سیستیت بینابینی یا همان سندرم مثانه دردناک، یک بیماری مزمن است که باعث ایجاد فشار در مثانه، درد مثانه و درد لگن می شود. درد این بیماری می تواند از خفیف تا شدید متغییر باشد.
مثانه عضوی تو خالی و اندامی عضلانی است که ادرار را در خود ذخیره می کند. مثانه تا زمانی که پر شود، قابلیت باز شدن را دارد. بعد از پر شدن، پیامی را از طریق اعصاب لگن به مغز ارسال می کند. این پیام باعث می شود که احساس کنیم نیاز به دفع ادرار داریم.
با وجود سیستیت بینابینی، این سیگنال ها دچار اختلال می شوند. در این اختلال بیمار با وجود حجم کم ادرار نیاز شدید به دفع آن دارد. در واقع افراد مبتلا به این بیماری زودتر از سایر افراد سالم این پیام را دریافت می کنند.
کیستیت بینابینی اغلب بر روی زنان تاثیر می گذارد و می تواند تأثیر طولانی مدتی بر روی کیفیت زندگی آن ها داشته باشد. گرچه هیچ درمانی برای آن وجود ندارد، اما برخی از داروها و درمان ها می توانند کمک کننده باشند.
در ادامه این مطلب مجله پیام سلامت اطلاعاتی را از نشانه ها، علل، عوامل خطر، عوارض و روش های تشخیص و درمان سیستیت بینابینی در اختیارتان قرار می دهیم.
علائم سیستیت بینابینی
علائم و نشانه های سیستیت بینابینی از فردی به فرد دیگر متفاوت است. اگر در معرض این بیماری هستید، علائم شما نیز ممکن است در طول زمان تغییر کند و به طور منظم در پاسخ به عوامل مؤثری مانند قاعدگی، مدت زمان نشستن، استرس، ورزش و فعالیت جنسی ایجاد شود.
علائم و نشانه های سیستیت بینابینی عبارتند از:
- درد در لگن و یا بین واژن و مقعد در زنان
- درد بین اسکروتوم (کیسه بیضه) و مقعد در مردان (پروینوم)
- درد مزمن لگن
- نیاز مداوم و فوری به ادرار کردن
- ادرار کردن مکرر در طول شبانه روز که اغلب مقدار کمی دفع در آن وجود دارد (تا ۶۰ بار در روز)
- درد و یا ناراحتی در زمان پر شدن مثانه و تسکین درد بعد از ادرار کردن
- درد در طی رابطه جنسی
شدت علائم برای هر کسی متفاوت است. به طوری که برخی افراد ممکن است علائم دوره ای را تجربه کنند.
گرچه علائم و نشانه های سیستیت بینابینی ممکن است شبیه به عفونت مزمن ادراری باشد، اما معمولا در این بیماری عفونتی وجود ندارد. با این حال، اگر فرد مبتلا به سیستیت بینابینی، عفونت ادراری را نیز تجربه کند، علائم او ممکن است بدتر شود.
هر زمان که نیاز فوری به ادرار کردن داشتید و درد زیادی را تحمل می کردید بهتر است برای یافتن علت آن به پزشک مراجعه کنید.
علت سیستیت بینابینی
علت دقیق این بیماری شناخته نشده است. اما احتمال دارد که عوامل بسیاری در آن نقش داشته باشند. به عنوان مثال، افراد مبتلا به سیستیت بینابینی ممکن است نقصی در پوشش محافظ (اپیتلیوم) مثانه داشته باشند. وجود نشتی در اپیتلیوم ممکن است به مواد سمی در ادرار اجازه دهد تا دیواره مثانه شما را تحریک کند.
عوامل دیگر نیز وجود دارند که غیر قابل اثبات هستند. این عوامل عبارتند از:
- واکنش خود ایمنی
- وراثت
- عفونت
- آلرژی
عوامل خطر ابتلا به سیستیت بینابینی
این عوامل با افزایش خطر ابتلا به این بیماری همراه است:
- جنسیت: زنان بیشتر از مردان در معرض ابتلا هستند. علائم در مردان ممکن است بعد از مدتی از بین بروند. اما اغلب آن ها با التهاب غده پروستات (پروستاتیت) همراه می باشند.
- رنگ پوست و مو: داشتن موی و پوست قرمز با خطر بیشتر برای ابتلا به این بیماری همراه است.
- سن: اکثر افراد مبتلا به سیستیت بینابینی بالاتر از ۳۰ سال سن دارند.
- اختلالات درد مزمن: این بیماری ممکن است با اختلالات درد مزمن مانند سندرم روده تحریک پذیر یا فیبرومیالژیا همراه باشد.
عوارض جانبی
سیستیت بینابینی ممکن است منجر به عوارض متعددی از جمله موارد زیر شود:
- کاهش ظرفیت مثانه: این بیماری می تواند باعث ایجاد سفتی دیواره مثانه شود. سفت شدن دیواره مثانه موجب می شود که ادرار کمتری در آن جای گیرد.
- کیفیت پایین زندگی: نیاز به دفع ادرار و درد مکرر ممکن است با فعالیت های اجتماعی، کار و سایر فعالیت های روزمره زندگی تداخل داشته باشد.
- مشکلات جنسی: ادرار و درد مکرر ممکن است روابط شخصی شما را تحت فشار قرار دهد و مشکلات جنسی ایجاد کند.
- مشکلات عاطفی: درد مزمن و اختلال خواب همراه با این بیماری ممکن است سبب استرس عاطفی شده و منجر به افسردگی شود.
روش های تشخیص
برای تشخیص این بیماری از روش های زیر استفاده می شود:
- سابقه پزشکی
- معاینه لگن
- آزمایش ادرار
- سیستوسکوپی
- بیوپسی
- سیتولوژی ادرار
- آزمون حساسیت پتاسیم
روش های درمان سیستیت بینابینی
فیزیوتراپی
کار کردن با یک درمانگر فیزیکی ممکن است درد لگن همراه با حساسیت به لمس عضلات و بافت همبند یا اختلالات عضلانی در کف لگن را کاهش دهد.
داروهای خوراکی
داروهای خوراکی که ممکن است علائم و نشانه های سیستیت بینابینی را بهبود بخشد عبارتند از:
- داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن سدیم برای از بین بردن درد
- داروهای ضد افسردگی سه حلقه ای مانند آمیتریپتییلین یا ایمنی پرامین برای کمک به شل شدن مثانه و جلوگیری از درد
- آنتی هیستامین هایی مانند لوراتادین که ممکن است احساس فوری و تعداد دفعات مورد نیاز برای ادرار کردن و سایر علائم را کاهش دهد.
- پنتوزان پلی سولفات سدیم که توسط اداره غذا و دارو آمریکا برای درمان سیستیت بینابینی تأیید شده است. روش کارکرد این دارو ناشناخته است، اما ممکن است تحریک سطح داخلی مثانه و دیواره آن را کاهش دهد.
تحریک عصبی
تکنیک های تحریک عصبی عبارتند از:
تحریک عصبی الکتریکی پوست (TENS): با TENS، پالس های الکتریکی ملایم، درد لگن را از بین می برند و در بعضی موارد، تعداد دفعات ادرار کردن را کاهش می دهند. TENS ممکن است جریان خون را به مثانه افزایش دهد. این کار عضلات را تقویت کرده و به کنترل مثانه کمک می کنند و با انتشار موادی خاص باعث کاهش درد می شود.
سیم های الکتریکی در این روش در پشت کمر و یا فقط در ناحیه شکم قرار می گیرند و سپس پالس های الکتریکی به بدن فرستاده می شود. طول و فرکانس درمان بستگی به تشخیص پزشک دارد.
تحریک عصب ساکرال: اعصاب خاجی یک اتصال اولیه بین نخاع و اعصاب در مثانه دارند. تحریک این عصب ها ممکن است فوریت ادراری مرتبط با سیستیت بینابینی را کاهش دهد.
با تحریک عصب ساکرال، یک سیم نازک که در نزدیکی اعصاب خاجی قرار می گیرد، امواج الکتریکی را به مثانه می فرستد. درست شبیه به ضربان ساز قلب. اگر این روش علائم شما را کاهش دهد، ممکن است پزشک دستگاه دائمی را زیر پوست بگذارد. این روش درد ناشی از سیستیت بینابینی را کنترل نمی کند، اما ممکن است به کاهش برخی نشانه های تکرر ادرار کمک کند.
اتساع مثانه
برخی از افراد با اتساع مثانه به کمک سیستوسکوپی بهبود موقتی پیدا می کنند. اتساع مثانه به معنی کشش آن با آب است. اگر بهبودی درازمدت به دست آورید، این روش ممکن است تکرار شود.
تزریق دارو به مثانه
در تزریق مثانه، پزشک داروی تجویزی دی متیل سولفوکسید (Rimso-50) را به مثانه تزریق می کند. این تزریق از طریق یک لوله نازک و قابل انعطاف (کاتتر) از طریق مجرای ادرار انجام می شود.
این درمان گاهی با داروهای دیگر مانند بی حس کننده های موضعی مخلوط می شود و حدود ۱۵ دقیقه در مثانه شما باقی می ماند. و بعد از سپری شدن این زمان با ادرار کردن از بدن دفع می شود. دی متیل سولفوکسید یا DMSO را به صورت هفتگی و به مدت ۶ تا ۸ هفته تزریق می کنند. سپس در صورت لزوم هر دو هفته یک بار استفاده می شوند.
روشی جدید برای تزریق مثانه وجود دارد که در آن از دارویی حاوی لیدوکایین، بی کربنات سدیم و پنتوزان یا هپارین استفاده می شود.
عمل جراحی
پزشکان به ندرت از جراحی برای درمان سیستیت بینابینی استفاده می کنند. زیرا برداشتن مثانه درد را از بین نمی برد و می تواند منجر به عوارض دیگری شود.
افراد مبتلا به درد شدید یا افرادی که مثانه شان حجم بسیار کمی دارد، ممکن است نامزد عمل جراحی باشند. اما معمولا تنها پس از این که سایر روش های درمان با شکست مواجه شود و علائم بر روی کیفیت زندگی فرد تاثیر گذاشته باشد از جراحی استفاده می شود. گزینه های جراحی عبارتند از:
- Fulguration: این روش حداقل تهاجم را دارد و از طریق مجرای ادرار انجام می شود.
- Resection: این روش نیز با تهاجم کم و از طریق مجرای ادراری انجام می شود.
- تقویت مثانه: در این روش، جراح ظرفیت مثانه را با قرار دادن یک قسمت از روده در مثانه افزایش می دهد. با این حال، این روش تنها در موارد بسیار خاص و نادر انجام می شود. این روش درد را از بین نمی برد.
طب جایگزین
دو روش مکمل و جایگزین نیز برای درمان این بیماری در برخی از افراد وجود دارد:
- تصویر سازی ذهنی
- طب سوزنی
این درمان ها برای سیستیت بینابینی هنوز مورد مطالعه قرار نگرفته اند. بنابراین در مورد استفاده از این درمان ها با پزشک خود صحبت کنید.
روش های خانگی
برخی از افراد مبتلا به سیستیت بینابینی از این استراتژی ها برای درمان استفاده می کنند:
- تغییرات تغذیه ای و حذف مواد غذایی که باعث تحریک مثانه می شوند. تحریک کننده های مثانه عبارتند از:
- نوشیدنی های گازدار
- نوشیدنی های کافئین دار در همه اشکال (از جمله شکلات)
- مرکبات
- غذاهای حاوی غلظت بالایی از ویتامین C
- گوجه فرنگی
- ترشی
- الکل
- ادویه ها
- شیرین کننده های مصنوعی
اگر فکر می کنید غذاهای خاصی ممکن است مثانه شما را تحریک کنند، سعی کنید آنها را از رژیم خود حذف کنید.
- آموزش مثانه که شامل زمان بندی رفتن به سرویس بهداشتی است. به این ترتیب باید در فواصل زمانی منظم مثلا هر نیم ساعت یک بار ادرار کنید. سپس به تدریج این زمان را افزایش دهید. در حین آموزش مثانه، می توانید با استفاده از تکنیک های آرام بخش مانند تنفس آرام و عمیق و یا فعالیت های دیگر ذهن خود را منحرف کنید.
- سایر اقدامات
- لباس های آزاد بپوشید و از بستن کمربند و لباس هایی که بر روی شکم فشار وارد می کنند اجتناب کنید.
- استرس خود را کاهش دهید.
- سیگار نکشید.
- ورزش کنید.