کلاژن چیست و چه خواصی برای پوست، مو، مفاصل و دیگر بخش‌های بدن دارد؟

کلاژن یک نوع پروتئین فراوان در بدن است. کلاژن نوع ۱ فراوانترین نوع کلاژن موجود در بدن محسوب می شود. این پروتئین در ماهیچه ها، استخوان ها، پوست، رگ های خونی، دستگاه گوارش و تاندون ها یافت می شود و دارای خواص فراوانی برای بدن می باشد. زیرا به تقویت و انعطاف پذیری پوست کمک کرده و سلول های مرده پوست را جایگزین می کند. هنگامی که صحبت از مفاصل و تاندون ها می شود، در ساده ترین تعریف می توان گفت که این ماده مانند چسب آن ها را به بدن می چسباند.

تولید کلاژن در بدون تولد در بدن ما به طور طبیعی شروع و با افزایش سن سرعت تولیدش کم می شود. فرآیند دژنراتیو که عامل ایجاد علائم پیری، مانند چین و چروک، کاهش قدرت پوست و درد مفصل است و درد مفاصل حاصل کاهش تولید این ماده در بدن می باشد. عوامل دیگری مانند رعایت رژیم غذایی پر از قند، سیگار کشیدن و قرار گرفتن در معرض نور خورشید نیز باعث کاهش میزان کلاژن در بدن می شوند.

یافته ها نشان می دهند که بیماری های مرتبط با کمبود کلاژن اغلب حاصل ترکیبی از نقایص ژنتیکی، مصرف غذاهای ناسالم، کمبود تغذیه ای و مشکلات گوارشی که بر تولید (سنتز) کلاژن تاثیر می گذارند، می باشند.

کلاژن چیست؟

کلاژن اغلب به عنوان “پروتئین پیچیده” نیز شناخته شده زیرا حاوی ۱۹ اسید آمینه متفاوت است. این پروتئین شامل ترکیبی از هر دو نوع اسید آمینه غیر ضروری و ضروری می باشد. کلاژن یک راه بسیار عالی برای دریافت اسید آمینه های غیر ضروری مانند آرژنین، گلوتامین، گلیسین و پرولین می باشد.

کلاژن از سه زنجیر تشکیل شده است که در یک مارپیچ سه گانه تنگ در هم تنیده شده اند. هر زنجیره حاوی بیش از ۱۴۰۰ اسید آمینه است! پرولین و گلیسین از اولین اسیدهای آمینه موجود در زنجیره کلاژن هستند.

به دلایلی که در زیر مشاهده خواهید کرد، اسیدهای آمینه غیر ضروری برای بدن بسیار مهم هستند. پس اجازه ندهید که نام این اسید آمینه شما را فریب دهد! تحت شرایط عادی بدن این اسید آمینه ها را تولید می کند. با این حال، هنگامی که بیمار می شوید، تحت استرس زیاد هستید و یا از نظر جسمی ضعیف می شوید، بدن ممکن است به تنهایی قادر به تولید این اسیدهای آمینه نباشد.

مهمترین اسید آمینه های موجود در کلاژن، همراه با برخی از خواص آن عبارتند از:

پرولین

پرولین تقریبا ۱۵ درصد کلاژن را تشکیل می دهد. پرولین و گلیسین، به ویژه، نقش مهمی در عملکرد بدن دارند. پرولین به محافظت از یکپارچگی عروق خونی کمک کرده، سلامتی مفاصل را بهبود می بخشد و دارای مزایای مختلفی برای سیستم قلبی و عروقی است.

گلیسین

حدود یک سوم پروتئین موجود در کلاژن، گلیسین است. برای اطمینان از عملکرد صحیح سلول ها و ساخت رشته های DNA بدنمان به گلیسین نیاز دارد. این ماده یکی از سه اسید آمینه ای است که کراتین را تشکیل می دهد. کراتین باعث رشد ماهیچه ها و افزایش تولید انرژی بدن در زمان ورزش کردن می شود.

گلوتامین

گلوتامین یکی از مهمترین و فراوان ترین اسید آمینه های موجود در بدن محسوب می شود. تحقیقات نشان داده اند که گلوتامین برای جلوگیری از اضطراب، تنش، اختلالات خواب (بی خوابی)، کمبود تمرکز، ضعف دستگاه گوارش، ضعف سیستم ایمنی و کمبود انرژی منافعی دارد.

آرژنین

آرژینین که معمولا به عنوان L-آرژینین نیز نامیده می شو در داخل بدن به اکسید نیتریک تبدیل شده و به عنوان ترکیب مهمی برای ارتقاء سلامت شریان ها و قلب عمل می کند. تحقیقات نشان داده اند که آرژنین به بهبود گردش خون و تقویت سیستم ایمنی بدن کمک کرده و تاثیر مثبتی بر روی میل جنسی مردان دارد.

خواص کلاژن برای بدن

بهبود سلامت پوست و مو

همانطور که سنمان بالاتر می رود تولید کلاژن در بدن کاهش می یابد. کم کم از نظر فیزیکی متوجه خواهید شد که پوستتان چروکتر شده و انعطاف پذیری کمتر دارد. افزایش سطح کلاژن در بدن می تواند به شما کمک کند که پوست خود را قوی تر و صاف تر کرده و بتوانید سریعتر سلول های پوست را به روز رسانی و ترمیم کنید.

مطالعات کنترل شده با پلاسبو که برای بافتن خواص ضد پیری کلاژن انجام شده اند نشان می دهند که مصرف ۲٫۵ تا ۵ گرم کلاژن هیدرولیزت در بین زنان ۳۵ تا ۵۵ ساله یک بار در روز به مدت هشت هفته به طور قابل توجهی خاصیت الاستیکی پوست و رطوبت پوست را بیشتر کرده و خشکی و زبری پوست را بدون عوارض جانبی کم می کند. این ویژگی باعث می شود که کلاژن یکی از بهترین مواد طبیعی برای مراقبت از پوست باشد.

یکی دیگر از مزایای کلاژن کاهش سلولیت و علائم ترک های پوستی است. هنگامی که پوست به دلیل کاهش کلاژن خاصیت کشسانی خود را از دست می دهد، سلولیت قابل رویت تر می شود. کلاژن با تقویت پوست و افزای خاصیت کشسانی آن موجب می شود سلولیت دیده نشود.

کاهش درد مفصلی

وقتی بدنمان کلاژن از دست می دهید، تاندون ها و رباط ها شروع به شل شدن می کنند. مفاصل هم به راحتی روی هم نمی لغزند. این روند منجر به سفتی و تورم مفاصل می شود.

کلاژن به ما اجازه می دهد که بدون درد بتوانید مفاصل خود را حرکت دهیم. هر چه بیشتر کلاژن مصرف کنید، مفاصلتان قوی تر شده و دردتان کمتر می شود. یک مطالعه اخیر حتی متوجه شد که کلاژن یک درمان مؤثر برای استئوآرتریت و سایر دردها و اختلالات مفصلی است.

محققان دریافتند که مصرف مکمل کلاژن نوع ۲ به بیماران مبتلا به آرتریت روماتوئید کمک می کند تا از علائم دردناک؛ با کاهش تورم در مفصل؛ جلوگیری کنند. مطالعات دیگر منتشر شده در مجله International Journal of Medical Sciences دریافتند افرادی که مبتلا به استئوآرتریت که از کلاژن نوع ۲ استفاده می کنند، پیشرفت قابل توجهی در فعالیت های روزانه خود مانند بالا رفتن از پله ها، خوابیدن و بهبود کلی کیفیت زندگی دارند.

بهبود عملکرد دستگاه گوارش

کلاژن می تواند برای دستگاه گوارش فوق العاده مفید باشد. این ماده به تجریه پروتئین ها کمک می کند، آرایش روده را بهبود می دهد، سلول های آسیب دیده را بهبود می بخشد و اسیدهای آمینه بدن را تامین می کند.

مهمترین مزیت مصرف کلاژن برای سیستم گوارش این است که به تشکیل بافت همبند کمک می کند. به این ترتیب می تواند از نفوذ ذرات غذا به روده جلوگیری کند. امروزه ما می دانیم که بسیاری از بیماری ها به التهاب ربط دارد. مشکلات گوارشی مانند تغییر در میکروبیوم روده و نفوذپذیری پوشش روده اجازه می دهند که ذرات غذا به جریان خون منتقل شده و بیماری التهابی به نام سندرم روده تحریک پذیر را به وجود آورند.

مطالعات نشان داده اند که در بدن بیماران مبتلا به بیماری التهابی روده، غلظت سرمی کلاژن کاهش می یابد. از آنجا که اسید آمینه در کلاژن ساختار بافتی است که خطوط روده بزرگ و دستگاه گوارش را تشکیل می دهد، مصرف مکمل کلاژن می تواند به درمان علائم و اختلالات دستگاه گوارش، از جمله سندرم روده تحریک پذیر، IBS، ریفلاکس اسید، بیماری کرون و کولیت اولسراتیو کمک کند.

افزایش سرعت متابولیسم بدن، افزایش توده عضلانی و تولید انرژی

افزایش کلاژن ممکن است با اضافه کردن عضله بدون چربی به بدن و کمک به جذب مواد مغذی ضروری به افزایش متابولیسم کمک کند. یکی از مهمترین نقوش گلیسین در بدن، تبدیل گلوکز به انرژی است. گلوکز سلول های عضلانی را تغذیه می کند. به یاد داشته باشید که حفظ توده عضلانی بسیار مهم است زیرا هر چه سن بالاتر می رود، سلامت استخوان و نسبت کالری سوزی به چربی جمع شده در بدن کمتر می شود. هنگام مصرف کلاژن، مصرف ویتامین C را فراموش نکنید. به این ترتیب بدن می تواند کلاژن را به پروتئین قابل استفاده تبدیل کند.

تحقیقات نشان داده اند که گلیسین نقش مهمی در عملکرد سیستم گوارشی و سیستم عصبی مرکزی دارد. به نظر می رسد گلیسین با بهبود استفاده از آنتی اکسیدان ها در بدن و همچنین تولید DNA های سالم، به کاهش آثار پیری کمک می کند.

علاوه بر این، یافته ها نشان داده اند که آرژینین توانایی بدن را برای تولید پروتئین از سایر اسید آمینه ها افزایش می دهد. حضور اسید آمینه کافی در بدن برای ترمیم بافت عضلانی، بهبود زخم، کاهش تحلیل رفتگی بافت ها، تقویت سیستم متابولیسم و کمک به روند رشد ضروری است. گلوتامین نیز با تسهیل سنتز بسیاری از مواد شیمیایی، به حفظ انرژی کمک می کند. این اسید آمینه سوخت مورد نیاز سلول های بدن، از جمله کربن و نیتروژن را فراهم می کند.

تقویت ناخن، مو و دندان

کمبود کلاژن می تواند موجب شکنندگی ناخن ها شود. کلاژن پروتئین ساختاری در ناخن ها، موها و دندان ها محسوب می شود. اضافه کردن کلاژن به رژیم غذایی می تواند به قوی نگه داشتن ناخن ها و احتمالا جلوگیری از ریزش مو کمک کند.

بهبود سلامت کبد

گلیسین باعث کم شدن آسیب دیدگی کبد می شود. این آسیب ها معمولا زمانی ایجاد می شوند که مواد خارجی، سموم یا الکل در بدن جذب شده و وارد کبد می شود.

یکی از ساده ترین راه های پاک کردن کبد مصرف آب قلم است. این ترکیب ممکن است به بدن شما کمک کند تا مواد شیمیایی ناخواسته را دفع کرده و عملکرد کلی سیستم ایمنی را بهبود بخشد. مطالعات حتی متوجه شده اند که از گلیسین می توان برای کاهش میزان آسیب کبدی ناشی از مصرف الکل و دیگر آسیب های حاد یا مزمن کبدی استفاده کرد.

بهبود سلامت قلب و عروق

پرولین یک نوع اسید آمینه است که به دیواره شریان های بدن کمک می کند تا میزان چربی موجود در جریان خون را کاهش دهد. هر چقدر چربی درون شریان ها کم شود، تجمع چربی نیز کاهش پیدا می کند. پرولین برای ترمیم بافت داخل شریان ها مورد نیاز است، به علاوه این ماده به کنترل فشار خون نیز کمک می کند. مانند زمانی که بدن از کلاژن موجود در مفاصل، برای خنثی کردن فشار روی زانوها استفاده می کند، از کلاژن در رگ ها نیز برای انعطاف پذیری شرایین بهره می برد. به این ترتیب می توان از آرتروسکلروز (سفت شدن شریان ها) جلوگیری کرد.

علاوه بر این، آرژینین به تولید اکسید نیتریک و در نهایت شل شدن رگ ها، سلول های عضلانی و عروق خونی کمک کرده و فشار خون را به این ترتیب پایین می آورد.