اختلالات عصبی شناختی یک گروه از بیماری هایی هستند که اغلب منجر به اختلال در عملکرد ذهنی می شوند. سندرم مغز عالی به عنوان اصطلاحی برای توصیف این شرایط استفاده می شود. اما اختلالات عصبی شناختی در حال حاضر اصطلاح رایج تری است.
اختلالات عصبی شناختی اغلب در بزرگسالان مسن رخ می دهد، اما می توانند بر جوانان نیز تأثیر بگذارند. کاهش عملکرد ذهنی در این بیماری ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- مشکل در حافظه
- تغییر در رفتار
- مشکل در درک زبان
- مشکل در انجام فعالیت های روزانه
این علائم ممکن است به علت بیماری های عصبی مانند بیماری آلزایمر یا زوال عقل ایجاد شود. بیماری های نوروژنیک باعث می شوند که مغز و اعصاب به مرور زمان از بین بروند. این امر منجر به کاهش تدریجی عملکرد مغز و اعصاب می شود. اختلالات عصبی شناختی همچنین می توانند در اثر آسیب مغزی یا سوء مصرف مواد نیز ایجاد شوند. پزشکان معمولا می توانند عامل اصلی اختلالات عصبی شناختی را بر اساس علائم گزارش شده و نتایج آزمایش های تشخیصی تعیین کنند. علت و شدت این اختلالات می توانند به پزشکان در تعیین بهترین روش درمان کمک کنند.
چشم انداز بلند مدت افراد مبتلا به اختلالات عصبی شناختی، به علت ایجاد بیماری بستگی دارد. هنگامی که یک بیماری عصبی شناختی موجب تخریب اعصاب می شود، این وضعیت به مرور زمان بدتر می شود. در موارد دیگر، کاهش عملکرد ذهنی به طور موقت رخ می دهد و ممکن است افراد مبتلا بعد از طی کردن دوره درمان بهبودی کاملی داشته باشند.
با ما تا انتهای این مطلب مجله پیام سلامت همراه شوید تا با علائم، علل، عوامل خطر، روش های تشخیص و درمان اختلالات عصبی شناختی آشنا شوید.
علائم اختلالات شناختی عصبی چیست؟
علائم اختلالات شناختی عصبی می تواند بسته به علت متفاوت باشد. هنگامی که این وضعیت در اثر بیماری عصبی ایجاد می شود، ممکن است افراد علائم زیر را تجربه کنند:
- کاهش حافظه
- گیجی
- اضطراب
علائم دیگری که ممکن است در افراد مبتلا به اختلالات عصبی شناختی رخ دهند عبارتند از:
- سردرد، به ویژه در افرادی که دارای آسیب مغزی یا ضربه مغزی هستند
- ناتوانی در تمرکز کردن
- از دست دادن حافظه کوتاه مدت
- مشکل در انجام وظایف معمول، مانند رانندگی
- مشکل در راه رفتن و متعادل کردن بدن
- تغییر در بینایی
چه چیزی باعث اختلال عصبی شناختی می شود؟
شایعترین علت اختلالات عصب شناختی یک بیماری نورولوژیک است. بیماری های نوروژنیک که می توانند منجر به اختلالات عصبی شناختی شوند عبارتند از:
- بیماری آلزایمر
- بیماری پارکینسون
- بیماری هانتینگتون
- زوال عقل
- بیماری پریون
- مولتیپل اسکلروزیس
با این حال، در افراد زیر ۶۰ سال، این اختلال معمولا بعد از آسیب یا عفونت رخ می دهد. شرایط غیر تخریب کننده ای که ممکن است باعث اختلالات عصبی شناختی شوند عبارتند از:
- ضربه مغزی
- آسیب مغزی که موجب خونریزی در مغز یا فضای اطراف مغز می شود
- لخته شدن خون
- مننژیت
- آنسفالیت
- سپتیکمی
- مصرف مواد مخدر یا الکل
- کمبود ویتامین
عوامل خطر برای ابتلا به اختلالات روانی شناختی کدامند؟
خطر ابتلا به اختلالات شناختی عصبی، تا حدودی بستگی به شیوه زندگی و عادت های روزانه شما دارد. کار کردن در محیطی که بدن را در معرض فلزات سنگین قرار می دهد می تواند به شدت خطر ابتلا به اختلالات عصبی را افزایش دهد. فلزات سنگین مانند سرب و جیوه می توانند به مرور زمان به سیستم عصبی آسیب برسانند. این بدان معنی است که قرار گرفتن در معرض مکرر این فلزات باعث افزایش خطر ابتلا به کاهش عملکرد ذهنی می شود.
ریسک ابتلا به این اختلالات با وجود شرایط زیر در بدن بیشتر نیز می شود:
- سن بالای ۶۰ سال
- ابتلا به اختلال قلبی و عروقی
- ابتلا به دیابت
- سوء مصرف الکل یا مواد مخدر
- شرکت در ورزش هایی که خطر آسیب وارد به سر را افزایش می دهند مانند فوتبال و راگبی
این اختلالات چگونه تشخیص داده می شوند؟
اختلالات عصبی شناختی ناشی از اختلال روانی نیست. با این حال، بسیاری از علائم اختلالات عصبی شناختی، شبیه به بیماری های روانی خاص، از جمله اسکیزوفرنی، افسردگی و جنون است. برای اطمینان از تشخیص دقیق، پزشک، آزمایش های مختلف تشخیصی را انجام می دهند. این آزمایشات می توانند علائم اختلالات عصبی را از علائم اختلال روانی متمایز کنند. این آزمایش ها اغلب عبارتند از:
سی تی اسکن جمجمه: این آزمایش با استفاده از مجموعه ای از اشعه ایکس، تصاویری از جمجمه، مغز، سینوس ها و حفره های چشم ایجاد می کند. این آزمایش ممکن است برای بررسی بافت نرم در مغز نیز مورد استفاده قرار گیرد.
اسکن MRI سر: این تست تصویربرداری با استفاده از آهنرباهای قدرتمند و امواج رادیویی، تصاویر دقیقی از مغز را تولید می کنند. این تصاویر می توانند علائم آسیب مغزی را نشان دهند.
اسکن توموگرافی انتشار پوزیترون (PET): اسکن PET با استفاده از یک رنگ مخصوص که حاوی ردیاب های رادیواکتیو است انجام می شود. این ردیاب ها به یکی از رگ های بدن تزریق می شوند و سپس در سراسر بدن گسترش می یابند و قسمت های آسیب دیده را برجسته می کنند.
الکتروانسفالوگرام (EEG): این آزمایش فعالیت الکتریکی مغز را اندازه گیری می کند. این آزمون می تواند به شناسایی هر گونه مشکل مرتبط با این فعالیت ها کمک کند.
این اختلالات چگونه درمان می شوند؟
درمان اختلالات عصبی شناختی به علت اصلی ایجاد آن بستگی دارد. شرایط خاص ممکن است نیاز به استراحت کردن و دارو داشته باشد. در مقابل بیماری های نوروژنیک ممکن است نیاز به انواع مختلفی از درمان ها داشته باشند.
درمانی که برای اختلالات عصبی شناختی استفاده می شوند ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- استراحت کردن در بستر و ایجاد زمان کافی برای بهبود و التیام آسیب
- مصرف داروهای ضد درد، مانند اندومتاسین، برای از بین بردن سردرد
- مصرف آنتی بیوتیک ها برای از بین بردن عفونت های تاثیر گذار بر روی مغز، مانند مننژیت
- انجام جراحی برای ترمیم هرگونه آسیب شدید مغزی
- کار درمانی برای کمک به بازسازی مهارت های روزمره
- درمان فیزیکی برای بهبود قدرت، هماهنگی، تعادل و انعطاف پذیری بدن
چشم انداز دراز مدت برای افرادی که مبتلا به اختلالات عصبی شناختی هستند چیست؟
چشم انداز دراز مدت افراد مبتلا به اختلالات عصبی شناختی بستگی به نوع اختلال عصبی دارد. تعیین چشم انداز شفاف برای اختلالات عصبی شناختی مانند دمانس یا آلزایمر، چالش برانگیز است. این به این دلیل است که هیچ درمانی برای این شرایط وجود ندارد و با وجود این بیماری ها عملکرد ذهنی به طور مداوم و به مرور زمان بدتر می شود.
با این حال، چشم انداز افراد مبتلا به اختلالات شناختی عصبی به عللی مانند سکته مغزی یا عفونت، به طور کلی مثبت است. زیرا این شرایط موقت و قابل درمان هستند. در این موارد، معموا انتظار می رود که بیمار بعد از درمان به طور کامل بهبود پیدا کرده و به زندگی عادی خود باز گردد.