پکتین یک کربوهیدرات است که از میوه ها، سبزیجات و دانه ها استخراج می شود. کاربرد اصلی پکتین، به عنوان یک عامل ژل ساز، عامل قوام دهنده و تثبیت کننده در غذاها است. این ماده به طور تجاری به شکل پودر سفید یا قهوه ای روشن است و از مرکبات استخراج می شود. شرکت ها معمولا از پکتین در مواد غذایی به خصوص مرباجات و ژله ها به عنوان عامل ژله ساز استفاده می کنند. پکتین در برخی از داروها، مسهل ها، آبنبات های مخصوص گلو درد، شیرینی ها، آب میوه ها و نوشیدنی های شیری استفاده می شود و منبع فیبر نیز می باشد.
گلابی، سیب، گواوا، آلو، پرتقال و سایر میوه های خانواده مرکبات حاوی مقادیر زیادی پکتین هستند. در حالی که میوه های نرم مانند گیلاس و توت فرنگی نیز حاوی مقدار کمی پکتین هستند. از آنجا که پکتین منبعی غنی از فیبر است، معمولا برای درمان یبوست و مشکلات گوارشی استفاده می شود. این ماده به طور طبیعی کلسترول را پایین می آورد، با دیابت مبارزه می کند و از کاهش وزن پشتیبانی می کند.
با ما تا انتهای این مطلب مجله پیام سلامت همراه شوید تا با خواص، ارزش غذایی و خطرات احتمالی پکتین آشنا شوید.
ارزش غذایی پکتین
پکتین یک فیبر طبیعی است که در اکثر گیاهان یافت می شود. برای مثال، میوه هایی مانند سیب و پرتقال به طور خاص این ماده را زیاد دارند و بیشترین غلظت این ماده در پوست، هسته و دانه های این گیاهان یافت می شود. شما می توانید این ماده را از میوه ها استخراج کنید یا مخلوط خشک شده آن را از فروشگاه های مواد غذایی خریداری کنید.
یک بسته مخلوط خشک و شیرین نشده این ماده حاوی ارزش غذایی زیر است:
- ۱۶۳ کالری
- صفر گرم چربی
- صفر میلی گرم کلسترول
- ۱۰۰ میلی گرم سدیم
- ۴۵ گرم کربوهیدرات
- ۴ گرم فیبر رژیمی
- ۰٫۲ میلی گرم مس (۱۱ درصد از نیاز روزانه بدن)
- ۰٫۲ میلی گرم روی (۲ درصد از نیاز روزانه بدن)
- ۰٫۰۱ میلیگرم منگنز (۲ درصد از نیاز روزانه بدن)
۵ مزیت پکتین
منبع غنی از فیبر
فیبر در این ماده بیش از یک تنظیم کننده عمل می کند. فیبر در آن محلول در آب است و باعث کاهش کلسترول و بهبود سلامت دستگاه گوارش می شود. فیبر محلول، با اتصال به مواد چرب در دستگاه گوارش، از جمله کلسترول و سموم، باعث از بین رفتن آنها می شود. این بدان معنی است که پکتین از قابلیت سم زدایی بدن برخوردار است که به تنظیم میزان استفاده بدن از قندها و کلسترول کمک می کند و سلامت روده و دستگاه گوارش را بهبود می بخشد.
مطالعه ای که در سال ۲۰۱۴ در Journal of Agricultural and Food Chemistry منتشر شده نشان داد که پکتین میزان هضم چربی را کاهش می دهد. هضم لیپید زمانی رخ می دهد که بخش های بزرگ چربی به بخش های کوچکتر تجزیه می شوند. این باعث می شود آنزیم هضم چربی، که به نام لیپاز پانکراس شناخته می شود، آسان تر هضم را انجام دهد. این فرایند به بدن شما کمک می کند که چربی ها را به اسیدهای چرب تبدیل کند.
یک مطالعه که در سال ۱۹۹۴ در The Journal of Nutrition منتشر شد، نشان داد که موش هایی که از رژیم های حاوی پکتین تغذیه می کردند، پس از ۲۸ روز، LDL و کلسترول پایین تری از گروه کنترل تجربه کرده بودند.
کاهش کلسترول
پکتین، یک فیبر محلول در آب است که می تواند به کلسترول در روده متصل شود. بنابراین جذب این ماده را در جریان خون کاهش می دهد. تحقیقات نشان می دهد که دوز مناسب مصرف پکتین برای درمان کلسترول بالا، ۱۵ گرم در روز است. پکتین را می توان به طور مستقیم از غذاهایی مانند میوه ها، سبزیجات و دانه ها دریافت کرد. علاوه بر این، این غذاهای سالم به دلیل فیبر زیادی که دارند، باعث کاهش کلسترول می شوند.
مطالعه ای که در سال ۱۹۹۸ در Journal of Physiology and Biochemistry منتشر شده است نشان می دهد که مصرف پکتین، موجب کاهش سطح کلسترول در کبد و سرم و همچنین کاهش مواد آلاینده می شود. این مطالعه شامل موش هایی بود که به مدت سه هفته رژیم غذایی حاوی ۲٫۵ درصد یا ۵ درصد پکتین استفاده کرده بودند.
در این مطالعه غلظت کلسترول در مدفوع پس از یک، دو و سه هفته درمان، در کبد و سرم تعیین شد. غلظت کلسترول در مدفوع در هفته سوم در موش هایی که ۵ درصد پکتین پرتقال یا سیب استفاده کرده بودند به میزان قابل توجهی افزایش یافت. غلظت کلسترول کبدی در تمام گروه های مصرف کننده پکتین خوراکی به طور معنی داری کاهش یافت.
مطالعه دیگری در University of Florida College of Medicine نشان داد که یک رژیم غذایی حاوی پکتین گریپ فروت، بدون تغییر در شیوه زندگی می تواند کلسترول پلاسما را به طور قابل توجهی کاهش دهد. این مطالعه به مدت ۱۶ هفته انجام شد و شامل ۲۷ داوطلب انسانی بود که به علت هیپوکلسترولمی در معرض خطر متوسط تا شدید بیماری های قلبی عروقی بودند. این مطالعه با رژیم غذایی و شیوه زندگی فعلی شرکت کنندگان تداخل نداشت. مکمل پکتین گریپ فروت، کلسترول پلاسما را ۷/۶ درصد و کلسترول LDL را ۱۰/۸ درصد کاهش داد.
کنترل اسهال
پکتین ویسکوزیته و حجم مدفوع را افزایش می دهد. بنابراین، معمولا برای تسکین طبیعی یبوست و اسهال استفاده می شود. یک مطالعه که در سال ۲۰۰۱ در Centre for Health and Population Research در بنگلادش منتشر شده، اثرات مفید پکتین در موز سبز بر روی روده کودکان مبتلا به اسهال مداوم، ارزیابی شد.
در این مطالعه ۶۲ پسر بین سنین ۵ تا ۱۲ ماهه به طور تصادفی از رژیم مبتنی بر برنج همراه با موز سبز پخته شده، یا رژیم غذایی حاوی برنج خالی استفاده کردند. پس از هفت روز، وزن و قوام مدفوع، فراوانی استفراغ و طول مدت بیماری آن ها اندازه گیری شد. در سه روز اول بعد از درمان، کودکان به طور قابل توجهی بیشتر اسهالشان بهبود پیدا کرد و از روز چهارم، این نسبت همچنان افزایش یافت.
نتایج نشان می دهد که موز سبز و پکتین به میزان قابل توجهی میزان مدفوع، نیاز به محلول آبرسانی خوراکی، نیاز به مایع داخل وریدی، فرکانس استفراغ و مدت زمان اسهال را کاهش می دهند. بنابراین این ماده یک گام مهم برای درمان اسهال است.
درمان دیابت
پکتین، آنزیم هایی که نشاسته ها و قند را تجزیه می کنند را فعال می کند. جذب کربوهیدرات ها و قندها به دلیل افزایش فیبر پکتین کاهش می یابد. این فرایند کمک می کند تا افزایش قند خون، که باعث عدم تحمل گلوکز، افزایش وزن و دیابت می شود، کنترل شود.
یک مطالعه که در سال ۱۹۸۸ در American Journal of Clinical Nutrition منتشر شده، اثرات مصرف پکتین را در ۱۲ بیمار دیابتی مبتلا به دیابت نوع ۲ وابسته به انسولین بررسی کرد. شرکت کنندگان پس از استفاده از رژیم غذایی حاوی ۲،۴۰۰ کالری و کم فیبر به مدت دو هفته، و سپس اضافه کردن ۲۰ گرم مکمل پکتین سیب به مدت ۴ هفته، از نظر تخلیه معده، تحمل گلوکز و پاسخ هورمونی تست شدند.
نتایج نشان داد که مصرف منظم این ماده باعث کاهش میزان تخلیه معده و تحمل گلوکز می شود. بنابراین این ماده یک درمان طبیعی برای دیابت می باشد.
کمک به کاهش وزن
پکتین یک کربوهیدرات جامد محلول در آب است که به عنوان یک غذای چربی سوز عمل می کند. از آنجایی که قوام این ماده مشابه ژل است، وقتی میوه های تازه یا سبزیجات حاوی پکتین می خورید، سلول ها آن را به جای چربی جذب می کنند. این ماده همچنین به شما کمک می کند طولانی تر احساس سیری کنید. این احساس سیری موجب می شود که شما در طول روز کمتر کالری مصرف کنید.
یک مطالعه که در سال ۲۰۱۴ در مجله دانشگاه واگنینگن در هلند منتشر شده اثرات مکمل پکتین را در ۲۹ شرکت کننده مورد بررسی قرار داد. نتایج نشان می دهد که ژل این ماده به ویژه قادر به کاهش اشتها، افزایش انرژی و کاهش پاسخ انسولین است.
یک مطالعه که در سال ۱۹۹۷ در Journal of the American College of Nutrition منتشر شد، این فرضیه را بررسی کرد که آیا پکتین باعث افزایش سیری در ۴۹ کارمند مرد و ۲۵ کارمند زن ارتش آمریکا می شود یا خیر. در روزهای اول و دوم مطالعه، شرکت کنندگان روزه گرفتند و چهار ساعت بعد از آن به آن ها آب پرتقال و سپس بستنی داده شد.
سیری در مقیاس آنالوگ بصری قبل و بعد از مصرف آب پرتقال و سپس دوباره بعد از مصرف بستنی اندازه گیری شد. هنگامی که پکتین به آب پرتقال افزوده شد، شرکت کنندگان بیشتر از چهار ساعت احساس سیری کردند. آنها همچنین تا ۶۰ دقیقه بعد از خوردن بستنی احساس سیری داشتند.
این نشان می دهد که پکتین در دوزهای کوچک به اندازه پنج گرم و مخلوط شده با آب پرتقال، سیری را افزایش می دهد و می تواند در برنامه کاهش وزن، با محدود کردن مصرف غذا، به کار برده شود.
تداخلات احتمالی این ماده
پکتین یک پلی ساکارید طبیعی است و برای سلامتی انسان مفید است و سالهاست که در محصولات مختلف از آن استفاده می شود.
اما این ماده ممکن است مقدار آنتی بیوتیک تتراسایکلین که توسط بدن جذب شود را کاهش دهد. به همین علت، مصرف پکتین با آنتی بیوتیک تتراسایکلین می تواند اثربخشی این دارو را کاهش دهد. برای جلوگیری از این تداخل، پکتین را دو ساعت قبل یا چهار ساعت پس از مصرف آنتی بیوتیک های تتراسایکلین مصرف کنید.
پکتین دارای فیبر زیادی است و فیبر می تواند جذب را کاهش داده و اثربخشی دیگوکسین (لانوکین) را کم کند. بنابراین به عنوان یک قاعده کلی، هر گونه داروی خوراکی را باید یک ساعت قبل یا چهار ساعت پس از مصرف پکتین استفاده کرد تا از تداخل بین آن ها جلوگیری شود.
لواستاتین (Mevacor) دارویی است که برای کمک به کاهش کلسترول استفاده می شود. پکتین ممکن است میزان جذب لوواستاتین بدن را کاهش دهد و یا اثربخشی این دارو را کم کند. برای جلوگیری از این تداخل نیز، باید پکتین را حداقل یک ساعت پس از مصرف لوزواستین استفاده کنید.