پنوموتوراکس ؛ علل، نشانه ها و روش های درمان

پنوموتوراکس که معمولا به نام اضمحلال ریه نیز شناخته می شود، یک تجربه دردناک و نگران کننده است. در بدن سالم، ریه ها به دیواره های قفسه سینه متصل هستند و آن را لمس می کنند. پنوموتوراکس هنگامی رخ می دهد که در فضای بین دیواره قفسه سینه و ریه، که فضایی پلور نامیده می شود هوا وارد می شود.

فشار این هوا موجب می شود که ریه دچار افت شود. در این حالت ریه ممکن است به طور کامل افت کند. اما در اغلب موارد تنها بخشی از آن دچار این حالت می شود. این فروپاشی می تواند به قلب فشار آورد و باعث نشانه های بیشتر شود.

چند علت مختلف می تواند پنوموتوراکس ایجاد کند، و به همین دلیل علائم می توانند به طور گسترده ای متفاوت باشند. برای تشخیص و درمان پنوموتوراکس، حتما باید به پزشک مراجعه کنید.

مطالب این مقاله مجله پیام سلامت عبارتند از:

  • علل
  • علائم
  • تشخیص
  • درمان

علل ایجاد پنوموتوراکس

علل پنوموتوراکس، به سه دسته علل اولیه خود به خود، علل ثانویه خود به خود، و علل پس از سانحه دسته بندی می شوند.

اولیه خود به خود

پنوموتوراکس خود به خودی اولیه (PSP) هنگامی رخ می دهد که فرد دارای هیچ سابقه شناخته شده از بیماری های ریوی نیست. علت مستقیم PSP ناشناخته است.

گروه های زیر در معرض خطر ابتلا به پنوموتوراکس خود به خودی هستند:

  • افراد سیگاری
  • مردان بلند قامت
  • افرادی که بین سنین ۱۵ تا ۳۴ ساله هستند
  • افرادی که سابقه خانوادگی این بیماری را دارند

مهمترین عامل خطر مرتبط با PSP سیگار کشیدن است. بررسی که در مجله پزشکی BMJ منتشر شده است اشاره می کند که مردانی که سیگار می کشند ۲۲ برابر بیشتر از افراد غیر سیگاری احتمال دارد که به PSP مبتلا شوند. زنان مصرف کننده سیگار نیز ۹ برابر بیشتر از زنان غیر سیگاری PSP می گیرند.

اگر PSP فورا درمان شود، معمولا کشنده نیست.

ثانویه خود به خود

پنوموتوراکس خودبه خودی ثانویه (SSP) می تواند به علت انواع بیماری ها و اختلالات ریوی ایجاد شود. SSP علائم جدی تری را نسبت به PSP نشان می دهد و بیشتر احتمال دارد باعث مرگ شود.

بیماری های ریوی که ممکن است خطر ابتلا به پنوموتوراکس را افزایش دهند عبارتند از:

  • بیماری انسدادی مزمن ریوی (COPD)
  • فیبروز کیستیک
  • آسم شدید
  • عفونت ریوی، مانند سل و انواع خاصی از پنومونی
  • سارکوئیدوز
  • آندومتریوز قفسه سینه
  • فیبروز ریوی
  • سرطان ریه و سارکوم ها مربوط به ریه ها

برخی از اختلالات بافت همبند نیز ممکن است سبب ایجاد SSP شوند. این اختلالات عبارتند از:

  • آرتریت روماتوئید
  • پولیویوزیت و درماتوموتیوزیت
  • اسپوندیلیت انکویلوز
  • اسکلروز سیستمیک
  • سندرم اهلرز دانلوس
  • سندرم مارفان

تحت شرایط خاص، کودکان نیز در معرض خطر SSP قرار دارند. علل SSP در کودکان عبارتند از:

  • ناهنجاری های مادرزادی
  • استنشاق یک جسم خارجی
  • سرخک
  • اکینوکوکوزیس

اگر یکی از اعضای خانواده قبلا SSP را تجربه کرده باشد، ممکن است خطر ابتلای افراد دیگر خانواده نیز بالا باشد.

پنوموتوراکس تروماتیک (پس از ضربه)

پنوموتوراکس تروماتیک، ناشی از تاثیر ضربه یا آسیب است. علل بالقوه آن نیز آسیب دیدگی است که باعث بروز صدمه به دیواره قفسه سینه و فضای پلور می شود.

یکی از رایج ترین روش هایی که منجر به این آسیب می شود، شکستگی دنده است. در این شرایط تیزی نوک استخوان می تواند به دیواره قفسه سینه و بافت ریه ها آسیب وارد کند. علل دیگر نیز شامل آسیب های ورزشی، تصادف با اتومبیل و یا آسیب وارده به وسیله چاقو باشد.

پنوموتوراکس پس از سانحه حتی اگر هیچ زخم قابل توجهی در قفسه سینه وجود نداشته باشد نیز می تواند رخ دهد. اکثر افراد مبتلا به این عارضه، در معرض انفجار بوده اند.

غواصان نیز باید برای جلوگیری از پنوموتوراکس اقدامات احتیاطی را انجام دهند. هنگامی که جریان هوا از یک مخزن هوای فشرده تنفس می شود، بدن فشارهای مختلفی را تحمل می کند. نیروی این فشارهای مختلف می تواند موجب آسیب به ریه ها شده و به شکل گیری پنوموتوراکس کمک کند.

بعضی از روش های پزشکی نیز ممکن است منجر به پنوموتوراکس تروماتیک شود. قرار دادن کاتتر در وریدی در قفسه سینه یا نمونه برداری از بافت ریه ممکن است منجر به پنوموتوراکس شود. پزشکان اغلب بیمارانی که از این روش های استفاده می کنند را برای شناسایی علائم اولیه، تا مدت ها بعد، تحت نظر دارند.

پنوموتوراکس تنشی

هر یک از انواع پنوموتوراکس، می توانند به پنوموتوراکس تنشی تبدیل شود. این عارضه ناشی از نشت هوا در فضایی پلور است که شبیه به یک شیر یک طرفه است. در این شرایط هوایی که تنفس می شود می تواند به داخل فضای پلور وارد شده و در آن جا به دام بیفتد. این هوا نمی تواند در طول بازدم آزاد شود. بنابراین منجر به افزایش فشار هوا در فضایی پلور شده و حتی کشنده می شود.

علائم

علائم پنوموتوراکس در ابتدا به سختی قابل مشاهده است و ممکن است با دیگر اختلالات اشتباه گرفته شود. علائم پنوموتوراکس می تواند از خفیف تا کشنده متفاوت باشد و ممکن است شامل موارد زیر باشند:

  • تنگی نفس
  • درد قفسه سینه که ممکن است در یک طرف قفسه سینه شدیدتر باشد
  • درد شدید هنگام استنشاق
  • احساس فشار در قفسه سینه که در طول زمان به مرور زمان بدتر می شود.
  • تغییر رنگ پوست یا لب ها به رنگ آبی
  • افزایش ضربان قلب
  • تنفس سریع
  • گیجی یا سرگیجه
  • کاهش هوشیاری یا کما

بعضی از موارد این بیماری تقریبا هیچ نشانه ای ندارند. این نوع بیماری تنها با اشعه ایکس یا نوع دیگری از اسکن ها تشخیص داده می شود.

تشخیص

تشخیص پنوموتوراکس می تواند با توجه به انواع علائم و علل پیچیده باشد.

در شرایط غیر اضطراری، پزشکان ابتدا به دنبال علائم بیماری هستند. آنها ممکن است روی سینه ضربه بزنند تا صداهای غیر طبیعی را چک کنند و از طریق استتوسکوپ به تنفس گوش دهند.

پزشک در مورد سیگار کشیدن و سابقه بیماری های نیز از بیمار سوال می پرسد. همچنین ممکن است داشتن اطلاع از هر گونه سابقه خانوادگی اختلالات ریوی برای تشخیص مفید باشد.

تصویربرداری بخش مهمی از بسیاری از موارد تشخیص است. پزشکان از اشعه ایکس برای گرفتن عکس از قفسه سینه استفاده می کنند و علائم اضمحلال ریه را در آن جستجو می کنند. برای تصویر برداری در این حالت فرد باید نفس عمیق بکشد.

اندازه پنوموتوراکس معمولا با اندازه گیری فضای بین دیواره ریه و قفسه سینه برآورد می شود. اندازه پنوموتوراکس اغلب چگونگی درمان آن را تعیین می کند.

سی تی اسکن معمولا نسبت به اشعه ایکس تصاویر نمونه بهتری از ریه ها ایجاد می کند.  پزشکان اغلب از سی تی اسکن در شرایطی که ضربه به ریه وارد شده باشد استفاده می کنند. این کار کمک می کند محل دقیق پارگی و آسیب مشخص شود.

سونوگرافی در برخی موارد استفاده می شود و می تواند یک روش سریع برای مشاهده اندازه و شدت پنوموتوراکس باشد. این روش برای بررسی ترومای بلانت حساس تر از اشعه X است.

در موارد پنوموتوراکس تنشی شدید، شواهد نارسایی ریه اغلب بسیار واضح است و نیاز فوری به جلوگیری از آسیب دایمی یا مرگ دارد.

درمان

اکثر اشکال پنوموتوراکس، به مراقبت های پزشکی نیاز دارند. میزان این مراقبت های پزشکی می تواند به همان اندازه اختلال، متفاوت باشد.

درمان استاندارد پزشکی معمولا شامل قرار دادن یک لوله کوچک بین دنده ها و یا زیر استخوان ترقوه برای آزاد کردن گاز است. این کار ریه ها را از حالت فشار خارج می کند. پزشکان ممکن است داروهای مختلفی را برای تسکین درد، حذف سموم یا جلوگیری از عفونت در بدن تجویز کنند. برخی افراد که دچار کمبود ظرفیت ریه ها می شوند، ممکن است نیاز به اکسیژن داشته باشند.

درمان جراحی ممکن است در بعضی موارد ضروری باشد، به ویژه در افرادی که پنوموتوراکس های مکرر دارند.

افراد مبتلا به SSP به علت ماهیت جدی بیماری های ریوی مرتبط با این بیماری، بیشتر به مراقبت های پزشکی نیاز دارند. افراد مبتلا به SSP ممکن است علائم شدیدتری را تجربه کنند و با خطر بیشتری برای ابتلا به عوارض جدی و مرگ رو به رو باشند.

بعضی از موارد خفیف این بیماری ممکن است به درمان نیاز نداشته باشند. در این شرایط پزشکان توصیه می کنند که بدون درمان و جراحی، تنها بر روی وضعیت بیمار نظارت وجود داشته باشد.