پیش دیابت یا همان پیش تشخیص دیابت، یک علامت هشدار دهنده در بدن است. این شرایط زمانی پیش می آید که در آزمایش ها، فرد دچار قند خون بالایی است اما سطح این اختلال به قدری نیست که بتوان آن را دیابت در نظر گرفت. پیش دیابت نشان می دهد که در صورتی که فرد در شیوه زندگی خود تغییر ایجاد نکند، مستعد ابتلا به دیابت نوع ۲ است. اما خبر خوب این است که فردی که دچار پیش دیابت شده است می تواند با خوردن مواد غذایی سالم، کاهش وزن و انجام فعالیت روازنه از تبدیل شدن آن به دیابت نوع ۲ جلوگیری کند. این سه عامل کمک می کند تا سطح قند خون به حالت طبیعی برسد.

علائم پیش دیابت

دیابت بسیار به تدریج رشد می کند، به طوری که ممکن است زمانی که فردی در مرحله پیش دیابت قرار دارد، با وجود بالا بودن سطح قند خون هیچ نشانه و علامتی نداشته باشد. با این حالت می توان برخی از علائم نامحسوس زیر را برای ابتلا به پیش دیابت نام برد:

  • فرد مبتلا به پیش دیابت همواره گرسنه است به طوری که بیش از حد طبیعی و به تعداد دفعات بیشتر غذا می خورد.
  • با وجود مصرف بیشتر غذا، وزن او در حال کاهش است.
  • فرد مبتلا همواره احساس تشنگی می کند.
  • تعریق بیشتری دارد به طوری که دفعات مورد نیاز برای استحمام او بیشتر می شود.
  • احساس خستگی زیادی دارد.

علل و عوامل خطر ایجاد پیش دیابت

زمانی که بدن با هورمون انسولین به مشکل بر می خورد، پیش دیابت ایجاد می شود. انسولین هورمونی است که در لوزالمعده ترشح شده و وظیفه حمل قند به داخل سلول ها، برای فراهم کردن انرژی سلولی را به عهده دارد. این هورمون با ترشح در خون این وظیفه را انجام می دهد. در پیش دیابت، بدن شما یا انسولین کافی را ندارد و یا از آن به خوبی استفاده نمی کند، که به این حالت مقاومت به انسولین می گویند. اگر بدن به اندازه کافی انسولین نداشته و یا اگر به مقاوم به انسولین مبتلا باشد، میزان گلوکزی که در خون در حال جریان است بیش از حد بالا می شود. این مسئله باعث می شود سطح قند خون نیز بیشتر شود.

محققان مطمئن نیستند که دقیقا چه چیزی باعث انحراف روند انسولین در برخی از افراد می شود. اما می دانند که چند عامل خطر وجود دارد که باعث می شود فرد برای ابتلا به پیش دیابت بیشتر مستعد شود. این عوامل خطر همان عوامل خطری هستند که می توانند فرد را به دیابت نوع ۲ مبتلا کنند:

وزن

اگر اضافه وزن دارید ( شاخص توده بدن BMI بالاتر از ۲۵)، شما در معرض خطر بالا برای توسعه پیش دیابت هستید. به خصوص اگر بیشتر اضافه وزنتان در ناحیه شکم و باسن باشد. سلول های چربی اضافی می تواند بدن شما را مستعد مقاوم در برابر انسولین کند.

عدم فعالیت بدنی

این مورد اغلب دست در دست اضافه وزن می باشد. اگر شما از لحاظ جسمی فعال نیستید، شما بیشتر احتمال ابتلا به پیش دیابت دارید.

سابقه خانوادگی

دیابت یک عامل ارثی است. اگر کسی در خانواده شما به دیابت مبتلا باشد به احتمال زیاد شما نیز مبتلا خواهید شد.

نژاد و قومیت

گروه های قومی خاصی بیشتر احتمال ابتلا به پیش دیابت دارند. آفریقایی تبارها، اسپانیایی ها، آمریکایی های بومی و آسیایی ها از جمله این نژادها هستند.

سن

هر چقدر سن بالاتر برود، بیشتر در معرض خطر برای توسعه پیش دیابت هستید. در سن ۴۵ سالگی، خطر در بدن شما شروع به افزایش می کند، و بعد از ۶۵ سالگی، خطر ابتلا به طور تصاعدی افزایش می یابد.

دیابت حاملگی

اگر شما به دیابت حاملگی مبتلا شده باشید، پس از زایمانتان خطر ابتلا به پیش دیابت را به همراه خود دارید.

سایر عوامل

فشار خون و کلسترول بالا (کلسترول “بد” LDL) خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ را افزایش می دهد.

سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) نیز به دلیل آن که به مقاومت به انسولین مرتبط است، خطر ابتلا به پیش دیابت را افزایش می دهد. در PCOS، کیست های زیادی در تخمدان تشکیل می شود. این کیست ها یک علت احتمالی مقاومت به انسولین می باشند. اگر شما مبتلا به PCOS هستید، پس ممکن است بدنتان به انسولین مقاومت داشته و در نتیجه در معرض ابتلا به پیش دیابت قرار دارید.

پیش دیابت چیست، چه علائمی دارد و چگونه درمان می شود؟
پیش دیابت چیست، چه علائمی دارد و چگونه درمان می شود؟

تشخیص پیش دیابت

با داشتن هر کدام از علائم بالا، به خصوص داشتن شاخص توده بدنی بالاتر از ۲۵، پزشک معمولا به ابتلا به پیش دیابت مشکوک شده و اندازه گیری قند خون را تجویز می کند. پزشکان معتقدند حتی اگر فردی اضافه وزن نداشته باشد، باید با ورود به ۴۵ سالگی هر ۳ سال یکبار میزان قند خون خود را اندازه گیری کند. این یک اقدام هوشمندانه است، زیرا پیش دیابت می تواند با بالا رفتن سن به دیابت نوع ۲ تبدیل شود. از آنجا که دیابت، عوارض بسیاری مثل مشکلات قلبی و مشکلات عصبی دارد، بهتر است قبل از ابتلا اقدامات پیش گیرانه انجام شود تا آسیب به اندام های دیگر بدن به حداقل ممکن برسد.

برای تشخیص پیش دیابت پزشکان معمولا دو آزمایش زیر را انجام می دهند:

تست ناشتا قند خون (FPG): آزمایش تست ناشتا قند خون باید حداقل ۸ ساعت بعد از خوردن آخرین ماده غذایی انجام شود. به همین دلیل آزمون FPG اغلب در صبح انجام می شود.

اگر سطح قند خون شما در ناشتا بین ۱۰۰ تا ۱۲۵ میلی گرم بر دسی لیتر بود شما به احتمال زیاد پیش دیابت دارید. در این شرایط ممکن است اصطلاح “اختلال قند خون ناشتا” یا IFG را از دکتر شنیده باشید. این اصطلاح زمانی کاربرد دارد که پزشک با تست قند خون ناشتا پیش دیابت را تشخیص می دهد. اما اگر سطح قند خون شما بالاتر از ۱۲۶ میلی گرم بر دسی لیتر باشد شما دیابت دارید.

آزمون تحمل گلوکز خوراکی (OGTT): این یکی دیگر از تست ها برای تشخیص پیش دیابت است. قبل از انجام این تست حداقل باید ۸ ساعت چیزی نخورده باشید. در این مورد، آزمون تحمل گلوکز خوراکی OGTT، شبیه به آزمون قند خون ناشتا است.

در روز آزمون، دکتر سطح قند خون شما را به صورت ناشتا اندازه گیری می کند. سپس از شما می خواهد که ۷۵ گرم از مخلوط بسیار شیرینی را بنوشید. این مخلوط شریت گلوکز نام دارد. دو ساعت بعد، سطح قند خون شما را مجددا اندازه گیری می کند. اگر سطح قند خون شما پس از نوشیدن مخلوط شیرین، بین ۱۴۰ تا ۱۹۹ میلی گرم بر دسی بل بود، به پیش دیابت مبتلا هستید. شما ممکن است شنیدن باشید که دکتر از عبارت “اختلال تحمل گلوکز” یا IGT استفاده کرده است. این اصطلاح برای پیش دیابت هنگامی که آن را با OGTT تشخیص می دهند به کار برده می شود. اگر سطح قند خون شما به این روش و پس از دو ساعت بالا تر از ۲۰۰ میلی گرم بر دسی بل بود، متاسفانه شما دیابت دارید.

درمان

انجمن دیابت آمریکا اعلام کرده است که تغییرات جدی در شیوه زندگی در پیشگیری از دیابت نوع ۲، پس از تشخیص پیش دیابت، موثر است. توصیه های معمولی برای جلوگیری از تبدیل پیش دیابت به دیابت عبارتند از:

خوب غذا بخورید: یک متخصص تغذیه (RD) و یا آموزشگر دیابت (CDE) می تواند با یک برنامه غذایی پر از مواد غذایی خوب برای سطح قند خون، به شما کمک کند. هدف از این برنامه های غذایی، کنترل سطح قند خون و نگه داشتن آن در محدوده سالم و طبیعی است.

ورزش کنید: وقتی شما ورزش می کنید، بدن شما گلوکز بیشتری می سوزاند، بنابراین ورزش می تواند سطح قند خون را کاهش دهد. همچنین هنگامی که شما ورزش می کنید، بدن شما به انسولین زیادی برای حمل گلوکز نیاز ندارد، بنابراین مقاوم به انسولین نیز کمتر می شود. از آنجا که در زمان ابتلا به پیش دیابت بدن نمی تواند به خوبی از انسولین استفاده کند، مقاومت به انسولین پایین در این زمان، چیز بسیار خوبی است. در کنار تمام این مزیت ها باید مزایای دیگر ورزش مثل کاهش وزن، سلامت قلب، بهبود خواب و بهبود حالات روحی و روانی را نیز قرار داد. انجمن دیابت آمریکا توصیه می کند حداقل ۱۵۰ دقیقه فعالیت در هفته که به طور متوسط ۳۰ دقیقه در پنج روز هفته می شود را توصیه می کند. شما می توانید فعالیت هایی مانند پیاده روی، دوچرخه سواری یا شنا را برای این منظور انتخاب کنید.

وزنتان را کم کنید: اگر شما اضافه وزن دارید، باید یک برنامه کاهش وزن را آغاز کنید زیرا ممکن است به زودی پیش دیابت در شما تشخیص داده شود. از دست دادن فقط ۵ تا ۱۰ درصد از وزن، به طور قابل توجهی می تواند خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ را کاهش دهد. ترکیبی از خوب غذا خوردن و ورزش بیشتر یک راه بسیار خوبی برای از دست دادن وزن است.

مصرف متفورمین: برای افرادی که در معرض خطر بسیار بالای دیابت نوع ۲ پس از ابتلا به پیش دیابت هستند، دکتر ممکن است این دارو را توصیه کند. انجمن دیابت آمریکا اعلام کرده است که متفورمین تنها دارو برای جلوگیری از دیابت نوع ۲ است. این دارو باعث می شود کبد از ساختن گلوکز بیشتری باز نگه داشته شود. در نتیجه سطح قند خون در محدوده بهتری قرار می گیرد.