مننژیت در کودکان همیشه دلیلی برای نگرانی والدین است. این عفونت در واقع عفونتی است که آستر و پوشش اطراف مغز و نخاع را آلوده می کند و حتی ممکن است منجر به مرگ شود. برخی از انواع مننژیت کشنده تر از سایر انواع آن است اما حتی اگر مننژیت در کودکان مرگبار نباشد، یک عفونت جدی با احتمال عوارض شدید و زیاد است. مهم این است که مننژیت در کودکان در اسرع وقت شناسایی و تشخیص داده شود. علائم این بیماری در کودکان کمی متفاوت از مننژیتی است که بزرگسالان را تهدید می کند. بنابراین پدر و مادر باید مراقب باشند که مننژیت در کودکان شیوع پیدا نکند. حتی بدون شیوع بیماری در بدن، تشخیص زود بیماری مننژیت در کودکان گاهی اوقات می تواند تفاوت بین مرگ و زندگی باشد.
حقایقی در مورد مننژیت در کودکان
مننژیت در کودکان یک بیماری جدید محسوب می شود که همان طور که گفته شد در صورت نداشتن اطلاعات کافی از آن می تواند برای کودک خطرناک باشد. دو نوع عمده از مننژیت وجود دارد که عبارتند از:
- مننژیت ویروسی ناشی از ویروس ها
- مننژیت باکتریایی ناشی از باکتری ها
مننژیت قارچی هم ممکن است ایجاد شود، اما کاملا غیر معمول است.
مننژیت ویروسی مسری است. بنابراین شیوع این نوع از بیماری، به ویژه در اواخر تابستان و اوایل پاییز، غیر معمول نیست. این حالت معمولا خفیف است اما با این وجود هنوز هم به درمان نیاز دارد. مننژیت باکتریایی معمولا جدی تر است. این نوع از بیماری زمانی اتفاق می افتد که باکتری به بدن وارد شده و از طریق جریان خون، خود را به مغز و نخاح برساند. این باکتری گاهی اوقات می تواند منطقه ای نزدیک به مغز را آلوده کرده و پس از آن به طور مستقیم بر روی مغز تاثیر گذاشته و آن را آلوده کند.
قبل از معرفی و کشف واکسیناسیون Hib، بسیاری از موارد مننژیت باکتریایی، توسط باکتری هموفیلوس موجود در آنفولانزا ایجاد می شد. این نوع از انتقال، هنوز هم در کشورهای در حال توسعه یکی از شیوه های شیوع بیماری محسوب می شود. با این حال، این بدان معنا نیست که امروزه مننژیت باکتریایی نمی تواند مرگبار باشد. یک عفونت باکتریایی در گوش یا سینوس می توانید به مغز گسترش یافته و منجر به مننژیت باکتریایی در کودکان شود. بنابراین در زمانی که کودک به مننژیت باکتریایی مبتلا شد، والدین باید اطمینان حاصل کنند که به سرعت از شیوه آن جلوگیری کرده و در پی درمان آن باشند.
علائم مننژیت در کودکان
سردرد
هنگامی که یک کودک از سردرد شکایت می کند، والدین باید همیشه این درد را جدی بگیرند. البته سردرد همیشه دلیل بر مننژیت نیست اما نشانه قابل توجهی است و باید پیگیری شود. بر خلاف بزرگسالان که در زمان ابتلا به این بیماری تجربه سردرد را به صورت مکرر دارند، سردرد در کودکان مبتلا اغلب جدی نیست. از طرفی کودکان معمولا کمتر در مورد سردرد و دردهایی به غیر از دردهای شکمی اعتراض می کنند. در مننژیت، سردرد معمولا شدید و غیر قابل تحمل است. نوزادان نمی توانند درد خود را بیان کنند اما در صورت ابتلا به مننژیت باید به دنبال برآمده شدن منطقه نرم سر نوزاد باشیم. یعنی اگر منطقه نرم سر، که بالای سر نوزاد است ورم کند می تواند نشانه ای از مننژیت باشد.
گرفتگی گردن
سفتی گردن یکی دیگر از نشانه مشخصه مننژیت در کودکان است. در این شرایط کودکان ممکن است از سفتی و درد در گردن شکایت کنند. با این حال، سردرد می تواند آنقدر شدید باشد که علائم گردن را منحرف کرده و باعث شود این درد نادیده گرفته شود. برای تشخیص درد گردن باید از کودک بخواهید بدون چشم به اطراف نگاه کند. کودکانی که این علامت را دارند نمی توانند گردن را به طرفین بچرخانند یا چانه خود را به سادگی به قفسه سینه بچسبانند. به این حالت کاهش دامنه حرکت گردن گفته می شود. یکی دیگر از راه های شناسایی درد گردن در این کودکان این است که از پشت سر آن ها را صدا کنیم. اگر برای برگشتن بدن خود را بیش از گردن برگرداند نشان از این درد دارد. کودکان به صورت ناخواسته این کار را برای جبران محدودیت حرکت گردن انجام می دهند.
حساسیت به نور
حساسیت به نور (ترس از نور) نشانه دیگری از مننژیت در کودکان است. با این حال، این حالت نشانه خاص مننژیت نیست و ممکن است با بسیاری از بیماری های دیگر نیز رخ دهد. حساسیت به نور خفیف غیر معمول نیست. اما هنگامی که یک شخص مبتلا احساس ناخوشایندی از در معرض نور قرار گرفتن دارد، تحمل هر نوری، حتی نور خورشید برایش غیر ممکن است. کودکان با مننژیت شدید از نور چراغ نیز فرار کرده و علاقه دارند در تاریکی بمانند. این کودکان به هیچ عنوان تحمل نور خورشید را ندارند.
تب ناگهانی
تب در کودکان غیر معمول نیست. گاهی اوقات تب گذرا است و هیچ دلیلی واضحی ندارد و بعد از چند ساعت و یا چند روز به خودی خود از بین می رود. اما تب همیشه باید جدی گرفته شود. در مننژیت، تب معمولا یک شروع ناگهانی دارد و به طور قابل توجهی بالا است. تب با این شرایط ممکن است مشخصه مننژیت نباشد اما زمانی که همراه با دیگر علائم مشاهده شود باید در مورد احتمال مننژیت نگران باشید.
استفراغ یا تهوع
یکی دیگر از نشانه های مننژیت در کودکان استفراغ است. مانند تب، استفراغ نیز یک علامت غیر معمول در کودکان نیست و معمولا نگرانی ما را در مورد مننژیت افزایش نمی دهد. در کودکانی که در معرض ابتلا به اسهال و استفراغ قرار دارند، استفراغ از علائم شایع است. با این حال، هنگامی که استفراغ با علائم دیگری مانند سردرد، سفتی گردن و حساسیت به نور دیده شود، احتمال ابتلا به مننژیت باید در بالای لیست علل احتمالی باشد. گاهی اوقات هم استفراغی وجود ندارد اما تهوع ممکن است همراه با سردرد ایجاد شود. این دو حالت با هم می توانند یکی از اولین نشانه های مننژیت باشند.
آشفتگی و کسالت
از نشانه های روانی مننژیت در کودکان می توان به مشکل در تمرکز کردن و سردرگمی اشاره کرد. این عدم توجه و تمرکز می تواند در برخی از مواقع از کودک سالم نیز سر بزند اما در کودکان مبتلا به این بیماری علائم روانی شدید است به طوری که کودک قادر به انجام دستور العمل های ساده مانند “در را ببند” نباشد. در موارد شدید کودک ممکن است در مورد هویت دیگران نیز اشتباه کند. سردرگمی همیشه یک مورد جدی است و حتی اگر نشانه های دیگری مننژیت وجود ندارد نیز، باید توسط پزشک بررسی شود.
گریه و بی علاقگی
خواب آلودگی و بی علاقگی در فعالیت های روزانه یکی دیگر از ویژگی های مننژیت در کودکان است. در این شرایط کودک ممکن است غیر فعال شده و خواباندن آن نیز سخت شود. حتی گاهی فعالیت هایی که قبلا برای کودک جذاب بوده، در حال حاضر عطشی برای انجامش در کودک وجود نداشته باشد. این علائم ممکن است کمی در نوزادان متفاوت باشد. در این نوزادان، با وجود تغذیه مناسب و خشک بودن پوشک، ممکن است کودک بیش از حد گریه کند و استراحت اغلب تسلی ناپذیر است. وقتی هم که نوزاد بیدار می شود، در حرکت کردن تنبل بوده و نسبتا غیر فعال است.
از دست دادن اشتها
تغییر در اشتها در بسیاری از بیماری های دوران کودکی، غیر طبیعی نیست. با مننژیت نیز از دست دادن اشتها وجود دارد. کودک ممکن است در غذا خوردن بی میل شده و این کار برایش جذاب نباشد. تهوع و استفراغ ترکیبات مشکل سازی هستند که حتی ممکن است علاقه مندی کودک را به نوشیدن مایعات کم کنند.
تشنج
تشنج یکی از نشانه های نگران کننده مننژیت است. در این شرایط باید کودک را سریع به بیمارستان رساند. تشنج در مننژیت ممکن است به دلیل فشار زیاد بر روی مغز ایجاد شود. همه کودکان مبتلا به این بیماری، تشنج نمی کنند اما این به این معنی نیست که باید مننژیت را جدی نگرفت. تشنج گاهی همراه با تب بالا نیز ایجاد می شود.