پرکاری تیروئید چیست و چه نشانه هایی دارد؟

پرکاری تیروئید وضعیتی است که در آن غده تیروئید بیش از حد فعال است و باعث می شود مقدار بیش از حد هورمون تیروئید ترشح شود. غده تیروئید عضوی در بدن ست که در جلوی گردن واقع شده و هورمون هایی که سوخت و ساز بدن را کنترل می کنند را ترشح می کند. این هورمون ها علاوه بر تنظیم انرژی قادرند، تنفس، ضربان قلب، سیستم عصبی، وزن، درجه حرارت بدن و بسیاری از توابع دیگر در بدن را کنترل و تنظیم کنند. هنگامی که غده تیروئید پر کار (هیپرتیروئیدی) است، سرعت فرآیندهای بدن افزایش می یابد و به همین دلیل ممکن است فرد، عصبانیت، اضطراب، ضربان قلب سریع، لرزش دست، تعریق بیش از حد، کاهش وزن، مشکلات خواب و سایر علائم را تجربه کند.

پرکاری تیروئید علل مختلفی دارد و خوشبختانه گزینه های علم پزشکی، درمان زیادی نیز در اختیار شما قرار می دهد. اگر فکر می کنید علائم پرکاری تیروئید دارید، به پزشک متخصص غدد مراجعه کنید.

علائم پرکاری تیروئید

هنگامی که بدن شما به پرکاری تیروئید مبتلا شده است، مقادیر بیش از حد از هورمون T3 و T4 تولید می کند. میزان استاندارد از ترشح این هورمون ها در ادامه مطلب ذکر شده است. پس اگر آزمایش شما مقادیر بیشتری از این حد استاندارد را نشان می دهد، به احتمال زیاد، نه دقیقا، شما دچار پرکاری تیروئید هستید. برای تشخیص دقیق تر نظر متخصص غدد را جویا شوید. زیرا در برخی از مواقع ممکن است میزان این هورمون ها بالا باشد اما شما دچار پرکاری تیروئید نشده باشید.

از آنجا که این هورمون ها متابولیسم بدن (چگونگی انجام فرایندهای بدن با استفاده از انرژی) را تحت کنترل دارند، داشتن بیش از حد آن ها در بدن علائمی مربوط به افزایش سوخت و ساز زیاد را ایجاد می کند. در اصل، پرکاری تیروئید به برخی از فرآیندهای بدن شما سرعت می بخشد. با این حال، هر فردی که با پرکاری تیروئید مواجه است، ممکن است همه این علائم را تجربه نکند. علائم متفاوت ممکن است تابع عوامل مختلفی مانند میزان زمانی که بدن هورمون T3 و T4 را بیش از حد تولید کرده و سن باشد.

شایع ترین علائم این اختلال عبارتند از:

• تغییر اشتها (کاهش یا افزایش آن)
• مشکل در خواب (بی خوابی)
• خستگی
• افزایش تعداد دفعات دفع روده (اسهال)
• تپش قلب
• عدم تحمل گرما
• افزایش تعریق
• کج خلقی
• عدم وجود دوره های قاعدگی
• اختلالات روانی
• ضعف عضلانی
• عصبانیت
• مشکلات باروری
• تنگی نفس
• فلج ناگهانی
• لرزش دست
• تغییرات بینایی
• از دست دادن وزن و یا شاید افزایش وزن
• سرگیجه
• نازک شدن مو
• خارش و کهیر
• امکان افزایش قند خون

در برخی افراد پرکاری تیروئید ممکن است باعث گواتر گردد، این عارضه زمانی اتفاق می افتد که غده تیروئید بزرگ شده و مانند تورم در جلوی گردن به نظر می سد.

علل ایجاد پرکاری تیروئید

غده تیروئید، هورمون تیروکسین (T4) و تری‌یدوتیرونین (T3) تولید می کند که نقش مهمی در عملکردهای بدن بازی می کنند. اگر غده تیروئید بیش از حد T4 و T3 بسازد، این عملکرد به عنوان پرکاری تیروئید تعریف می شود.

• شایع ترین علت پرکاری تیروئید بیماری اختلال خود ایمنی گریوز (Graves) است. در این اختلال، بدن آنتی بادی (پروتئین تولید شده توسط بدن برای محافظت در برابر ویروس یا باکتری) به نام  تحریک کننده تیروئید ایمونوگلوبولین (TSI) تولید می کند که باعث می شود غده تیروئید بیش از حد هورمون تیروئید منتشر کند. بیماری گریوز ارثی است و معمولا در زنان دیده می شود.
• پرکاری تیروئید همچنین ممکن است توسط یک ندولر یا ندولر گواتر سمی، که یک برآمدگی در غده تیروئید است و باعث می شود تیروئید مقادیر بیش از حد هورمون های تیروئید تولید کند، ایجاد شود.
• علاوه بر این، التهاب غده تیروئید که به نام تیروئیدیت شناخته شده و ناشی از یک ویروس و یا یک مشکل در سیستم ایمنی بدن می باشد، نیز می تواند به طور موقت باعث علائم پرکاری تیروئید شود.
• در برخی از افرادی که بیش از حد غذاها حاوی ید مصرف می کنند و یا کسانی که داروهای حاوی ید (مانند آمیودارون) می خورند ممکن است باعث شود که غده تیروئید برای تولید هورمون تیروئید بیشتر ترغیب شود.
• در نهایت، برخی از زنان نیز ممکن پرکاری تیروئید را در دوران بارداری یا در سال اول پس از زایمان تجربه کنند.

درمان پرکاری تیروئید

پرکاری تیروئید می تواند با داروهای ضد تیروئید که با تولید هورمون های تیروئید تداخل ایجاد می کند درمان شود. (مازول؛ پروپیل در حال حاضر تنها برای زنان در سه ماهه اول بارداری استفاده می شود). یکی دیگر از گزینه درمان با ید رادیواکتیو است که به سلول که هورمون های تیروئید تولید می کنند، آسیب می زند. در موارد نادر این روش در زنان پاسخگو نیست و ممکن است عوارض جانبی داشته باشد. در این صورت از عمل جراحی برای برداشتن تیروئید یا بخشی از آن استفاده می کنند. انتخاب درمان به عوامل مختلفی مانند شدت، نشانه های زمینه ای و سن فرد بستگی دارد. البته بارداری و شرایط دیگری که ممکن است عوارض ناشی از داروها و درمان ها برای آن شرایط خطرناک باشد نیز، باید در زمان انتخاب نوع درمان مد نظر قرار گرفته شود.

علاوه بر این درمان ها، دکتر همچنین ممکن است مسدود کننده های بتا را برای جلوگیری از اثر هورمون های تیروئید در بدن شما تجویز کند. به عنوان مثال، مسدود کننده های بتا در کاهش سرعت ضربان قلب و کاهش لرزش دست کمک کننده هستند.

تشخیص پرکاری تیروئید

پرکاری تیروئید بر اساس علائم، معاینه فیزیکی و آزمایش خون برای اندازه گیری سطح هورمون محرک تیروئید (TSH) و هورمونهای تیروئیدی T3 و T4، تشخیص داده می شود. گاهی نیز پزشکان برای مشاهده گره و یا التهابی که ممکن است عملکرد این غده را فعال تر کنند، آزمایش هایی مانند اولتراسوند یا اسکن پزشکی هسته ای از غده تیروئید را تجویز کنند.

آزمونهای عملکرد تیروئید

مقادیر عادی آزمایشگاهی

آیا برای انجام آزمایش تیروئید باید مصرف قرص را قطع کنم؟

از آنجا که Euthyrox یا Synthroid و بسیاری دیگر از قرص های تیروئید رفتار دقیقا مشابه با هورمون تیروئید دارند، مانند سایر داروها به سرعت از بدن پاک نمی شوند. معمولا قرص های تیروئید نیمه عمر ۶ الی ۷ روزه دارند. این به این معنی است که برای انجام آزمایش دقیق تیروئید باید ۴ الی ۵ روز قبل از انجام آزمایش، مصرف قرص را متوقف کرد. البته هرگز بدون مشورت با پزشک خود قرص های تیروئید را به طور ناگهانی ترک نکنید. در این زمینه نیز حتما با پزشک خود مشورت کنید. ممکن است پزشک، استفاده از قرص هایی که نیمه عمر ۴۸ ساعته دارند را برای مدت کوتاهی برایتان تجویز کند.