آزمایش TSH و سطح کم، زیاد و نرمال این ماده در خون (هورمون تحریک کننده تیروئید)

TSH هورمونی است که توسط غده هیپوفیز مغز ترشح می شود و فعالیت غده تیروئید را کنترل می کند. TSH به معنای هورمون تحریک کننده تیروئید است. همان طور که از نام این هورمون مشخص است، این هورمون، غده تیروئید را برای تولید هورمون های تیروئید تحریک می کند. سطح TSH بر تولید هورمون های تری‌ یدوتیرونین (T3) و تریروکسین (T4) اثر می گذارد. پزشکان معمولا سطح TSH را آزمایش می کنند تا ببینند که آیا پرکاری یا کم کاری تیروئید در بدن وجود دارد یا خیر؟

اگر در حال دریافت درمان هورمونی برای بیماری تیروئید هستید، ممکن است مجبور باشید به طور منظم آزمایش خون TSH یا آزمایش خون T4 بدهید.

تعادل در سطح TSH، برای عملکرد بدن بسیار مهم است. هورمون های تیروئید به کنترل میزان متابولیسم، عملکرد قلب، سیستم عصبی و هضم کمک می کنند. اگر سطح هورمون تحریک کننده تیروئید بالا یا پایین باشد، سطح T3 و T4 نیر مختل می شود. این فرایند می تواند نشانه های کم کاری یا پر کاری تیروئید را ایجاد کند.

در این مقاله مجله پیام سلامت در مورد سطح بالا، پایین و نرمال هورمون تحریک کننده تیروئید و چگونگی تاثیر آن بر میزان دیگر هورمون های تیرویید صحبت می کنیم.

تیروئید چیست؟

غده تیروئید یک اندام کوچک پروانه ای است که در قسمت جلویی گردن قرار دارد. تیروئید به طور مداوم هورمون هایی را تولید کرده و به جریان خون منتقل می کند. معمولا سطح هورمون های تیروئید زمانی که بدن نیاز به انرژی بیشتری دارد، مثل زمانی که در حال رشد است یا در دوران بارداری است، افزایش می یابد.

TSH (هورمون تحریک کننده تیروئید) چیست؟

هیپوتالاموس که در پایه مغز واقع شده است، TRH (هورمون آزاد کننده تیروتروپین) را برای تحریک غده هیپوفیز آزاد می کند. غده هیپوفیز،  TSH را برای تحریک تولید هورمون های تیروئید (T4 و T3) که تقریبا بر روی همه اعضای بدن اثیر می گذارند، آزاد می کند.

در شرایط مطلوب، تعادل در سطح هورمون تحریک کننده تیروئید این اطمینان را به ما می دهد که هورمون های T3 و T4 کافی در بدن داریم. دکتر Neha Pathak در WebMD می گوید که هورمون تحریک کننده تیروئید توسط غده هیپوفیز در مغز تولید می شود.

افزایش سطح هورمون تحریک کننده تیروئید می تواند به این معنی باشد که تیروئید دچار کمبود و ضعف است. زیرا T3 یا T4 کافی تولید نمی شود. اگر حامله هستید، افزایش اندک سطح TSH در بدنتان طبیعی است. کاهش سطح این هورمون نیز می تواند پرکاری تیروئید را نشان دهد.

دکتر اولیور استار در Patient.info می گوید غده هیپوفیز مغز باید میزان مناسبی TSH تولید کند. این هورمون باعث تولید تیروکسین (T4) و تری‌ یدوتیرونین (T3) می شود.

سپس اطلاعات مربوط به سطح هورمون های تیروئید در خون به مغز منتقل می شود. این حلقه، حلقه بازخورد نامیده می شود. همانطور که سطح T4 و T3 در خون افزایش می یابد، بازخورد آن به مغز رسیده و تولید TSH کمتر می شود. با این حال، اگر سطح هورمون های تیروئید خیلی کم باشد، غده هیپوفیز تولید هورمون تحریک کننده تریروئید را افزایش می دهد تا سطح هورمون های تیروئید افزایش یابد.

T3 و T4

تری‌ یدوتیرونین (T3) و تیروکسین (T4) دو هورمون تیروئید هستند که TSH تولید آن ها را تحریک می کند.

پزشکان می گویند که T4 مهم ترین هورمون تیروئید است و تقریبا در همه عملکردهای بدن انسان تاثیر می گذارد. اگر پزشکان مشکوک به هیپرتیروئیدیسم یا هیپوتیروئیدی باشند، معمولا T4 را تست می کنند. T3 قوی ترین هورمون تیروئید است و مانند T4 تقریبا در همه فرآیندهای بدن نقش دارد.

هورمون های T3 و T4 اغلب خود را به پروتئین های خون متصل می کنند و از آن جا به سلول ها منتقل می شوند. با این حال، برخی از هورمون ها به پروتئین متصل نمی شوند. به این هورمون ها T4 آزاد یا T3 آزاد گفته می شود. پزشکان معمولا T4 آزاد (FT4) را مورد آزمایش قرار می دهند.

محدوده طبیعی T3 و T4

اگر سطح TSH غیر طبیعی یا کم باشد، معمولا پزشکان T4 یا T4 آزاد و T3 را تست می کنند. این آزمایش ها می توانند به تشخیص پزشکان کمک کنند.

محدوده T4 آزاد (FT4)

دکتر محمد بیدر همامی در Medscape می گوید که محدوده T4 آزاد (FT4) به شرح زیر است:

• کودکان و نوجوانان: ۰٫۸ الی ۲ نانوگرم در دسی لیتر
• بزرگسالان: ۰٫۷ الی ۱٫۸ نانوگرم در دسی لیتر
• زنان باردار: ۰٫۵ الی ۱ نانوگرم در دسی لیتر

محدوده T4 مجموع

محدوده مجموع تیروکسین (TT4) به شرح زیر است:

• نوزادان تا ۲ هفتگی: ۱۱٫۸ الی ۲۲٫۶ میکروگرم در دسی لیتر
• نوزادان بالای ۲ هفته و کودکان: ۶٫۴ الی ۱۳٫۳ میکروگرم در دسی لیتر
• بزرگسالان: ۵٫۴ الی ۱۱٫۵ میکروگرم در دسی لیتر

محدوده T3 آزاد (FT3)

به گفته دکتر جیتیتا پودوال در Medscape، معمولا بزرگسالان از نظر سطح T3 آزاد آزمایش می شوند. محدوده عادی T3 آزاد (FT3) به شرح زیر است:

• بزرگسالان: ۲۶۰ الی ۴۸۰ پیکوگرم در دسی لیتر

محدوده T3 مجموع

محدوده نرمال T3 مجموع (TT3) به شرح زیر است:

• کودکان: ۱۲۵ الی ۲۵۰ نانوگرم در دسی لیتر
• بزرگسالان: ۸۰ الی ۲۲۰ نانوگرم در دسی لیتر

سطح TSH طبیعی (سطح نرمال هورمون تحریک کننده تیروئید)

تست عملکرد تیروئید معمولا در زمانی که سطح TSH طبیعی و سطح T4 آزاد در حد نرمال است انجام می شود. به گفته دکتر اولیور استار، میزان طبیعی عملکرد تیروئید بستگی به مواردی مانند سن، باردار بودن یا نبودن و یا مصرف داروهای خاصی دارد.

دامنه طبیعی TSH

دکتر اولیور استار می گوید که محدوده طبیعی TSH در بزرگسالان سالم به شرح زیر است:

• بزرگسالان: ۰٫۴ الی ۴٫۰ mU / mL

برای اینکه تیروئید شما به درستی کار کند، نتایج آزمایش سطح T4 آزاد باید بین ۰٫۷ الی ۱٫۸ نانوگرم در دسی لیتر باشد. با این حال، پذیرفته شده است که دامنه TSH طبیعی با افزایش سن افزایش می یابد.

سطح TSH برای نوزادان به دنیا آمده با زایمان زودرس

نوزادان زودرس اغلب از اختلال عملکرد تیروئید رنج می برند. طبق گفته دکتر Alina G. Sofronescu، سطح TSH برای نوزادان متولد شده با زایمان زودرس به شرح زیر است:

• نوزادان نارس: ۰٫۷ الی ۲۷٫۰ در واحد mlU/L

سطح TSH برای کودکان

مجله Clinical Endocrinology & Metabolism معتقد است که محدوده طبیعی TSH برای کودکان بر اساس سن آن ها به شرح زیر است:

• نوزادان ۱ روزه: ۱٫۹ الی ۱۷٫۵۸ در واحد mlU/L
• نوزادان ۱ هفته: ۰٫۵۸ الی ۵٫۵۷ در واحد mlU/L
• کودکان یک ساله: ۰٫۵۷ الی ۵٫۵۴ در واحد mlU/L
• نوجوانان تا سن ۱۸ سال: ۰٫۵۱ الی ۴٫۹۳ در واحد mlU/L

سطح TSH برای بزرگسالان (مردان و زنان)

محدوده طبیعی TSH برای مردان و زنان بالغ به شرح زیر است:

• بزرگسالان ۲۱ الی ۵۴ ساله: ۰٫۴ – ۴٫۰ در واحد mlU/L

بسته به آزمایشگاهی که تست را انجام می دهد، بعضی از پزشکان سطح نرمال TSH را ۰٫۴ – ۴٫۲ نیز در نظر می گیرند.

سطح TSH در دوران بارداری

هورمون تحریک کننده تیروئید در دوران بارداری و با توجه به رشد کودک و استرس اضافی که روی تیروئید وجود دارد تغییر می کند.

طبق گفته پزشکان Medscape، محدوده طبیعی TSH در طی سه دوره سه ماهه بارداری به شرح زیر است:

• سه ماهه اول: ۰٫۳ الی ۴٫۵ در واحد mlU/L
• سه ماهه دوم: ۰٫۵ الی ۴٫۶ در واحد mlU/L
• سه ماهه سوم: ۰٫۸ الی ۵٫۲ در واحد mlU/L

با این حال، یک مطالعه منتشر شده در سال ۲۰۱۵ معتقد است که سطح طبیعی TSH در دوران بارداری باید کاهش یابد. مجله Clinical Chemistry اعلام کرد که سطح بالای TSH در سه ماهه اول به حالتی گفته می شود که این هورمون بیش از ۲٫۵ mU / ml باشد. در طول سه ماهه دوم و سوم، محدوده طبیعی TSH برای زنان باردار باید بین ۰٫۲ الی ۳٫۰ در واحد mU / ml باشد.

محدوده طبیعی TSH بر اساس سن

انتظار می رود سطح طبیعی TSH در افراد مسن افزایش یابد. مجله Clinical Endocrinology & Metabolism گزارشی حاوی محدوده TSH بر اساس سن برای بزرگسالان سالخورده را منتشر کرده است. این محدوده به شرح زیر است:

• بزرگسالان ۵۱ تا ۶۰ ساله: ۰٫۵۱ الی ۴٫۳۶ در واحد mU / L
• بزرگسالان ۶۱ تا ۷۰ ساله: ۰٫۴۸ الی ۴٫۵۹ در واحد mU / L
• بزرگسالان ۷۱ تا ۸۰ ساله: ۰٫۴۰ الی ۴٫۹۶ در واحد mU / L
• بزرگسالان بیش از ۸۰ ساله: ۰٫۳۶ الی ۵٫۹۴ در واحد mU / L

سطح TSH بالا

به طور کلی، سطح TSH بالا نشان دهنده کمبود تیروئید یا کم کاری تیروئید است.

پزشکان کلینیک مایو می گویند که در کم کاری تیروئید معمولا سطح TSH و تیروکسین (T4) کم است. سایر تست ها برای تعیین بهترین دارو جهت درمان کم کاری تیروئید و دوز مناسب آن انجام می شوند.

نشانه های افزایش سطح TSH

برخی از علائم کم کاری تیروئید عبارتند از:

• افزایش حساسیت به سرما
• خستگی
• افزایش وزن و مشکل در کاهش دادن وزن
• خشکی پوست و مو
• خواب آلودگی
• حساسیت به لمس و سفتی مفاصل و عضلات
• ریزش مو
• تغییر حالات روحی مانند افسردگی

سطح TSH پایین

سطح TSH زیر ۰٫۴ mU / L، کمبود این هورمون در نظر گرفته می شود. کاهش سطح TSH به همراه افزایش سطح T4 و T3 معمولا نشانه ای از فعالیت بیش از حد تیروئید (پرکاری تیروئید) است.

نشانه های کاهش سطح TSH

دکتر اولیور استار در Patient.info می گوید که اگر غده هیپوفیز به اندازه کافی TSH تولید نکند، ممکن است یکی از علائم پرکاری تیروئیدی زیر را تجربه کنید:

• بی خوابی با بروز رفتارهای عصبی
• مشکل در خوابیدن و اختلال در الگوهای خواب
• افزایش تعریق، تنگی نفس و سریع شدن ضربان قلب
• خونریزی خفیف قاعدگی
• اسهال
• بزرگ شدن غده تیروئید

عوامل موثر بر روی سطح طبیعی این هورمون

عوامل دیگری نیز وجود دارند که باید در هنگام تعیین سطح TSH طبیعی مورد توجه قرار بگیرند. بیایید نگاهی به تاثیر سن، دیابت و بیماری قلبی بر روی اختلال تیروئید بیاندازیم.

سن

با افزایش سن، غده هیپوفیز ما ترشح هورمون TSH را افزایش می دهد. بنابراین محدوده طبیعی TSH، برای افراد مسن بالاتر از افراد جوان است.

به عنوان مثال، مطالعه ای در سال ۲۰۱۳ در مورد ارتباط سن و سطح TSH انجام شد که نشان داد هورمون تحریک کننده تیروئید در اکثریت مردان و زنان زیر ۴۰ ساله ۲٫۵ mU / L است. اما پس از ۴۰ سالگی، سطح متوسط ​​TSH، افزایش قابل توجهی پیدا می کند. محققان نتیجه گرفتند که:

“تجزیه و تحلیل ما نشان می دهد که متوسط ​​و دامنه تغییر TSH با افزایش سن افزایش می یابد.”

دیابت

دیابت نیز می تواند مقدار هورمون تحریک کننده تیروئید را افزایش دهد. محققان کشف کردند که به طور کلی افرادی که مبتلا به دیابت هستند، غلظت TSH بیشتری در آزمایش خون دارند.

بر اساس گزارش Diabetes Research، مقاومت به انسولین بر عملکرد تیروئید تأثیر می گذارد. برخی مطالعات نشان می دهند که بسیاری از افراد مبتلا به دیابت دارای TSH بالا و سطح هورمون های تیروئیدشان پایین است. این موضوع باعث کم کاری تیروئید در آن ها می شوند. البته پرکاری تیروئید نیز یک عامل خطر برای افراد مبتلا به دیابت است.

بیماری قلبی

یکی دیگر از مشکلاتی که عملکرد تیروئید را تحت تاثیر قرار می دهد، بیماری های قلبی است.

مجله Circulation گزارش داد که هورمون تیروئید باعث افزایش ضربان قلب شده و تاثیراتی بر روی قلب و فشار خون دارد. برای مثال، افزایش ضربان قلب، فشار خون بالا و افزایش فشار خون ریوی برخی از اثرات مرتبط با قلب هستند که به اختلال در عملکرد تیروئید ربط دارند.

آزمایش های دیگری که برای بررسی سلامت تیروئید انجام می شوند

تست های دیگری نیز وجود دارند که سلامت تیروئید را بررسی می کنند. محققان National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases می گویند که آزمایشاتی که برای تشخیص علل اختلال در عملکرد تیروئید انجام می شوند عبارتند از:

• تست TSH
• T4 آزاد برای کم کاری تیروئید یا پرکاری تیروئید
• T3 آزاد
• T3معکوس
• تست آنتی بادی تیروئید برای بیماری هاشیموتو یا بیماری گریوز
• سونوگرافی برای بررسی ندول های تیروئید
• تست جذب ید رادیواکتیو در موارد پرکاری تیروئید