۸ روش طبیعی و خانگی برای کاهش خطر ابتلا به سنگ کلیه

سنگ کلیه یک بیماری شایع محسوب می شود. اما دفع سنگ هایی که بر اثر این بیماری در کلیه شکل گرفته اند می تواند بسیار دردناک باشد و متأسفانه افرادی که یک بار سنگ کلیه را تجربه کرده اند؛ احتمالاً دوباره به آن مبتلا خواهند شد. با این حال برای کاهش خطر ابتلا به سنگ کلیه چند راه کار اصلی وجود دارد.

در این مقاله مجله پیام سلامت، ابتلا این بیماری را تشریح کرده و سپس به ۸ راه ساده ای که برای کاهش خطر ابتلا به سنگ کلیه وجود دارد اشاره می کنیم.

سنگ کلیه چیست؟

سنگ های کلیوی که به نام سنگ کلیه یا نفرولیتیتازیس نیز شناخته می شوند؛ از مواد زائد جامدی تشکیل شده اند که در کلیه ها تجمع یافته و کریستال های ریزی را به وجود آورده اند. چهار نوع سنگ کلیه داریم. اما حدود ۸۰٪ از کل این سنگ ها، سنگ های اگزالات کلسیمی هستند. انواع دیگر سنگ های کلیه نیز عبارتند از:

استروویت
اسید اوریک
سیستئین

سنگ های کوچک معمولاً مشکلی برای بدن ایجاد نمی کنند؛ اما سنگ های بزرگ ممکن است باعث انسداد بخشی از سیستم ادراری شوند و به سادگی از بدن دفع نشوند. دفع این سنگ ها می تواند به درد شدید، استفراغ و خونریزی منجر شود.

همانطور که گفتیم سنگ کلیه یک بیماری شایع است. در حقیقت حدود ۱۲٪ از مردان و ۵٪ از زنان در ایالات متحده در طول عمر خود حداقل یک بار دچار سنگ کلیه می شوند. علاوه بر این مطالعات نشان داده اند که اگر یک بار به سنگ کلیه مبتلا شوید؛ به احتمال ۵۰ درصد طی ۵ تا ۱۰ سال آینده مجددا سنگ کلیه می گیرید.

در زیر به ۸ روش طبیعی که می توانید به کمک آنها خطر تشکیل سنگ کلیه را کاهش دهید؛ اشاره می کنیم.

روش های کاهش خطر ابتلا به سنگ کلیه

بدن را هیدراته نگه دارید

برای جلوگیری از سنگ کلیه، نوشیدن مایعات زیاد اولیه توصیه همه پزشکان است. مایعات مواد سنگ ساز در ادرار را رقیق می کنند و این باعث می شود که تبلور کمتر شکل بگیرد. با این حال همه مایعات این اثر را روی بدن ندارند. به عنوان مثال مصرف زیاد آب با کاهش خطر ابتلا به سنگ کلیه در ارتباط است. تحقیقات نشان داده اند که مصرف نوشیدنی هایی مانند قهوه، چای، آبجو، شراب و آب پرتقال نیز با کاهش خطر ابتلا به سنگ کلیه همراه هستند.

از طرف دیگر مصرف زیاد نوشابه ممکن است در تشکیل سنگ کلیه نقش داشته باشد. این موضوع هم برای نوشابه های شیرین شده با قند و هم نوشابه های شیرین شده با شیرین کننده های مصنوعی صدق می کند.

نوشابه های شیرین شده با قند حاوی فروکتوز هستند که دفع کلسیم، اگزالات و اسید اوریک را افزایش می دهد. دفع این مواد از جمله عوامل مهم در بروز سنگ کلیه هستند.

برخی از مطالعات نیز به دلیل دارا بودن اسید فسفریک، مصرف زیاد کولا شیرین شده با شیرین کننده های مصنوعی را با افزایش خطر ابتلا به سنگ کلیه مرتبط می دانند.

میزان مصرف اسید سیتریک خود را افزایش دهید

اسید سیتریک یک اسید آلی است که در بسیاری از میوه ها و سبزیجات، به ویژه مرکبات وجود دارد. لیمو و پرتقال به ویژه از این ترکیب گیاهی غنی هستند. اسید سیتریک ممکن است از دو طریق به جلوگیری از سنگ کلیه اگزالات کلسیمی کمک کند:

جلوگیری از تشکیل سنگ: می تواند به کلسیم موجود در ادرار متصل شده و خطر تشکیل سنگ های جدید را کاهش دهد.
جلوگیری از بزرگ شدن سنگ: به کریستال های اگزالات کلسیم موجود در ادرار متصل شده و از بزرگتر شدن آنها جلوگیری می کند. این ویژگی می تواند به شما در دفع این بلورها، قبل از بزرگ شدنشان کمک کند.

یکی از راه های آسان برای مصرف اسید سیتریک بیشتر، خوردن مرکباتی مانند گریپ فروت، پرتقال ، لیمو شیرین یا لیمو ترش است. همچنین می توانید هر بار که یک لیوان آب میل می کنید مقداری آبلیمو به آن اضافه کنید.

مصرف مواد غذایی پر از اگزالات را محدود کنید

اگزالات (اسید اگزالیک) یک ماده مغذی موجود در بسیاری از غذاهای گیاهی از جمله سبزیجات برگ دار، میوه ها و کاکائو است. بدن نیز مقدار قابل توجهی از این ماده را تولید می کند.

وجود اگزالات زیاد در بدن ممکن است دفع اگزالات در ادرار را افزایش دهد. این تاثیر می تواند برای افرادی که بدنشان تمایل به تشکیل بلورهای اگزالات کلسیم دارد؛ مشکل ساز باشد. اگزالات می تواند کلسیم و سایر مواد معدنی را به هم متصل کرده و کریستالی تشکیل دهد که منجر به سنگ کلیه می شود.

با این حال یادتان نرود که مواد غذایی سرشار از اگزالات بسیار سالم هستند. بنابراین رعایت رژیم غذایی فاقد اگزالات برای افرادی که کلیه هایشان سنگ ساز است اکیدا توصیه نمی شود. بلکه رعایت این رژیم غذایی فقط برای افرادی که مبتلا به هایپراکسالوریا هستند؛ پیشنهاد می شود. این بیماری با افزایش سطح اگزالات در ادرار مشخص می شود.

قبل از تغییر رژیم غذایی خود با متخصص تغذیه مشورت کنید تا به شما بگوید که آیا محدود کردن مصرف غذاهای غنی از اگزالات برای بدنتان مفید است یا خیر؟

زیاد ویتامین C مصرف نکنید

مطالعات نشان داده اند که مصرف مکمل ویتامین C (اسید اسکوربیک) با افزایش خطر ابتلا به سنگ کلیه ارتباط دارد. مصرف زیاد ویتامین C از طریق مکمل ممکن است دفع اگزالات در ادرار را افزایش دهد. چرا که مقداری از ویتامین C دریافتی در بدن به اگزالات تبدیل می شود.

یک مطالعه سوئدی که بر روی مردان میانسال و سالخورده انجام شد تخمین زده است که افرادی که مکمل ویتامین C مصرف می کنند در مقایسه با افرادی که این ویتامین را مصرف نمی کنند ممکن است دو برابر بیشتر به سنگ کلیه مبتلا شوند.

با این حال توجه داشته باشید که ویتامین C دریافتی از طریق منابع غذایی مانند لیمو، با افزایش خطر ابتلا به سنگ همراه ارتباطی ندارد.

کلسیم کافی دریافت کنید

برخی معتقدند که برای کاهش خطر ایجاد سنگ های حاوی کلسیم، باید میزان کلسیم مصرفی خود را کاهش دهید. اما این جمله یک سوء تفاهم شایع است. در حقیقت رژیم غذایی سرشار از کلسیم با کاهش خطر ابتلا به سنگ کلیه ارتباط دارد.

در یک مطالعه مردانی که قبلاً سنگ کلیه حاوی کلسیم داشتند؛ هر روز ۱۲۰۰ میلی گرم کلسیم مصرف کردند. رژیم غذایی آنها حاوی پروتئین حیوانی و نمک کمی بود. این مردان نسبت به گروه کنترل که رژیم غذایی کم کلسیم (حاوی ۴۰۰ میلی گرم در روز) داشتند در طی ۵ سال آینده ۵ درصد کمتر به سنگ کلیه مبتلا شدند.

کلسیم موجود در رژیم غذایی به پیوند با اگزالات موجود در رژیم غذایی تمایل دارد و مانع از جذب آن می شود. بنابراین کلیه ها مجبور نیستند این ماده را از طریق دستگاه ادراری دفع کنند. فرآورده های لبنی مانند شیر، پنیر و ماست منابع غذایی خوبی برای تامین کلسیم بدن هستند.

برای اکثر بزرگسالان، میزان کلسیم توصیه شده که باید هر روز مصرف کنند ۱۰۰۰ میلی گرم است. با این حال این مقدار برای زنان بالای ۵۰ سال و مردان و زنان بالای ۷۰ سال روزانه ۱۲۰۰ میلی گرم در روز است.

مصرف نمک را کاهش دهید

رژیم غذایی پر از نمک با افزایش خطر ابتلا به سنگ کلیه در برخی از افراد ارتباط دارد. مصرف زیاد سدیم که یکی از ترکیبات موجود در نمک طعام است، ممکن است دفع کلسیم را از طریق ادرار افزایش دهد. همانطور که گفتیم دفع کلسیم یکی از اصلی ترین عوامل خطر ایجاد کننده سنگ کلیه است.

به گفته متخصصان برخی از مطالعات توانسته اند بین مصرف نمک و تشکیل سنگ کلیه در بدن بزرگسالان ارتباطی پیدا کنند. اکثر متخصصان توصیه می کنند که مصرف سدیم خود را به ۲۳۰۰ میلی گرم در روز محدود کنید. با این حال بیشتر افراد بیش از این مقدار سدیم در روز مصرف می کنند.

یکی از بهترین راه ها برای کاهش مصرف سدیم، کاهش مصرف غذاهای بسته بندی شده و فرآوری شده است.

مصرف منیزیم را افزایش دهید

منیزیم ماده معدنی مهمی است که بسیاری از افراد به مقدار کافی از آن استفاده نمی کنند. این ماده معدنی در صدها واکنش متابولیکی در بدن، از جمله تولید انرژی و حرکت عضلات دخیل است. همچنین شواهدی وجود دارد که نشان می دهد منیزیم ممکن است به جلوگیری از تشکیل سنگ کلیه از نوع اگزالات کلسیم کمک کند.

این که منیزیم دقیقاً چگونگی می تواند این کار را انجام دهد هنوز به طور کامل مشخص نشده است. اما مشخص شده که منیزیم می تواند جذب اگزالات در روده را کاهش دهد. با این وجود همه مطالعات بر سر این موضوع توافق ندارند.

میزان نیاز بدن به منیزیم ۴۲۰ میلی گرم در روز است. اگر می خواهید میزان منیزیم موجود در رژیم غذایی خود را افزایش دهید از آووکادو، حبوبات و توفو استفاده کنید. این مواد همگی از جمله منابع غذایی غنی از منیزیم هستند.

برای کسب حداکثر فواید، منیزیم را به همراه غذاهایی که دارای اگزالات زیادی هستند مصرف کنید. اگر مصرف همزمان منیزیم و اگزالات برایتان مقدور نیست؛ سعی کنید ظرف ۱۲ ساعت پس از خوردن غذاهای سرشار از اگزالات، این ماده معدنی را مصرف کنید.

پروتئین حیوانی کمتری بخورید

رژیم غذایی سرشار از منابع پروتئین حیوانی مانند گوشت، ماهی و لبنیات، با خطر ابتلا به سنگ کلیه ارتباط دارد. مصرف زیاد پروتئین حیوانی ممکن است دفع کلسیم را افزایش داده و میزان سیترات را کاهش دهد.

علاوه بر این منابع پروتئین حیوانی سرشار از پورین هستند. این ترکیب در بدن به اسید اوریک تبدیل شده و ممکن است خطر تشکیل سنگ های اسید اوریکی را افزایش دهند. بیشتر مواد غذایی که در طول روز مصرف می کنید حاوی پورین است. اما مقدار این ترکیب در مواد غذایی مختلف متفاوت می باشد.

جگر، قلوه و گوشت سایر ارگان های داخلی بدن حیوانات، پورین بسیار زیادی دارند. از طرف دیگر، در منابع گیاهی پورین کمی یافت می شود.

نکته آخر

اگر سابقه سنگ کلیه دارید، احتمالاً در طی ۵ الی ۱۰ سال آینده مجددا به این بیماری مبتلا می شوید. خوشبختانه انجام برخی از تغییرات در رژیم غذایی ممکن است به کاهش خطر ابتلا به سنگ کلیه کمک کند.

به عنوان مثال می توانید مصرف مایعات خود را افزایش دهید، غذاهای سرشار از مواد مغذی خاص بخورید، مصرف پروتئین حیوانی را کاهش دهید و از مصرف سدیم زیاد اجتناب کنید.

همین چند گام ساده ممکن است در جلوگیری از سنگ های کلیوی دردناک بسیار موثر باشد.