سینوزیت مزمن یک بیماری شایع است که در آن حفره های اطراف بینی (سینوس ها) به رغم تلاش های انجام شده، حداقل ۱۲ هفته دردناک و متورم می شوند.
این بیماری به نام رینوسینوزیت مزمن نیز شناخته می شود. در این بیماری علاوه بر این تخلیه مخاط از بینی دشوار و تنفس از طریق بینی سخت می شود، منطقه اطراف چشم ها و صورت ممکن است تورم داشته باشد و درد یا حساسیت به لمس به وجود آید.
سینوزیت مزمن می تواند به وسیله عفونت، رشد توده در سینوس ها (پولیپ بینی) و یا با انحراف تیغه بینی ایجاد شود. این بیماری بیشتر در بزرگسالان رخ می دهد اما گاهی نیز کودکان را درگیر می کند. در ادامه این مطلب مجله پیام سلامت در مورد نشانه ها، علل، عوامل خطر، عوارض، روش های تشخیص، درمان و پیشگیری از سینوزیت مزمن صحبت می کنیم.
علائم سینوزیت مزمن
حداقل دو مورد از چهار نشانه اولیه سینوزیت مزمن باید با تأیید التهاب در بینی برای تشخیص بیماری وجود داشته باشد. این علائم عبارتند از:
- ترشح مخاط غلیظ زرد یا سبز از بینی یا پشت گلو
- انسداد بینی یا گرفتگی بینی که باعث ایجاد مشکل تنفسی می شود
- درد، حساسیت به لمس و تورم در اطراف چشم، گونه ها، بینی یا پیشانی
- کاهش حس بویایی و چشایی در بزرگسالان و سرفه در کودکان
علائم و نشانه های دیگر عبارتند از:
- گوش درد
- درد فک و دندان های فوقانی
- سرفه که ممکن است در شب تشدید شود
- گلو درد
- بوی بد دهان (هالیتوز)
- خستگی یا تحریک پذیری
- حالت تهوع
سینوزیت مزمن و سینوزیت حاد علائم و نشانه های مشابه ای دارند، اما سینوزیت حاد یک عفونت موقت سینوسی است که اغلب همراه با سرماخوردگی است. علائم و نشانه های سینوزیت مزمن طولانی تر هستند و اغلب باعث خستگی بیشتری می شوند. تب یک نشانه شایع برای سینوزیت مزمن نیست. اما ممکن است فرد مبتلا به سینوزیت حاد تب داشته باشد.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟
قبل از سینوزیت مزمن ممکن است چند بار به سینوزیت حاد که کمتر از ۴ هفته طول می کشد مبتلا شوید. در صورت داشتن شرایط زیر به متخصص آلرژی و یا متخصص گوش، حلق و بینی مراجعه کنید.
- چندین بار سینوزیت گرفته اید و این بیماری به درمان پاسخ نداده است
- علائم سینوزیت را دارید و این علائم بیش از هفت روز طول کشیده است
- علائم شما پس از مراجعه به پزشک نیز بهبود نیافته است
اگر یکی از موارد زیر را دارید که می توانند عفونت جدی را نشان دهند، بلافاصله به پزشک مراجعه کنید:
- تب شدید
- تورم یا قرمزی در اطراف چشم
- سردرد شدید
- گیجی
- تغییر در بینایی
- گرفتگی گردن
علل
علل رایج سینوزیت مزمن عبارتند از:
- پولیپ بینی. پولیپ به معنی رشد بافتی است که می تواند سوراخ های بینی یا سینوس ها را مسدود کند.
- انحراف سپتوم بینی (دیوار بین سوراخ های بینی). این انحراف ممکن است گذرگاه سینوس ها را مسدود یا محدود کند.
- سایر بیماری ها. عوارض ناشی از فیبروز کیستیک، ریفلاکس معده، ایدز و سایر بیماری های مرتبط با سیستم ایمنی ممکن است منجر به انسداد بینی شوند.
- عفونت دستگاه تنفسی. عفونت های دستگاه تنفسی مانند سرماخوردگی می توانند غشاهای سینوسی را ضخیم کرده و مانع از تخلیه مخاط شوند. این عفونت ها می توانند ویروسی، باکتریایی یا قارچی باشند.
- آلرژی هایی مانند تب یونجه. التهابی که با آلرژی رخ می دهد می تواند کارکرد سینوس ها را مختل کند.
عوامل خطر
شما در معرض خطر ابتلا به سینوزیت مزمن یا مکرر هستید در صورتی که:
- در عبور مخاط از بینی اختلال داشته باشید و چیزی مانند انحراف تیغه بینی یا پولیپ بینی دارید.
- آسم دارید که به سینوزیت مزمن بسیار مرتبط است.
- حساسیت به آسپیرین دارید که باعث ایجاد علائم تنفسی شده است.
- به یکی از اختلالات در سیستم ایمنی مانند HIV یا ایدز یا فیبروز کیستیک مبتلا هستید.
- تب یونجه یا یک بیماری آلرژیک دیگری که بر روی سینوس ها تأثیر می گذارند را دارید.
- با آلاینده هایی مانند سیگار تماس منظم دارید.
عوارض جانبی
عوارض سینوزیت مزمن عبارتند از:
- مننژیت. این عفونت باعث التهاب غشاء و مایع مغزی و نخاعی می شود.
- عفونت های دیگر. این عفونت می تواند به استخوان یا پوست نیز سرایت کند.
- از دست دادن بخش یا همه حس بویایی. انسداد بینی و التهاب عصب بویایی می تواند باعث کاهش موقت یا دائمی حس بویایی شود.
- مشکلات بینایی. اگر عفونت به حفره چشم گسترش پیدا کند، می تواند سبب کاهش بینایی و حتی کوری شود که می تواند دائمی باشد.
جلوگیری
این مراحل را برای کاهش خطر ابتلا به سینوزیت مزمن انجام دهید:
- اجتناب از عفونت های دستگاه تنفسی فوقانی. با افرادی که سرماخوردگی اند تماس نداشته باشد و دست های خود را به خصوص قبل از خوردن غذا بشویید.
- کنترل آلرژی. آلرژی خود را مدیریت کنید تا علائم سینوزیت کنترل شود.
- از سیگار و هوای آلوده اجتناب کنید. دود تنباکو و آلاینده های هوا می توانند ریه ها و بینی را تحریک کنند.
- از دستگاه بخور در محیط خانه استفاده کنید. اگر هوای خانه خشک است، اضافه کردن رطوبت به هوا ممکن است به جلوگیری از سینوزیت مزمن کمک کند.
روش های تشخیص
بعد از معاینه فیزیکی بینی و تست حساسیت آن از روش های زیر برای تشخیص سینوزیت مزمن استفاده می کنند:
- آندوسکوپی بینی. در این روش لوله نازک و انعطاف پذیری (آندوسکوپ) که حاوی نور است وارد بینی می شود و اجازه می دهد تا پزشک داخل سینوس ها را ببینید.
- مطالعات تصویربرداری. این آزمایش تصاویر دقیقی را با استفاده از سی تی اسکن یا MRI تهیه کرده و می تواند جزئیات سینوس ها و ناحیه بینی را نشان دهد. این آزمایش می تواند التهاب عمیق یا انسداد فیزیکی که با استفاده از آندوسکوپ قابل شناسایی نیست را مشخص کند.
- کشت میکروبی بافت بینی و سینوس. به طور کلی انجام این تست برای تشخیص سینوزیت مزمن ضروری نیست. با این حال، هنگامی که این بیماری به درمان پاسخ نمی دهد یا بدتر می شود، کشت میکروبی بافت ممکن است به تعیین علت کمک کند. گاهی اوقات در این تست مشخص می شود که باکتری و قارچ باعث ایجاد بیماری شده است.
- تست آلرژی. اگر پزشک به این موضوع مشکوک شود که سینوزیت به علت آلرژی ایجاد شده است ممکن است تست حساسیت پوستی را تجویز کند. در این تست ایمن و سریع، آلرژنی که مسئول بروز التهاب در بینی است شناسایی می شود.
روش های درمان سینوزیت مزمن
هدف درمان سینوزیت مزمن به شرح زیر است:
- کاهش التهاب سینوسی
- تخلیه بینی
- از بین بردن علت اصلی
- کاهش تعداد دفعات عود سینوزیت
درمان برای تسکین علائم
این درمان ها عبارتند از:
شستشوی بینی با محلول سالین یا اسپری بینی باعث تخریب و تخلیه مواد زائد و آلرژی زا از بینی می شود.
کورتیکواستروئیدهای بینی به پیشگیری و درمان التهاب کمک می کنند. نمونه هایی از این داروها عبارتند از:
- فلوتیکسون
- تریامسینولون
- بونزونید
- ممتازون
- بکلومتازون
کورتیکواستروییدهای خوراکی یا تزریقی برای از بین بردن التهاب ناشی از سینوزیت شدید استفاده می شوند. به خصوص اگر پولیپ بینی نیز داشته باشید. کورتیکواستروئیدهای خوراکی می توانند عوارض جانبی جدی را در هنگام استفاده طولانی مدت ایجاد کنند. بنابراین از آنها فقط برای درمان علائم شدید استفاده کنید.
اگر واکنش به آسپرین موجب سینوزیت در شما شده است باید درمان تحمل آسپرین را انجام دهید. در این روش تحت نظر پزشک، به تدریج مقدار مصرف آسپیرین خود را افزایش می دهید تا آستانه تحملتان بهبود پیدا کند.
آنتی بیوتیک ها
اگر عفونت باکتریایی دارید، استفاده از آنتی بیوتیک ها برای سینوزیت تان ضروری است. اگر روش های معمول نتواند التهاب را درمان کند، معمولا آنتی بیوتیک تجویز می شود.
ایمونوتراپی
اگر آلرژی عامل ایجاد سینوزیت باشد، انجام ایمونوتراپی باعث کاهش واکنش بدن به آلرژی های خاص می شود.
جراحی
در مواردی که بیماری مقاوم در برابر درمان یا دارو است، جراحی آندوسکوپی سینوسی ممکن است گزینه مفیدی برای درمان باشد. برای این روش، پزشک از یک لوله نازک و انعطاف پذیر (آندوسکوپ) متصل به نور برای بررسی سینوس ها استفاده می کند.
بسته به منبع انسداد، پزشک ممکن است از ابزارهای مختلف برای پاک کردن بافت یا برداشتن پولیپی که باعث انسداد بینی شده است استفاده کند. باز گردن سینوس باریک شده نیز ممکن است گزینه ای برای بهبود تخلیه مخاط باشد.
درمان های خانگی
این مراحل می توانند به کاهش علائم سینوزیت مزمن کمک کنند:
- استراحت کردن
- نوشیدن مایعاتی مانند آب یا آبمیوه
- اجتناب از مصرف نوشیدنی هایی که حاوی کافئین یا الکل هستند.
- مرطوب نگه داشتن سینوس ها به کمک بخور یا تنفس در هوای حمام
- گذاشتن حوله گرم و مرطوب در اطراف بینی، گونه ها و چشم ها برای کاهش درد
- شستشوی بینی با کمک محلول آب نمک
- بالا نگه داشتن سر در زمان خواب برای تخلیه درست مخاط از بینی