انتظار می رود که تغییرات اشتها در دوران بارداری به سمت افزایش اشتها پیش رود. به همین خاطر اکثر خانم های باردار تصور می کنند که با باردار شدن باید غذای بیشتری مصرف کنند. با این حال دلایل بسیاری وجود دارد که اثبات می کند چرا برخی از زنان کاهش اشتها در دوران بارداری را تجربه می کنند؟ جالب است بدانید این کاهش اشتها در دوران بارداری می تواند در همه طول دوران بارداری، یعنی در سه ماهه اول، سه ماهه دوم و سه ماهه سوم بارداری وجود داشته باشد. کاهش اشتها در دوران بارداری به این دلیل که تصور می شود مادر باردار باید به جای دو نفر غذا بخورد، گاهی باعث نگرانی می شود. با این حال، کاهش اشتها در بسیاری از موارد لزوما دلیلی برای نگرانی ندارد.

چرا اشتها در دوران بارداری تغییر می کند؟

تغییر در اشتها در دوران بارداری طبیعی است. اشتها در آن دوران گاهی افزایش و یا حتی کاهش می یابد. بیشتر مواقع که زنان باردار اشتهای زیادی پیدا می کنند، به دلیل افزایش نیاز بدن به منابع برای حفظ جنین و تسهیل رشد جنین است. در زمان کمبود منابع، جنین برای به دست آوردن مواد مغذی و اکسیژن مصرفی خود، به بدن مادر بیشتر وابسته می شود. معمولا این روند افزایش اشتها در دوران بارداری در نیمه دوم بارداری که رشد جنین سرعت می گیرد بیشتر اتفاق می افتد. در طول این زمان جنین ۲۸۰ گرمی در هفته بیستم بارداری به نوزاد ۳ تا ۳.۵ کیلوگرمی در زمان زایمان تبدیل می شود.

از آنجا که اشتها به نیازهای بدن مربوط می شود، قابل فهم است که چرا این افزایش اشتها در دوران بارداری رخ می دهد. با این حال، اثبات کاهش اشتها در این دوران به این سادگی نیست. اغلب کاهش اشتها در دوران بارداری به تغییرات هورمونی بدن مادر ارتباط دارد. تغییرات هورمونی در زنان در طی دوران بارداری بیشتر برای بزرگ شدن رحم اتفاق می افتد. بزرگ شدن رحم نیز خود عاملی برای اختلالات گوارشی است. البته گاهی مشکلات گوارشی مادر مربوط به عوامل روانی، روحی و عاطفی است. به گزارش انجمن بارداری آمریکا در حدود نیمی از دوران بارداری، تحت تاثیر کاهش اشتها قرار می گیرد. این تغییرات اشتها معمولا در اواسط سه ماهه اول بارداری شروع شده و کم کم با ورود به هفته اول یا دوم سه ماهه دوم، برطرف می شود. البته همانطور که گفته شد ممکن است کاهش اشتها در تمام دوران بارداری امتداد پیدا کند.

کاهش اشتها در دوران بارداری از سه ماهه اول تا سه ماهه سوم بارداری
کاهش اشتها در دوران بارداری از سه ماهه اول تا سه ماهه سوم بارداری

علل کاهش اشتها در دوران بارداری

در ادامه به برخی از علل شایع کاهش اشتها در دوران بارداری اشاره می کنیم. به یاد داشته باشید که این دلایل و دلایل دیگر که بارداری را تحت تاثیر قرار می دهند، باید توسط پزشک متخصص تحت نظارت قرار گیرند. این علل معمولا جدی نیستند اما با توجه به موقعیت ظریف و شکننده بارداری، بهتر است آن را ارزیابی کنید. مادران باردار باید آگاه باشند که تغذیه ناکافی می تواند اثر سوء بر روی نوزاد داشته باشد. این اثرات عبارتند از:

  • وزن کم هنگام تولد
  • اختلالات رشد
  • تولد نوزاد نارس
  • مشکلات تنفسی
  • مشکلات تغذیه ای پس از تولد

تهوع و استفراغ

بارداری اغلب همراه با حالت تهوع است. به این حالت بیماری صبحگاهی گفته می شود. این حالت یکی از مهمترین علل کاهش اشتها در دوران بارداری است. تهوع معمولا در سه ماهه اول بارداری آغاز شده و تا پایان آن ادامه پیدا می کند. البته در برخی از زنان حالت تهوع ممکن است در سه ماهه دوم نیز وجود داشته باشد. اعتقاد بر این است که تهوع به دلیل افزایش سطح HCG (گنادوتروپین جفتی انسان)، که هورمون مرتبط به بارداری است، ایجاد می شود. هورمون های دیگری نیز در طول بارداری افزایش می یابد و می توانند عاملی برای حالت تهوع و کاهش اشتها در دوران بارداری باشند.

در حالی که حالت تهوع ممکن است همیشه با استفراغ همراه باشد، اما با گذشت زمان، استفراغ کم می شود و زنان در این بازه زمانی فقط تهوع دارند. در برخی از زنان، بیماری صبحگاهی شدید است و استفراغ جز جدا نشدنی از این حالتشان به حساب می آید. با این وجود کاهش اشتها در دوران بارداری قابل درک است. در زمانی که حالت تهوع به سه ماهه دوم بارداری کشیده شود، ممکن است مشکلاتی برای سلامتی مادر و جنین به وجود آورد. اگر چنین حالتی دارید به هر روشی که می توانید، تغذیه کافی داشته باشید. پزشکان معمولا در این شرایط استفاده از قرص و مکمل را تجویز می کنند.

سوء هاضمه و رفلکس اسید معده

دو بیماری شایع دستگاه گوارش در بارداری سوء هاضمه و رفلکس اسید معده هستند که می توانند منجر به کاهش اشتها در دوران بارداری شوند.

سوء هاضمه

سوء هاضمه مجموعه ای از علائم گوارشی مانند تهوع، نفخ، درد شکم و احساس پر بودن شکم در اوایل غذا خوردن است. از آنجا که این علائم با غذا خوردن ارتباط دارد، اغلب با وجود آن ها، از دست دادن اشتها رخ می دهد. علت سوء هاضمه همیشه شناخته شده نیست اما اغلب با پرخوری، مصرف غذاهای چرب، غذاهای ادویه دار، شکلات و حتی با مکمل آهن رخ می دهد. گاهی اوقات سوء هاضمه بر اثر ابتلا به سایر بیماری های گوارشی مانند ورم معده، زخم معده، سنگ کیسه صفرا و یبوست به وجود می آید.

رفلاکس اسید معده

بیماری ریفلاکس اسید معده به مری (GERD)، یک بیماری بسیار شایع در دوران بارداری است. این بیماری زمانی اتفاق می افتد که ماهیچه اسفنکتر تحتانی مری (LES) نمی تواند جریان بازگشت اسید معده به مری را متوقف کند. یکی از علائم اصلی رفلکس اسید معده، سوزش سر دل است. با این حال، در برخی از مواقع این بیماری علامتی ندارد و به آن بیماری ساکت می گویند. در این شرایط کاهش اشتها تنها علامت رفلاکس اسید معده است.

رشد رحم

رحم در ابتدای بارداری به اندازه یک گلابی متوسط است. این عضو بدن در هفته ۱۲ بارداری به اندازه یک گریپ فروت بزرگ می شود و سپس در اواخر بارداری به یک هنداونه بزرگ تبدیل می شود. در سه ماهه دوم بارداری رحم دیگر متناسب با لگن زن بارداری نیست به همین دلیل شکم به جلو می آید و به اصطلاح باد می کند. این بیرون زدگی شکم، عضلات آن را مجبور به کشش می کند. در این حالت رحم به معده و قسمت زیر قفسه سینه فشار وارد می کند.

این درجه از رشد رحم، عواقبی نیز به همراه دارد. این تغییر ناگهانی رحم به سایر اندام های داخل شکم فشار وارد می کند و آن ها را اصطلاحا پرس می کند و به همین دلیل کاهش اشتها در دوران بارداری به وقوع می پیوندد. به عنوان مثال، فشرده شدن معده بدان معنی است که معده دیگر برای غذاهایی که می خورید، مانند قدیم گنجایش ندارد. به همین دلیل هم با مصرف میزان کمی از غذا احساس سیری می کنید. اصرار به خوردن غذای زیاد و یا فشار زیاد بر روی معده در موقعیت های خاص مثل خوابیدن بر روی شکم، موجب ریفلاکس معده می شود. این عامل نمی تواند به میزان زیاد اشتهای زنان باردار را تحت تاثیر قرار دهد اما به طور کلی بر روی اشتها تاثیر می گذارد.

استرس و افسردگی

در حالی که مادر شدن، تجربه زندگی هیجان انگیز و شاد است، اما می تواند استرس زا بوده و حتی ممکن است به افسردگی در برخی از زنان کمک کند. البته استرس و افسردگی بارداری به علت وجود ترکیبی از عوامل فردی، اجتماعی و مالی به وجود می آید و معمولا از عوامل فیزیولوژیکی بارداری نیز تاثیر می پذیرد. کاهش اشتها در دوران بارداری یک علامت شایع در طول دوره ای است که تحت استرس روانی و یا افسردگی قرار دارید. ممکن است پس از زایمان، به دلیل استرس ناشی از زندگی با فردی به نام نوزاد، با افسردگی پس از زایمان مواجه شوید.

اختلالات اشتها

بسیاری از مردم تعجب می کنند وقتی می فهمند که ممکن است در طی دورران بارداری در اشتها اختلال ایجاد شود. این افراد تصور می کنند با وجود اضافه شدن جنین به بدن مادر، اشتها باید روز به روز بیشتر شود. برخی از انواع اختلالات در غذا خوردن ممکن است قبل از بارداری آغاز شود. در حالی که ترکیبی از استرس جسمی و احساسی در بارداری، می تواند باعث ایجاد برخی دیگر از انواع اختلالات اشتها، در افرادی مستعد به ابتلا شود. کاهش اشتها از ویژگی های مشخصه در اختلالات خوردن مانند بی اشتهایی عصبی است. افزایش وزن و تغییر در شکل بدن که در ارتباط با بارداری می باشند،  می تواند علائم رفتاری بیشتری را در بی اشتهایی عصبی به وجود آورند. این علائم رفتاری که عمدتا به کاهش اشتها در دوران بارداری منتج می شوند عبارتند از اجتناب از غذا خوردن و ورزش بیش از حد.