به دام افتادن و گرفتگی عصب اولنار آسیب بسیار شایعی است که به عصبی که از بازوی به انگشتان می رسد وارد می شود. در حالی که گرفتگی عصب اولنار معمولا جدی نیست، اما اگر سریعا درمان نشود، عوارضی از جمله فلج و کاهش حس در دست یا بازو آسیب دیده دارد که حتی می توانند دائمی نیز باشند.
با این حال، با تشخیص و درمان مناسب، اکثر افراد مبتلا به ضایعه عصب اولنار می توانند بهبود کامل داشته باشند.
مطالب این مقاله مجله پیام سلامت در مورد موضوعات زیر است:
- عصب اولنار چیست؟
- علل گرفتگی عصب اولنار
- علائم
- تشخیص
- درمان
عصب اولنار چیست؟
عصب اولنار یکی از اعصاب اصلی بازو است و بخشی از سیستم عصب پیوندی می باشد. این عصب نام خود را از استخوانی در نزدیکی استخوانی که در ساعد در کنار انگشت کوچک وجود دارد، به نام استخوان اولنار می گیرد.
عصب اولنار از گردن شروع می شود و از طریق بازوی و شانه به مچ دست و انگشتان می رسد. این عصب موجب ایجاد حس در ساعد و انگشت چهارم و پنجم می شود. عصب اولنار همچنین عضلات فلکسور دست را تحریک می کند و باعث می شود که این عضلات بتوانند خم شده و حرکت داشته باشند.
گرفتگی عصب اولنار چیست؟
همان طور که گفتیم، عصب اولنار در تمام طول بازو امتداد دارد. در این امتداد چندین نقطه وجود دارد که می توانند باعث فشرده شدن یا تحریک این عصب شوند. این فشردگی یا تحریک شدن به عنوان به دام افتادن یا گیر افتاده عصب اولنار شناخته می شود.
درد ناشی از به دام افتادم این عصب در طول مسیر و امتداد خود، دومین درد عصبی شایع در نیم تنه فوقانی است.
تحریک شدن عصب اولنار اغلب در آرنج یا در نزدیکی آن به ویژه در قسمت داخلی آرنج اتفاق می افتد. در این حالت به آن سندرم تونل کوبیتال نیز گفته می شود. ضایعه عصب اولنار همچنین می تواند به طور مکرر در مچ دست یا در نزدیکی آن نیز رخ دهد.
در حالی که این دو ناحیه، رایج ترین قسمت های جراحت عصب اولنار هستند، اما این عارضه می تواند در هر کجایی از دست بین شانه تا مچ مانند، بین مچ دست و ساعد یا بین آرنج و شانه در بازو نیز ایجاد شود.
علل گرفتگی عصب اولنار
عصب اولنار در چندین ناحیه از مسیر عبور خود از بازو خم دارد و می تواند در این مسیرها دچار انسداد شود.
شایع ترین علت انسداد عصب اولنار، فشردگی این عصب است. فشرده شدن عصب ممکن است نتیجه هر یک از موارد زیر باشد:
- تکیه بر آرنج برای مدت طولانی
- خارج شدن عصب اولنار از حالت خود در زمان خم شدن آرنج
- تجمع مایع در آرنج
- آسیب فعلی یا قبلی در ناحیه داخلی آرنج
- ایجاد خارهای استخوانی در آرنج
- ابتلا به آرتریت در آرنج یا مچ دست
- تورم آرنج یا مچ دست
- فعالیتی هایی که فرد باید در آن به طور مرتب مفصل آرنج خود را خم و راست کند.
علائم گرفتگی عصب اولنار
برخی از علائم انسداد عصب اولنار ممکن است در آرنج مشهود باشد. به خصوص اگر این مسئله از آنجا آغاز شده باشد. با این حال، بیشتر علائم این بیماری در مچ دست و انگشتان رخ می دهد. بسیاری از علائم معمولا هنگامی که آرنج خم می شوند، مشهود می شود.
علائم التهاب عصب اولنار عبارتند از:
- بی حسی و سوزن سوزن شدن متناوب در انگشت حلقه و انگشت کوچک
- احساس ضعف در دست آسیب دیده
- به خواب رفتن انگشت کوچک و حلقه
- دشواری کنترل انگشتان برای انجام فعالیت های دقیق، مانند تایپ کردن یا کار کردن با ابزار
- حساسیت به هوای سرد
- درد یا حساسیت در مفصل آرنج، به خصوص در طول حرکت آرنج به سمت داخل
- در موارد شدید و طولانی مدت نیز ممکن است عضلات از بین بروند.
تشخیص گرفتگی عصب اولنار
برای جلوگیری از کاهش عملکرد و احساسات به صورت طولانی مدت در دست و انگشت آسیب دیده، تشخیص گرفتگی عصب اولنار باید به درستی انجام شود.
اگر بیش از چند هفته است که از علائم انسداد عصب اولنار رنج می برید، باید برای بررسی بیشتر به پزشک مراجعه کنید. به همین ترتیب، در صورت شدید بودن این علائم، باید در اسرع وقت و به صورت اورژانسی به پزشک مراجعه کنید.
در طول بررسی عصب اولنار، پزشک از پرسش هایی درباره سلامت عمومی و سابقه پزشکی شما، از جمله داروهایی که مصرف می کنید، استفاده می کند.
پس از بحث در مورد وضعیت سلامت کلی و سابقه بیماری ها، پزشک بررسی و معاینه فیزیکی را انجام می دهد.
در طی بررسی فیزیکی، پزشک آرنج یا مچ دست شخص را خم کرده و سعی می کند علائمی را تولید کند و ببیند که آیا عصب اولنار در هنگام خم شدن آرنج غیرقابل انعطاف است یا خیر؟
پزشک همچنین قدرت دست و انگشتان و داشتن حس در این نواحی را نیز بررسی می کند.
بسته به ارزیابی او، ممکن است با وجود علائم انسداد عصب اولنار، سایر آزمایشات، از جمله موارد زیر نیز تجویز شود:
- عکس اشعه ایکس برای بررسی استخوان ها، شکستگی ها، و یا هر گونه مشکلات دیگر در آرنج که ممکن است باعث فشرده شدن عصب شود.
- معاینه عصب در جایی که سوزن های کوچک به عضلات اطراف عصب اولنار وارد می شوند، برای بررسی عملکرد عضلات و بررسی عملکرد عصب اولنار.
درمان گرفتگی عصب اولنار
درمان این عارضه به شدت آسیب بستگی دارد. برای موارد که کمتر جدی هستند، پزشک احتمالا اولین گزینه های درمانی را درمان های غیر جراحی می داند. این درمان ها ممکن است ترکیبی از موارد زیر باشد:
- استفاده از داروهای ضد التهابی برای کاهش تورم
- بستن آرنج یا آتل بندی آن برای جلوگیری از فشار مستقیم بر روی آرنج در طول شب
- تجویز تمرینات و درمان های فیزیکی برای کمک به درمان گرفتگی عصب در بازو
اگر ضایعه عصب اولنار شدید باشد به طوری که رویکردهای غیر جراحی برای درمان ناکام بمانند، پزشک ممکن است عمل جراحی را برای رفع گرفتگی عصب اولنار توصیه کند. گزینه های جراحی برای باز کردن انسداد عصب اولنار عبارتند از:
- آزاد کردن تونل کوبیتال: این جراحی روشی است که در آن اندازه تونل کوبیتال افزایش پیدا کرده و جا برای عصب بازتر می شود.
- جابه جایی جلویی عصب اولنار: در این روش مسیر حرکت عصب را به جای پشت عضله به جلوی آن منتقل می کنند. بنابراین تنش کمتری بر روی عصب هنگام تا کردن آرنج وجود دارد.
- Epicondylectomy medial: در این روش بخشی از استخوان بیرون زده داخلی برداشته می شود تا مانع عصب در این منطقه رفع شود.
این رویکردها تنها زمانی که انسداد عصب اولنار به اندازه ای شدید باشد که باعث ضعف عضلانی و از بین رفتن عضلات شود، به عنوان خط اول درمان مورد استفاده قرار می گیرند.
بازیابی جراحی از فردی به فرد دیگر متفاوت است و بستگی زیادی به رویه انجام عمل دارد. نتایج جراحی برای آزاد کردن عصب اولنار اغلب خوب است و اکثر افراد می توانند انتظار داشته باشند که به طور کامل یا تقریبی بهبود یابند.
درمان های خانگی و پیشگیری
نکات زیادی وجود دارد که فرد مبتلا به گرفتگی عصب اولنار می تواند در خانه برای تسکین درد و علائم از آن ها استفاده کند. این گام ها به طور مشابه می توانند از ابتلا به انسداد عصب اولنار نیز جلوگیری کنند.
روش های خانگی برای کاهش علائم و درد ناشی از انسداد این عصب و جلوگیری از آن عبارتند از:
- اجتناب از انجام فعالیتی هایی که آرنج را به طور مرتب خم و راست می کند
- اطمینان از این که هنگام استفاده از رایانه، در جهت صحیح و در ارتفاع مناسب بنشینید.
- شب ها آرنج را ببندید.
- از تکیه کردن بر روی آرنج و یا قرار دادن فشار از جنبه های مختلف به خصوص از داخل بر روی آرنج اجتناب کنید.
با رعایت نکات ذکر شده در بالا، اکثر افراد می توانند از گرفتگی عصب اولنار جلوگیری کنند.