برای رساندن مواد مورد نیاز و دور کردن مواد زائد از بدن جنین، لازم است جنین به طریقی به بدن مادر متصل باشد. جفت و بندناف، بافت‌هایی هستند که در زمان بارداری تشکیل شده و این امکان را فراهم می‌آورند. جفت می‌تواند سبب ایجاد ناهنجاری‌هایی در بدن مادر شود.
چسبندگی جفت یکی از همین ناهنجاری‌ها است که برای مادر و جنین بسیار خطرآفرین است. در ادامه این مطلب قصد داریم درباره این عارضه، نحوه تشخیص و موارد این چنینی توضیحاتی را به شما ارائه دهیم.
چسبندگی جفت چیست؟
جفت، باید پس از تولد نوزاد، از دیواره رحم جدا شده و از آن خارج شود. اما گاهی این موضوع به درستی پیش نمی‌رود و به دلایلی چسبندگی جفت اتفاق می‌افتد. جفت بافتی است که از رگ‌های خونی فراوانی تشکیل شده است. گاهی این رگ‌ها به داخل دیواره رحم نفوذ کرده و با بافت رحم ارتباط برقرار می‌کند؛ همین موضوع سبب بروز مشکل چسبندی جفت می‌شود.
این عارضه در زنانی که زایمان سزارین داشته‌اند یا تحت عمل‌های رحمی قرار گرفته‌اند بیشتر دیده می‌شود. اما این موضوع به معنای این نبوده که زنان بدون سوابق جراحی از خطر آن در امان هستند. این مشکل باتوجه به پیشرفت آن به سه سطح مختلف تقسیم می‌شود که آن‌ها را در ادامه توضیح داده‌ایم:
· جفت آکرتا
در این حالت جفت عمیقاً به دیواره داخلی رحم می‌چسبد، اما هنوز به درون عضله رحم نفوذ نکرده است. این عارضه نسبت به دو مورد بعدی شایع‌تر است. این مشکل می‌تواند پس از زایمان منجر به خونریزی واژینال شود.
· جفت اینکرتا
در این حالت جفت به عمق بیشتری از رحم نفوذ کرده و به عضله رحم چسبیده است.
· جفت پرکرتا
در حالت‌های بسیار نادر، جفت از دیواره خارجی رحم نیز عبور کرده و به اندام‌های مجاور رحم مانند مثانه یا روده‌ها متصل می‌شود.
چسبندگی جفت چگونه تشخیص داده می شود؟
تا قبل از روی کار آمدن دستگاه‌های سونوگرافی و ام آر آی، این مشکل معمولاً بعد از زایمان تشخیص داده می‌شد و جان مادر و نوزاد را در معرض خطر قرار می‌داد. با پیشرفت تکنولوژی، چسبندگی جفت از طریق سونوگرافی به راحتی قابل تشخیص شد. البته این موضوع از طریق نوعی از سونوگرافی به نام سونوگرافی داپلر راحت‌تر تشخیص داده می‌شود.
این مشکل معمولاً در سه ماهه دوم بارداری یعنی در هفته‌های 18 تا 20 از طریق امواج اولتراسوند قابل تشخیص است. سونوگرافی از بهترین روش های تشخیص ناهنجاری های جنین و اندام‌های تولید مثل زنان به حساب می‌آید.
سونوگرافی محل جفت، یکی از مهم‌ترین ارزیابی‌هایی است که در دوران بارداری انجام می‌شود. در مواردی نادر که پس از زایمان، فرد دچار خونریزی واژینال است و علت آن از طریق سونوگرافی مشخص نمی‌شود، از روش‌های تصویربرداری پزشکی دیگر مانند MRI برای تشخیص بیماری استفاده می‌شود. البته اگر مادر بارداری به این عارضه مشکوک باشد و از طریق سونوگرافی پزشک نتواند اطمینان حاصل کند، انجام ام آر آی را تجویز می‌کند. روش دیگری نیز برای تشخیص چسبندگی جفت وجود دارد. در این روش با نمونه‌گیری از خون مادر و ارزیابی میزان مواد آلفا فتو پروتئین، این عارضه تشخیص داده می شود.
علائم چسبندگی جفت و درمان آن
معمولاً مادر تا قبل از انجام سونوگرافی متوجه این موضوع نخواهد شد. چنانچه این مشکل در سونوگرافی‌های رحم تشخیص داده نشود، اولین علائم آن در سه ماهه سوم بارداری خود را نشان می‌دهد. از اولین علائم این مشکل می‌توان به خونریزی‌ها و لک بینی‌های سه ماه سوم بارداری اشاره کرد.
با انجام سونوگرافی و تشخیص این عارضه، پزشک باتوجه به شرایط جنین، انجام عمل سزارین را تجویز می‌کند. این مشکل یکی از خطرناک‌ترین عارضه‌هایی است که می‌تواند در زمان بارداری جان مادر را به خطر بیاندازد. زیرا این چسبندگی می‌تواند باعث خونریزی شدید بدن مادر شده و در نهایت جان مادر را بگیرد.
پزشک برای جلوگیری از همین موضوع است که دستور به عمل سزارین می‌دهد. در موارد شدید حین این عمل؛ رحم همراه با جفت از بدن خارج شده تا جلوی خونریزی گرفته شود.
چه عواملی سبب بروز چسبندگی جفت می شود؟
- سن مادر یکی از موارد مؤثر بر این موضوع است. معمولاً مادرانی که بین 35 تا 40 سال سن دارند بیشتر در معرض خطر این عارضه هستند.
- پاره شدن کیسه آب و رها شدن مایع آمنیوتیک در داخل رحم می‌تواند بر روی رحم و جفت تأثیراتی گذاشته و سبب ایجاد این عارضه شود.
- جراحی‌های رحمی، مهم‌ترین عاملی هستند که بر روی جفت تأثیر گذاشته و سبب بروز این مشکل می‌شوند. معمولاً در محل‌هایی که رحم از قبل مورد جراحی قرار گرفته است، جفت به دیواره آن می‌چسبد و می‌تواند حتی فراتر از دیواره خارجی رحم رفته و به دیگر اندام‌های مجاور رحم متصل شود.
- مصرف مواد مخدر می‌تواند تأثیرات منفی بر روی جفت گذاشته و سبب ایجاد این مشکل در رحم شود.
- جفت سرراهی نیز یکی دیگر از دلایل مهم بروز این مشکل است. در این حالت جفت به طور جزئی یا کلی دهانه رحم را پوشانده است. زنان باردار و مبتلا به این مشکل، بیشتر در معرض خطر چسبندگی جفت قرار دارند.
عوارض و خطرات چسبندگی جفت برای مادرو نوزاد
این عارضه برای مادر و نوزاد خطرآفرین است. در ادامه به طور مجزا خطرات این عارضه را برای نوزاد و مادر بررسی خواهیم کرد.
1. خطرات این عارضه برای نوزاد
- این عارضه باعث زایمان زودرس می‌شود. معمولاً حدود 3 الی 6 هفته زایمان بانوانی که به این مشکل دچار هستند، زودتر انجام می‌شود و نوزادانی که در این زمان به دنیا می‌آیند، باید در بخش مراقبت‌های ویژه نوزادان بستری شوند. زیرا دستگاه تنفس نوزادان در هفته‌های آخر بارداری تکامل می‌یابد. در نتیجه این نوزادان با مشکلات تنفسی روبرو هستند و باید تحت مراقبت باشند.
- تعیین زمان عمل سزارین بانوان مبتلا به این عارضه، بستگی به محل قرارگیری و میزان نفوذ جفت در رحم دارد که پزشک با در نظر گرفتن سلامت نوزاد و مادر این زمان را تعیین می‌کند.
2. خطرات این عارضه برای مادر
اگر این مشکل قبل از زایمان به وسیله سونوگرافی یا ام آر ای تشخیص داده شود، پزشک عمل سزارین را برای به دنیا آوردن نوزاد برمی‌گزیند. زیرا در این حالت می‌تواند راحت‌تر به داخل رحم و جفت دسترسی داشته باشد تا برای عمل جداسازی جفت از رحم اقدام کند. اما در مواردی این عارضه در حین زایمان طبیعی مشخص می‌شود. در این حالت مادر نیازمند جراحی‌های تخصصی برای جداسازی جفت و کنترل خونریزی است. در این مواقع اگر پزشک نتواند خونریزی را کنترل کند، عمل هیسترکتومی یا همان برداشتن کامل رحم را انجام می‌دهد تا بتواند جان مادر را از خونریزی شدید نجات دهد.
کلام پایانی
روش های مختلفی برای تشخیص ناهنجاری های جنین و مشکلات بارداری وجود دارد که پیشنهاد می کنیم برای آشنایی با بهترین روش ها به این مطلب از آلامتو مراجعه کنید. تشخیص چسبندگی رحم از طریق تصویربرداری پزشکی با دستگاه‌های سونوگرافی و ام آر آی قابل انجام است. یکی دیگر از روش‌های تشخیص این عارضه آزمایش خون مادر و اندازه گیری سطح آلفافتوپروتئین است.
از آن جایی که این عارضه جزء خطرناک‌ترین مشکلاتی است که می‌تواند برای زنان باردار اتفاق بیافتد، سونوگرافیست باید نهایت دقت را برای تشخیص این عارضه قبل از زایمان کند تا پزشک بتواند اقدامات لازم برای حفاظت از جان مادر و نوزاد را برگزیند.