سندرم روده کوتاه گروهی از مشکلات مربوط به جذب ضعیف مواد مغذی است. سندرم روده کوتاه معمولا در افرادی که مبتلا به بیماری ها و مشکلات زیر هستند، رخ می دهد:
- حداقل نیمی از روده کوچک خود را برداشت و یا تمام یا بخشی از روده بزرگ را طی عمل جراحی حذف کرده اند.
- آسیب جدی به روده کوچک شان وارد شده است.
- حرکت مواد غذایی در دروه هایشان کند و ضعیف است.
سندرم روده کوتاه، با توجه به میزان کارکرد روده، ممکن است خفیف، متوسط یا شدید باشد.
افراد مبتلا به این سندرم قادر به جذب آب، ویتامین، مواد معدنی، پروتئین، چربی، کالری و سایر مواد مغذی از غذا نیستند. این که در جذب کدام ماده مغذی در روده کوچک مشکل وجود دارد بستگی به آن دارد که کدام بخش روده کوچک آسیب دیده یا حذف شده است.
امیداوریم ما را تا انتهای این مطلب مجله پیام سلامت همراهی کنید تا با علل، نشانه ها، عوارض و روش های درمان سندرم روده کوتاه آشنا شوید.
آشنایی با روده کوچک
روده کوچک، اندام لوله ای بین معده و روده بزرگ است. بیشتر هضم غذا و جذب مواد مغذی در روده کوچک رخ می دهد. روده کوچک حدود ۲۰ فوت طول دارد و شامل دوازدهه، ژژنوم و ایلئوم می شود.
دوازدهه: قسمت اول روده کوچک، که آهن و سایر مواد معدنی در آن جذب می شوند.
ژژنوم: بخش میانی روده کوچک، که در آن کربوهیدرات ها، پروتئین، چربی، و بسیاری از ویتامین ها جذب می شوند.
ایلئوم: بخش انتهای روده کوچک، جایی که اسیدهای صفراوی و ویتامین B12 جذب می شوند.
آشنایی با روده بزرگ
روده بزرگ در بزرگسالان حدود ۵ فوت است و آب و هر ماده غذایی باقی مانده از موادی که به طور جزئی در روده کوچک هضم شده اند را جذب می کند. روده بزرگ این مواد را از حالت مایع به حالت جامد تبدیل می کند. به این ماده جامد تغییر شکل داده شده مدفوع گفته می شود.
چه چیزی باعث سندرم روده کوتاه می شود؟
علت اصلی سندرم روده کوتاه جراحی است که برای برداشتن بخشی از روده کوچک انجام می شود. این جراحی می تواند برای درمان بیماری های روده ای، صدمات و یا نقایص مادرزادی استفاده شود.
بعضی از کودکان با روده کوچک و غیر طبیعی به دنیا می آیند که این عامل باعث ایجاد سندرم روده کوتاه می شود. در نوزادان، این سندرم پس از عمل جراحی برای درمان انتروکولیت نکروتیوزیس (شایع ترین بیماری است که بخشی از بافت روده را از بین می برد.) به وجود می آید.
سندرم روده کوتاه ممکن است بعد از عمل جراحی برای درمان بیماری هایی زیر نیز رخ دهد:
- سرطان و آسیب به روده ناشی از درمان سرطان
- بیماری کرون، اختلالی است که سبب التهاب یا تورم و تحریک بخشی از دستگاه گوارش می شود.
- گاستروشیزیس زمانی رخ می دهد که روده از یک طرف بند ناف بیرون می آید.
- فتق درونی که وقتی روده کوچک در حفره شکمی جابه جا می شود رخ می دهد.
- آترزی روده ای هنگامی رخ می دهد که بخشی از روده به طور کامل تشکیل نشده است.
- آسیب روده ای ناشی از از دست دادن جریان خون به علت مسدود شدن رگ ها
- آسیب روده ای ناشی از آسیب دیدگی
- در هم رفتگی روده زمانی رخ می دهد که یک قسمت از روده بزرگ یا کوچک مانند یک تلسکوپ تاشو به هم می پیچند.
- ایلئوس مکونیوم زمانی رخ می دهد که مکونیوم، اولین مدفوع نوزاد، ضخیم تر از حد نرمال است و باعث مسدود شدن ایلئوم می شود.
- ولولوس روده هنگامی رخ می دهد که جریان خون وارده به قسمت وسط روده کوچک به طور کامل قطع می شود.
- آمفالوسل، هنگامی رخ می دهد که روده، کبد، یا سایر ارگان های شکم از داخل قاعده بند ناف بیرون می زند.
علائم و نشانه های سندرم روده کوتاه چیست؟
علائم اصلی سندرم روده کوچک عبارتند از:
- اسهال شل
- مدفوع آبی
اسهال می تواند منجر به کم آبی، سوء تغذیه و کاهش وزن شود. از دست دادن آب بدن به معنای این است که بدن به اندازه کافی مایعات و الکترولیت هایی از جمله سدیم، پتاسیم و کلرید را ندارد که بتواند به درستی عمل کند. سوء تغذیه نیز بیماری است که باعث می شود بدن به اندازه کافی به ویتامین ها، مواد معدنی و مواد مغذی مورد نیاز برای محافظت از بافت ها و عملکرد اندام ها دسترسی نداشته باشد. مدفوع شل بیش از مدفوع جامد حاوی مایع و الکترولیت است.
نشانه های دیگر ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- نفخ
- درد شکم
- احساس خستگی
- بوی بد مدفوع
- سوزش سر دل
- گاز بیش از حد
- استفراغ
- ضعف
افرادی که مبتلا به سندرم روده کوتاه هستند بیشتر احتمال دارد که به آلرژی و حساسیت غذایی از جمله عدم تحمل لاکتوز مبتلا شوند. عدم تحمل لاکتوز بیماری است که در آن بیماران علائم گوارشی مانند نفخ، اسهال، و تولید گاز را پس از خوردن یا نوشیدن شیر یا محصولات لبنی تجربه می کنند.
عوارض ناشی از سندرم روده کوتاه چیست؟
عوارض سندرم روده کوتاه ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- سوء تغذیه
- زخم های گوارشی: زخم ایجاد شده بر روی پوشش معده یا دوازدهه ناشی از اسید معده
- سنگ کلیه: مواد جامد که در کلیه ها تشکیل می شود
- رشد بیش از حد باکتری ها در روده کوچک: بیماری است که در آن تعداد باکتری موجود در روده کوچک بیش از حد طبیعی می شود
سندرم روده کوتاه چگونه تشخیص داده می شود؟
متخصصان از روش های زیر برای تشخیص این سندرم استفاده می کنند:
- سابقه پزشکی فردی و خانوادگی
- معاینه فیزیکی
- آزمایش خون
- آزمایش چربی در مدفوع
- عکس اشعه ایکس از روده کوچک
- تصویر برداری از دستگاه گوارش فوقانی (GI)
- اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT)
سندرم روده کوتاه چگونه درمان می شود؟
پزشکان برای درمان سندرم روده کوتاه از روش های زیر استفاده می کنند:
- بهبود تغذیه
- دارو
- عمل جراحی
- پیوند روده
بهبود تغذیه
درمان اصلی برای سندرم روده کوتاه، حمایت از تغذیه است که ممکن است شامل موارد زیر می باشد:
مایع درمانی خوراکی: برای جلوگیری از کم آب بدن، بزرگسالان باید از آب، نوشیدنی های ورزشی، نوشیدنی های بدون کافئین و آبمیوه های شور استفاده کنند. کودکان باید از آب حاوی نمک ها و مواد معدنی استفاده کنند.
تغذیه تزریقی: این درمان مایعات، الکترولیت ها، و ویتامین ها و مواد معدنی مایع را از طریق یک خط وریدی به داخل جریان خون می فرستد.
تغذیه انتروال: این درمان مواد غذایی مایع را از طریق لوله تغذیه ای کوچک، نرم و پلاستیکی که از طریق بینی یا دهان به داخل معده منتقل می شود وارد بدن می کند.
مکمل ویتامین و مواد معدنی: بیمار ممکن است نیاز به مصرف مکمل های حاوی ویتامین و مواد معدنی در طول یا بعد از تغذیه وریدی و یا انتروال داشته باشد.
رژیم غذایی خاص: پزشک می تواند با برنامه غذایی خاصی که شامل نکات زیر است بیماری را درمان کند:
- تغذیه بدن با وعده های غذایی کوچک اما مکرر
- اجتناب از غذاهایی که می توانند باعث اسهال شوند، مانند غذاهای غنی از قند، پروتئین و فیبر
- اجتناب از غذاهای پر چرب
دارو
پزشک ممکن است داروهای زیر را برای درمان سندرم روده کوتاه تجویز کند:
- آنتی بیوتیک ها برای جلوگیری از رشد بیش از حد باکتری
- مسدود کننده های H2 برای ترشح بیش از حد اسید معده
- مهار کننده های پروتون پمپ برای درمان ترشحات بیش از حد اسید معده
- عوامل صفرا آور برای بهبود جریان صفراوی و جلوگیری از بیماری کبدی
- کلاسور نمک صفراوی به منظور کاهش اسهال
- عوامل ضد سکرتین برای کاهش اسید معده در روده
- عوامل هیپوپروتئینی برای افزایش زمان صرف شده جهت هضم غذا در روده برای افزایش جذب مواد مغذی
- هورمون رشد برای بهبود جذب روده
- teduglutide برای بهبود جذب روده
عمل جراحی
هدف جراحی افزایش توانایی روده کوچک برای جذب مواد مغذی است. تقریبا نیمی از بیماران مبتلا به سندرم روده کوتاه نیاز به عمل جراحی دارند. جراحی که برای درمان این سندرم استفاده می شود شامل روش هایی است که:
- از انسداد جلوگیری کرده و به حفظ طول روده کوچک کمک می کند.
- بخش های متسع روده کوچک را کاهش می دهد.
- زمان حرکت مواد غذایی را در روده طولانی می کند.
- طول روده کوچک را ببشتر می کند.
درمان و بازیافت بعد از عمل به عوامل زیر بستگی دارد:
- چه بخش هایی از روده کوچک برداشته شده است؟
- چقدر از روده آسیب دیده است؟
- عضلات روده چگونه کار می کنند؟
- آیا روده کوچک باقی مانده به مرور زمان با بدن سازگاری پیدا می کند؟
پیوند روده
در روش پیوند روده نیز کل روده کوچک بیمار با روده کوچک فردی که به تازگی دچار مرگ مغزی شده است جایگزین می شود.