چربی خون ترکیبی ارثی یا همان هیپرلیپیدمی ترکیبی خانوادگی یک بیماری ارثی است که باعث بالا رفتن سطح کلسترول و تری گلیسیرید در خون می شود. بر طبق نتایج یک مطالعه که در Human Molecular Genetics منتشر شده است، چربی خون ترکیبی ارثی نسبتا شایع است. به طوری که بر روی ۱ الی ۲ درصد افراد تأثیر می گذارد.
با این که محققان می دانند که این اختلال ژنتیکی است، اما هنوز نتوانسته اند ژن های دقیق ایجاد کننده این بیماری را مشخص کنند. ما در ادامه این مقاله مجله پیام سلامت به معرفی نشانه ها، عوامل خطر و روش های تشخیص و درمان چربی خون ترکیبی ارثی یا همان هیپرلیپیدمی ترکیبی فامیلی می پردازیم.
علائم چربی خون ترکیبی ارثی چیست؟
برخی از افراد با وجود ابتلا به این بیماری، علائم فیزیکی خاصی ندارند. اما برخی ممکن است درد قفسه سینه داشته باشند. علامت اصلی هیپرلیپیدمی ترکیبی خانوادگی افزایش کلسترول و تری گلیسیرید در خون است. این عوامل باعث می شوند شما بیشتر در معرض خطر ابتلا به بیماری های قلبی و ابتلا به حملات قلبی زودرس باشید. بسیاری از افراد مبتلا به این بیماری، عدم تحمل گلوکز داشته و چاق نیز هستند.
آیا برای ابتلا به این بیماری عوامل خطر خاصی وجود دارد؟
اگر چه هیپرلیپیدمی ترکیبی خانوادگی به ارث برده می شود، اما عواملی وجود دارد که می توانند این بیماری را بدتر کنند. این عوامل عبارتند از:
- مصرف مشروبات الکلی
- دیابت
- چاقی
- کم کاری تیروئید
سابقه خانوادگی ابتلا به کلسترول بالا و بیماری های قلبی زودرس نیز به عنوان عوامل خطر برای ایجاد این اختلال مطرح شده اند.
چربی خون ترکیبی ارثی چگونه تشخیص داده می شود؟
برای تشخیص این بیماری، طبق معمول باید معاینه فیزیکی انجام شود و سوالاتی در مورد بیماری های ارثی پرسیده شود. سپس، خون بیمار آزمایش می شود. اولین آزمایش خون برای تشخیص این اختلال، معمولا در دوران نوجوانی تجویز می شود. این زمانی دقیقا زمانی است که در بدن افراد مبتلا به چربی خون ترکیبی ارثی اولین بار میزان کلسترول و تری گلیسیرید در خون افزایش می یابد.
آزمایش خونی که تجویز می شود باید فاکتورهای زیر را بسنجد:
- کلسترول LDL
- کلسترول HDL
- تری گلیسیرید
- آپولیپوپروتئین B100
قبل از آزمایش خون
قبل از آزمایش خون، شما باید ۹ تا ۱۲ ساعت ناشتا باشید. البته بسته به تشخیص پزشک ممکن است در مصرف آب منعی نداشته باشید. اما خوردن و نوشیدن سایر مواد غذایی ممنوع است. هر گونه دارو یا مکملی که مصرف می کنید را به پزشک اطلاع دهید و از او بپرسید که آیا می توانید روز قبل از آزمایش خون از این داروها استفاده کنید یا خیر؟
درک نتایج
هیپرلیپیدمی ترکیبی خانوادگی باعث افزایش کلسترول LDL، تری گلیسیرید و آپولیپوپروتئین B100 می شود، در حالی که سطح کلسترول HDL در این بیماری کمتر از حد متوسط است. بنابراین اگر در نتایج آزمایشی که در دوران نوجوانی انجام داده اید، سه فاکتور کلسترول LDL، تری گلیسیرید و آپولیپوپروتئین B100 بالا و فاکتور کلسترول HDL پایین بود، مشکوک به ابتلا به چربی خون ترکیبی ارثی هستید.
چربی خون ترکیبی ارثی چگونه درمان می شود؟
ترکیبی از تغییر در شیوه زندگی و مصرف دارو معمولا برای درمان هیپرلیپیدمی ترکیبی خانوادگی استفاده می شود. هدف از این روش های درمانی، درمان اختلال نیست. بلکه هدف اصلی کاهش خطر ابتلا به بیماری های قلبی می باشد.
تغییر در شیوه زندگی
تغییرات تغذیه ای و تغییر در شیوه زندگی، شایع درمان اولیه چربی خون ترکیبی ارثی هستند. برخی از تغییراتی که باید برای جلوگیری از ایجاد عوارض جانبی در بدن اجرایی کنید عبارتند از:
- مصرف کل چربی خود را به کمتر از ۳۰ درصد کل کالری مصرفی روزانه خود برسانید.
- مصرف چربی اشباع را کاهش دهید.
- گوشت قرمز کمتری بخورید.
- محصولات لبنی کم چربی را با محصولات حاوی چربی کامل جایگزین کنید.
- فیبر بیشتری بخورید. فیبر به شما کمک می کند احساس سیری بیشتری داشته باشید و کالری کمتری در طول روز مصرف کنید.
- از مصرف زرده تخم مرغ و گوشت ارگان های داخلی حیوان مانند جگر که کلسترول زیادی دارند اجتناب کنید.
اگر به ایجاد تغییر در رژیم نیاز داشته باشید، پزشک ممکن است پیشنهاد کند که به متخصص تغذیه مراجعه کنید. ورزش منظم و کاهش وزن نیز راه های دیگری هستند که می توانند خطر ابتلا به بیماری های قلبی را کاهش دهند.
دارو
زمانی که دارو نتواند به اندازه کافی کلسترول را کاهش دهد از داروهای تجویزی استفاده می کنند. هر دارویی که در زیر معرفی شده است دارای اثر متفاوتی بر کلسترول است. بنابراین یکی از داروهای زیر ممکن است بسته به وضعیت فردی بیمار برای او تجویز شود:
- استاتین ها
- فیبرها
- اسید نیکوتینیک
- رزین های جداسازی اسید ها صفراوی
قبل از تجویز این داروها، هر گونه دارو یا مکملی که مصرف کنید یا هر گونه حساسیت دارویی که دارید را به پزشک اطلاع دهید.
اسیدهای چرب امگا ۳
شاید برایتان جالب باشد اما پزشکان معمولا برای افرادی که تری گلیسیرید بالایی دارند، مکمل روغن ماهی را تجویز می کنند. در تحقیقات مختلف اثبات شده است که اسیدهای چرب امگا ۳ موجود در مکمل ماهی می تواند با افزایش اسید چرب امگا ۳ در بدن، به کاهش تری گلیسیرید کمک کند. البته هرگز از این مکمل به صورت خودسرانه برای درمان چربی خون ترکیبی ارثی استفاده نکنید.
چشم انداز بلند مدت افراد مبتلا به چربی خون ترکیبی ارثی
چشم انداز بلند مدت بیماران مبتلا به این نوع چربی خون به زمانی که بیماری تشخیص داده می شود و چگونگی درمان آن بستگی دارد.
دنبال کردن برنامه درمانی که دارید، به خصوص رعایت رژیم غذایی و تغییر در شیوه زندگی، بسیار مهم است. اگر رژیم های غذایی و دستورالعمل های صادره برای فعالیت بدنی را دنبال نکنید، خطر ابتلا به حمله قلبی یا سکته مغزی را در بدن خود افزایش می دهید. رفتارهای ناسالم، مانند سیگار کشیدن نیز می توانند در درمان موثر این بیماری تداخل ایجاد کنند.
سطح چربی خون در بدن برخی افراد ممکن است خیلی زیاد باشد. در این صورت درمان های پزشکی قادر به کاهش خطر ابتلا به حمله قلبی نیستند. به طور کلی، تشخیص زودهنگام و رعیات توصیه های پزشک پس از درمان بهترین گزینه ها برای بهبودی هستند.