کلسترول سرم و عوارض ناشی از افزایش آن چیست

کلسترول نوعی چربی یا لیپید در بدن است. سطح کلسترول سرم عناصر خاصی در خون از جمله مقدار لیپوپروتئین با چگالی بالا و ایپوپروتئین با چگالی بالا (HDL و LDL) را اندازه گیری می کند. سطح کلسترول سرم همچنین میزان تری گلیسیرید موجود در خون را نشان می دهد. تری گلیسیرید یکی دیگر از چربی های موجود در خون می باشد.

با توجه به گزارش پزشکان انجمن قلب آمریکا، کلسترول LDL با چگالی کم اغلب کلسترول بد در نظر گرفته می شود. در حالی که لیپوپروتئین با چگالی بالا (HDL) کلسترول خوب است. سطح سرمی کلسترول فرد می تواند شانس ابتلا به بیماری های قلبی را در فرد نشان دهد.

در این مقاله مجله پیام سلامت، ما به شما خواهم گفت که مقدار کلسترول سرم باید چقدر باشد، چه محدوده ای سالم است، و چگونه می توان با تغییرات ساده در سبک زندگی و رژیم غذایی آن را بهبود بخشید.

کلسترول سرم چیست؟

کلسترول یک ماده مومی و چرب است. برخی از سلول های کبد این ماده را در بدن تولید می کنند و آن را در جریان خون آزاد می کنند. کلسترول LDL می تواند در رگ ها تجمع کند و جریان خود را کاهش دهد. به همین دلیل است که کلسترول اغلب با ایجاد بیماری های قلبی ارتباط دارد.

با یک آزمایش خون، پزشک می تواند سطح:

  • HDL یا کلسترول خوب
  • LDL یا کلسترول بد
  • تری گلیسیرید، که یک نوع چربی همراه با کلسترول است

را به همراه کلسترول سرم که با اضافه کردن سطح HDL، سطح LDL و ۲۰ درصد سطح تری گلیسیرید موجود در نمونه خون محاسبه می شود، مشاهده کند.

کلسترول در بسیاری از فرآیندهای بدن نقش حیاتی دارد. برخی از این فرایند ها عبارتند از:

  • ساختن غشای سلولی
  • ساخت هورمون ها
  • متابولیزه کردن ویتامین D در پوست
  • تولید اسیدهای صفراوی برای هضم غذاهای چرب

در حالی که کلسترول LDL به مسدود کردن شریان ها کمک می کند، کلسترول HDL سعی می کند کلسترول های دیگر را در خون پایین بیاورد و آن ها را از دیواره های رگ ها جدا کند. به همین دلیل است که کلسترول HDL، کلسترول خوب محسوب می شود.

محدوده های طبیعی

پزشکان یک بار تعیین کرده اند که آیا سطح کلسترول سرم محدوده طبیعی و ثابتی دارد؟ دستورالعمل های پیشین که این ماده را در واحد میلی گرم در دسی لیتر (mg / dL) خون اندازه گیری می کردند، محدوده طبیعی کلسترول را در خون به شرح زیر اعلام کرده اند:

سن و جنسیت کل کلسترول سرم سطح HDL سطح LDL تری گلیسرید
همه افراد زیر ۱۹ سال بیشتر از ۱۷۰ میلی گرم در دسی لیتر حداقل ۴۵ میلی گرم در دسی لیتر کمتر از ۱۰۰ میلی گرم در دسی لیتر کمتر از ۱۵۰ میلی گرم در دسی لیتر
زنان بالای ۱۹ سال ۱۲۵-۲۰۰ میلی گرم / دسی لیتر حداقل ۵۰ میلی گرم در دسی لیتر کمتر از ۱۰۰ میلی گرم در دسی لیتر کمتر از ۱۵۰ میلی گرم در دسی لیتر
مردان بالای ۱۹ سال ۱۲۵-۲۰۰ میلی گرم / دسی لیتر حداقل ۴۰ میلی گرم در دسی لیتر کمتر از ۱۰۰ میلی گرم در دسی لیتر کمتر از ۱۵۰ میلی گرم در دسی لیتر

پزشکان در حال حاضر قبل از تصمیم گیری در مورد اینکه آیا سطح کلسترول فرد ناسالم است یا نیاز به درمان دارد یا خیر عواملی را در نظر می گیرند. برخی از عوامل خطر که پزشک ممکن است هنگام ارزیابی سطح کلسترول سرم در نظر بگیرد عبارتند از:

  • نسبت کلسترول HDL به کلسترول LDL
  • سطح تری گلیسیرید
  • چاقی
  • فشار خون بالا
  • آیا این که فرد یک مرد مسن تر از ۴۵ سال است یا نه؟
  • آیا فرد مبتلا به یائسگی است یا خیر؟
  • سیگار کشیدن و مصرف دخانیات
  • سابقه خانوادگی
  • دیابت نوع ۲
  • فقدان فعالیت بدنی و یا سبک زندگی بی تحرک
  • داشتن رژیم غذایی غنی از چربی های اشباع شده و ترانس
  • مصرف الکل
  • داشتن رژیم غذایی دارای کربوهیدرات زیاد، مخصوصا کربوهیدرات های تصفیه شده
  • سندرم متابولیک
  • بیماری های التهابی مزمن
کلسترول سرم و عوارض ناشی از افزایش آن چیست
کلسترول سرم و عوارض ناشی از افزایش آن چیست

تاثیرات کلسترول سرم بر روی سلامت بدن

به طور کلی، بالا بودن کلسترول HDL و پایین بودن کلسترول LDL، مشخص می کند که کلسترول سرم سالم است یا خیر؟

این به این دلیل است که کلسترول HDL به کاهش کلسترول LDL در خون کمک می کند. همچنین می تواند کلسترول LDL را جمع آوری کرده و از تشکیل رسوبات سفت به نام پلاک ها در رگ های خونی جلوگیری کند.

پلاک ها می توانند به اندازه ای بزرگ شوند که باعث باریک شدن شریان ها شوند و فرد را در معرض خطر ابتلا به بیماری های قلبی قرار دهند. وجود مقدار قابل توجهی از کلسترول LDL در شریان ها می تواند از رسیدن خون و اکسیژن به اندام ها و بافت ها جلوگیری کند و باعث عواقب شدیدی شود.

یک تکه پلاک، که به عنوان ترومبوز یا لخته خون شناخته می شود، می تواند در  شریان باریک شده وجود داشته باشد. این تجمع باعث می شود انسداد خون شدیدتر شود.

عوارض ناشی از افزایش سطح کلسترول سرم عبارتند از:

  • بیماری عروق کرونر
  • سکته مغزی
  • حمله قلبی
  • صدمه دیدن ارگان ها یا بافت ها

البته هنوز چگونگی تأثیر تری گلیسیرید بر روی سلامت بدن کامل شناخته نشده است. با این حال، افرادی که سطح تری گلیسیرید در خونشان بالا است، در معرض خطر ابتلا به بیماری های دیگر مانند موارد زیر قرار دارند:

  • دیابت
  • فشار خون بالا
  • بیماری های قلبی

روش های کاهش سطح کلسترول LDL

کبد به اندازه کافی کلسترول را برای پاسخگویی به نیازهای بدن تولید می کند. بنابراین کلسترول مصرفی در غذاها و نوشیدنی ها، که کلسترول غذایی نامیده می شود، مازاد است. این کلسترول اضافی و غیر ضروری تجمع کلسترول را در جریان خون افزایش می دهد.

تغییر در رژیم غذایی موثرترین راه برای کاهش سطح کلسترول ناسالم و افزایش سطح کلسترول سالم است. در رژیم غذایی باید چربی های اشباع شده و ترانس کمتر از ۵ تا ۶ درصد کل کالری مصرفی روزانه باشد.

بنابراین اگر یک نفر روزانه ۲،۰۰۰ کالری مصرف کند، فقط باید ۱۱ تا ۱۳ گرم چربی اشباع شده مصرف کند. همان طور که گفتیم می توانید با ایجاد تغییرات ساده در شیوه زندگی خود،  کلسترول بدنتان را به محدوده طبیعی برسانید.

راهنمایی های زیر می تواند به فردی که دارای سطح کلسترول LDL بالا است کمک کند:

  • مصرف کم محصولات لبنی پر چرب مانند شیر کامل، کره، خامه و پنیر خامه ای
  • اجتناب از مصرف گوشت گوسفندی و مرغ دارای پوست
  • اجتناب از مصرف غذاهای بسته بندی شده، فست فودها و غذاهای سرخ شده
  • محدود کردن مصرف روغن های حاوی چربی ترانس
  • اجتناب از مصرف برخی از روغن ها و کره های گرمسیری، به ویژه آنهایی که از کاکائو، نارگیل، کنف و نخل تهیه می شوند
  • مصرف کمتر کربوهیدرات های تصفیه شده مانند کربوهیدارت هایی که در شیرینی ها، نان، کراکر ها و چیپس یافت می شوند
  • اجتناب از مصرف غذاها و نوشیدنی های شیرین مانند آب نبات، شکلات، آبمیوه های آماده، کوکی ها، سودا و نوشیدنی های انرژی زا
  • کاهش یا متعادل نگه داشتن وزن
  • ترک سیگار و اجتناب از قرار دادن بدن در معرض دود دست دوم
  • کاهش یا اجتناب از مصرف الکل
  • ورزش منظم
  • کاهش یا مدیریت استرس
  • درمان بیماری های مرتبط از جمله دیابت و فشار خون بالا
  • داشتن برنامه غذایی
  • استفاده از میوه ها و سبزیجات، به جای غذاهای آماده به عنوان میان وعده
  • یادداشت برداری از غذاهایی که می توانند سطح سلامت بدن را ارتقا دهند.

روش های افزایش سطح کلسترول HDL

فعالیت های زیر می توانند سطح کلسترول HDL را افزایش دهد:

  • استفاده از روغن های دارای چربی ترانس کمتر، مانند روغن هایی که از زیتون، آفتابگردان، کلزا و ذرت حاصل می شود
  • خوردن میوه و سبزیجات بیشتر
  • خوردن دانه های بیشتر و غلات
  • جایگزینی گوشت قرمز با منابع پروتئینی گیاهی مانند گردو، بادام، لوبیا، توفو، کوینوا و دانه های سبوس دار
  • خوردن مرغ و ماهی بدون چربی مانند ماهی قزل آلا، ماهی سالمون، شاه ماهی و ماهی خال مخالی
  • افزایش مصرف فیبر با خوردن سبزیجات برگ دار بیشتر و غلات کامل و یا مصرف مکمل فیبر
  • نوشیدن شیر کم چرب و یا جایگزینی شیر با جایگزین های غیر لبنی
  • ورزش و فعالیت بدنی منظم

پزشک ممکن است از داروها که غالبا استاتین هستند برای درمان افرادی که دارای کلسترول بالا هستند و به روش تغذیه و تغییر در سبک زندگی پاسخ نمی دهند، استفاده کند.

چشم انداز

کلسترول ممکن است شهرت بدی داشته باشد، اما برای بسیاری از فرآیندهای بدن بسیار مهم است. یادتان نرود که کبد تمام کلسترولی که بدن فرد نیاز دارد را تولید می کند.

کلسترول سرم می تواند یک شما کلی از سطح کلسترول را در بدن نشان دهد. مقدار تری گلیسیرید، LDL و HDL در خون می تواند شانس ابتلا به بیماری های قلبی شدید مانند حمله قلبی یا سکته مغزی را نشان دهد.

متخصصان انجمن قلب آمریکا توصیه می کنند که بزرگسالان بالای ۲۰ سال که دارای کلسترول سرم بالا و سایر شاخص های بیماری قلبی هستند باید هر ۴ تا ۶ سال، سطح این عوامل را در بدن بررسی کنند.

فردی که دارای شانس ابتلا به عوارض ناشی از فشار خون بالا است ممکن است سطح کلسترول سرم خونش بیش از افراد دیگر باشد.