
- تنفس
آزمون خواب نهفته چندگانه: این آزمون معمولا در طول چند روز انجام می شود. در این آزمایش از شما خواسته می شود که در طول روز چرت بزنید. سپس پزشکان خواب شما را مشاهده می کنند. کسانی که پرخوابی ندارد بیش از ۸ دقیقه در طول روز چرت نمی زنند.
مدیریت و درمان پرخوابی ایدیوپاتیک
پرخوابی ایدیوپاتیک معمولا به خودی خود درمان نمی شود. افرادی که علائم ذکر شده در بالا را دارند باید درمان شوند. برای درمان نیز از شیوه های زیر استفاده می شود:
دارو
هیچ دارویی به طور خاص برای درمان این اختلال ایدیوپاتیک طراحی نشده است. اما داروهای مورد استفاده برای حمله خواب اغلب می توانند این پرخوابی را درمان کنند. داروهای محرک و اصلی مورد استفاده عبارتند از:
- مودافینیل
- دگزامفتامین
- متیل فنیدیت
اگر مشکلات عاطفی نیز وجود داشته باشد، داروهای ضد افسردگی تجویز می شود. دارویی به نام فلومازنیل نیز وجود دارد که برای کمک به برخی از بیماران مبتلا پرخوابی ایدیوپاتیک استفاده می شود. اگر چه تحقیقات بیشتری برای اطمینان از اثر بخشی آن مورد نیاز است.
تغییر در شیوه زندگی
تغییرات زیر نیز می توانند تا حدودی به درمان این پرخوبی کمک کنند:
- اتخاذ عادات مناسب برای خوابیدن
- اجتناب از مصرف الکل، کافئین و داروهایی که بیماری را بدتر می کنند.
- تنظیم زمان خواب
- اجتناب از به تاخیر انداختن زمان خواب
- اجتناب از انجام کار یا فعالیت های اجتماعی در شب
پرخوابی ایدیوپاتیک یا حمله خواب؟
پرخوابی ایدیوپاتیک مشابه حمله خواب است. هر دو این اختلالات باعث خواب آلودگی مفرط در طول روز می شوند و می توانند باعث شوند در هر زمان و هر مکانی بخوابید. اما تفاوت های اصلی آن ها عبارتند از:
- در حمله خواب به دلیل احساسات قوی ممکن است کنترل عضلات کاهش یابد (خواب حیوانی). این اتفاق در پرخوابی ایدیوپاتیک نمی افتد.
- در حمله خواب اغلب رویاهای بسیار زنده هستند. اما در پرخوابی ایدیوپاتیک این موضوع دیده نمی شود.
- در حمله خواب، خواب بسیار پراکنده و از کیفیت پایینی برخوردار است.
- چرت زدن برای افراد مبتلا به حمله خواب باعث افزایش طراوت می شود. اما چرت زدن در پرخوابی ایدیوپاتیک، بیشتر شبیه به خواب طولانی است.
- در پرخوابی ایدیوپاتیک، حرکت سریع چشم (REM) و یا خواب رویایی وجود دارد.