همانطور که همه ما می دانیم خون همان مایع قرمزی است که در بدن ما جریان دارد. این ماده یک بافت همبند ویژه است که شامل پلاسما و سه نوع سلول خونی است. خون مسئول تامین مواد مغذی و مواد حیاتی بدن است. همچنین خارج کردن ضایعات و دی اکسید کربن از بدن را نیز به عهده دارد. هر بخش در این مایع کارکرد و ویژگی های مخصوص به خود را دارد. در ادامه این بخش از مجله پیام سلامت در مورد ویژگی ها و کارکرد عناصر تشکیل دهنده خون صحبت می کنیم.
کارکرد عناصر تشکیل دهنده خون
سلول های قرمز خون
عملکرد
گلبول های قرمز خون که به عنوان اریتروسیت ها نیز شناخته می شوند، سلول های غالب در خون را تشکیل می دهند. آنها حاوی هموگلوبین هستند. هموگلوبین پروتئینی است که حاوی آهن بوده و مسئول حمل اکسیژن و دی اکسید کربن که درون پلاسما به صورت بی کربنات حل شده است، می باشد.
آنچه که بسیاری از مردم نمی دانند این است که بدون این سلول های خونی، بدن به آرامی شروع به خاموش شدن می کند. فرایند حمل اکسیژن و دی اکسید کربن ممکن است پیچیده باشد اما کاملا کشف و درک شده است. زمانی که خون از ریه ها عبور می کند، مولکول های حاوی اکسیژن خود را به هموگلوبین متصل می کنند. هموگلوبین اکسیژن متصل به سلول ها را به بافت های بدن می رساند. حال هموگلوبین خالی است و این موضوع با بافت های حاوی گازهای زائد و دی اکسید کربن اجازه می دهد که ضایعات را وارد فضای خالی کرده و آن ها را از بدن دفع کنند.
تعداد عادی سلول های قرمز در خون
میلیون ها گلبول قرمز در یک قطره خون وجود دارد. تخمین زده می شود که مردان بیشتر از زنان دارای این سلول ها هستند. تعداد گلبول های قرمز در خون مردان باید بین ۴٫۷ تا ۶٫۱ میلیون سلول در هر میکرولیتر خون باشد. در زنان، این عدد بین ۴٫۲ میلیون تا ۵٫۴ میلیون سلول در هر میکرولیتر خون متغیر است.
چرخه زندگی و سایر اطلاعات
با توجه به تمام فرایندهایی که این سلول ها انجام می دهند، با گذشت زمان از بین می روند. چرخه زندگی گلبول های قرمز ۱۲۰ روز است. سلول های خون به طور مداوم در داخل مغز استخوان تولید می شوند و این بدان معنی است که بدن دائما به منبع خون تازه دسترسی دارد. این واقعیت که بدن همیشه تولید کننده خون است، باعث می شود که ما تا زمانی که سالم هستیم خون کافی در اختیار داشته باشیم. برآورد شده است که تمام سلول های موجود در بدن انسان، از ۲۵ درصد گلبول های قرمز تشکیل شده اند.
سلول های سفید خون
عملکرد
گلبول سفید خون، یکی از ۳ عنصر تشکیل دهنده خون بوده و به نام لوکوسیت ها نیز شناخته می شوند. این سلول ها به دفاع از بدن علیه باکتری ها، ویروس ها و انگل ها متعهد هستند. این سلول های خونی می توانند از طریق روش های مختلف به جلوگیری و درمان بیماری کمک کنند. آنها می توانند آنتی بادی هایی تولید کنند که می توانند میکروب ها را از بین ببرند و یا باکتریایی ها را جذب کنند.
تعداد عادی سلول های سفید در خون
تعداد این سلول ها بسیار کمتر از گلبول های قرمز است. یک قطره خون می تواند چیزی بین ۷۰۰۰ تا ۲۵۰۰۰ سلول های سفید خون داشته باشد. تعداد گلبول های سفید خون بین ۴،۵۰۰ تا ۱۰،۰۰۰ گلبول در هر میکرولیتر (mcL) خون است.
نکته مهم
مهم است که توجه داشته باشیم که افزایش گلبول های سفید در خون، نشانه ای از سلامت بدن نیست. این عارضه می تواند نشانه ای از لوسمی که نوعی سرطان خون است باشد. یک بیمار مبتلا به لوسمی حدود ۵۰ هزار گلبول سفید در یک قطره خون دارد. افزایش تعداد گلبول های سفید در خون زمانی رخ می دهد که بدن دارای یک عفونت مداوم است و در حال مبارزه با آن می باشد.
پلاکت ها
عملکرد
پلاکت ها بی رنگ هستند و شکل نامنظم دارند. سطح آن ها چسبنده است و این ویژگی است که آنها را به عنوان عنصر لخته شدن خون معرفی می کند. بدن به طور طبیعی با ارسال پلاکت ها برای لخته شدن خون خونریزی را کنترل می کند. این پلاکت ها با کمک ویتامین K، کلسیم و فیبرینوژن که یک پروتئین است، زخم را احاطه خواهد کرد. فیبرینوژن به شکل مش درآمده و لخته را مانند یک توری می کند. ویتامین K و کلسیم مواد مغذی ضروری هستند که در طول تشکیل لخته دخالت دارند. بدون این مواد مغذی، خون لخته نمی شود و بیمار خونریزی شدید می کند. به همین دلیل رعایت رژیم سالم حاوی مواد معدنی و ویتامین ضروری است.
تعداد عادی پلاکت ها در خون
تعداد پلاکت طبیعی در خون می تواند چیزی بین ۱۵۰،۰۰۰ تا ۴۰۰،۰۰۰ پلاکت در هر میکرولیتر (mcL) خون باشد.
نکته مهم
لخته خون تنها چیزی نیست که روی پوست ظاهر می شود. کبودی علامتی است که ما به تشکیل لخته خون نامشهود در بدن را متذکر می شود. هرچند کبودی همراه با آسیب طبیعی است. اما برخی از کبودی ها ممکن است خطرناک باشند مخصوصا وقتی درون رگ خون تشکیل می شوند. این به این دلیل است که می توانند جریان خون را متوقف کرده و عرضه اکسیژن را به اندام ها قطع کنند. هنگامی که بدن جریان خون کافی نداشته باشد، عرضه اکسیژن محدود شده و فلج، از دست دادن قدرت حسی، آسیب مغزی و مرگ به وقوع می پیوندد.