پرولین یک نوع اسید امینو است که بسیار شبیه اسید آمینه است. اسیدهای آمینه اغلب به عنوان “بلوک های ساختمانی پروتئین” شناخته می شوند. این ماده یک “اسید آمینه غیر ضروری” محسوب می شود. زیرا بدن انسان می تواند بر خلاف برخی از آمینو اسیدهای خاصی که از طریق رژیم غذایی وارد بدن می شوند، خود به خود آن را سنتز کند. به عنوان مثال، برای تولید پرولین می توان از گلوتامات استفاده کرد.
در ادامه این مطلب مجله پیام سلامت می خواهیم به این پرسش پاسخ دهیم که خواص و نقش اصلی پرولین در بدن چیست و منابع اصلی تامین این ماده برای بدن کدامند؟ کارکردهای پرولین در بدن عبارتند از:
- کمک به تولید کلاژن
- بازسازی غضروف
- تشکیل بافت همبند
- ترمیم آسیب پوستی و زخم ها
- بهبود پوشش روده
- ترمیم مفاصل
ساختار پرولین منحصر به فرد است. زیرا این تنها اسید آمینه پروتئین زا با آمین ثانویه است. این ماده نه تنها به ساختن پروتئین ها کمک می کند، بلکه به عنوان یک کاتالیزور در بسیاری از واکنش های آلی نقش دارد.
نقش پرولین در تشکیل کلاژن
یکی از دلایل اهمیت پرولین در بدن این است که این ماده همراه با اسید آمینه گلیسین، در سنتز کلاژن دخیل است. کارکرد این ماده در بدن به شرح زیر است:
- پرولین به هیدروکسی سین و هیدروکسی پرولین تبدیل می شود تا به کلاژن کمک کند. کلاژن فراوان ترین پروتئین موجود در بدن انسان است و جزء اصلی بافت همبند در بدن می باشد.
- کلاژن از اسیدهای آمینه شاخه ای کوچک تر تشکیل شده است. این ترکیب با اتصال اسید آمینه هایی مانند گلیسین، پرولین، هیدروکسی پرولین و آرژینین ایجاد شده و با هم فیبرهای کلاژن را تشکیل می دهند. این فیبرها بافت های بدن را می سازند.
- آمینو اسید پرولین حدود ۱۵ درصد و پرولین، گلیسین و هیدروکسی پرولین بیش از ۵۰ درصد کل اسید آمینه کلاژن بدن را تشکیل می دهد.
- بدن ما می تواند به کمک این ماده کلاژن کافی را برای حمایت از سلامت کلی خود بسازد. زیرا کلاژن تقریبا در همه بافت های بدن از جمله ماهیچه ها، دندان ها، پوست، استخوان ها، اندام ها، مفاصل و غیره وجود دارد.
- اسیدهای آمینه ای که کلاژن را تشکیل می دهند دارای مزایای خاصی برای قسمت های مختلف بدن هستند. به عنوان مثال، پرولین به ویژه برای سلامت پوست و بهبود زخم بسیار عالی است، گلیسین می تواند به بهبود خواب، تعادل در قند خون و ترمیم تاندون ها کمک کند.
مزایای پرولین در بدن
بهبود زخم و ترمیم پوست
یک عملکرد عمده پرولین در بدن ترمیم آسیب دیدگی های پوستی مانند زخم، بریدگی و سوختگی است. این ماده در تمام سه مرحله بهبود پوست دخالت دارد. زیرا باعث تحریک مهاجرت سلولی و کمک به رشد بافت های جدید می شود. مطالعات نشان داده اند که در طول مراحل اولیه زخم، سطح پرولین مایع زخم حداقل ۵۰ درصد بالاتر از سطح پلاسما است. این موضوع نشان دهنده ورود پرولین فعال به محل زخم است.
پرولین این کار را با حمایت از سنتز کلاژن یا تشکیل کلاژن جدید انجام می دهد. کلاژن بخش مهمی از روند بهبود زخم است. زیرا این ماده ساختار و قدرت خاصی به پوست ما می دهد. مطالعات خاصی نشان داده اند که مصرف مکمل های کلاژن، که شامل پرولین هستند، می توانند کارکرد دفاعی پوست را بهبود بخشیده و سنتز اسید هیالورونیک، رشد و مهاجرت فیبروبلاست را افزایش دهند.
از آنجایی که بدن شما با افزایش سن کلاژن کمتری تولید می کند، مصرف بیشتر آمینو اسیدهای کلاژنی می تواند برای جوان نگه داشتن پوست مفید باشد. پرولین همچنین ممکن است به طور طبیعی از سلولیت جلوگیری کرده یا آن را درمان کند.
حمایت از سلامت گوارش
پروتئین کلاژن به عنوان یکی از بهترین مکمل ها برای بهبود سلامت روده، درمان سندرم روده تحریک پذیر و در نتیجه حمایت از عملکرد کلی سیستم ایمنی شناخته شده است. اسیدهای آمینه موجود در کلاژن می توانند به تقویت بافت هایی که در دستگاه گوارش از مشکلات خاصی رنج می برند کمک کنند و برای جذب مواد مغذی و جلوگیری از پاسخ های خود ایمنی مفید باشند.
مطالعات نشان داده اند که پرولین و سایر آمینو اسیدهای موجود در کلاژن از روده و بافت لنفاوی مرتبط با روده حمایت می کنند و از طریق بهبود سیستم ایمنی بدن، توانایی بدن برای محافظت از در برابر آنتی ژن های خارجی و پاتوژن ها را بالا می برد. هر اسید آمینه ای دارای ویژگی های منحصر به فردی است که با حفظ یکپارچگی موجب بهبود عملکرد روده می شود. از دیگر کارکردهای این ماده در بهبود سلامت روده عبارتند از:
- ترشح طبیعی سیتوکین التهابی
- بهبود تعداد لنفوسیت T
- تنظیم ترشح سلول های IgA
کمک به جلوگیری از درد مفاصل
یکی از دلایلی که باعث می شود پیری اغلب با افزایش درد مفاصل همراه باشد، کاهش تولید کلاژن در بدن است. با ورود به ۳۰ سالگی بدن ما شروع به تولید کلاژن کمتری می کند. کلاژن برای سلامت جسمی و روانی کلی بدن ضروری است. زیرا به معنای واقعی کلمه برای حفظ قدرت و انعطاف پذیری بافت همبند مورد نیاز است. کاهش کلاژن می توان به علت رژیم غذایی نامناسب، سبک زندگی و عادات های نامناسب ایجاد شده و موجب افزایش سطح التهاب، استرس اکسیداتیو، عدم تعادل هورمونی و کمبود مواد مغذی شود.
دریافت اسیدهای آمینه ای که کلاژن را تشکیل می دهند، از جمله پرولین، ممکن است به کاهش این اثرات کمک کرده و در تشکیل غضروف جدید، رشد عضلات و حتی بهبود تراکم استخوان ها نقش داشته باشد. پرولین و دیگر اسیدهای آمینه می توانند غضروف ها را با تحریک کندروسیت ها (سلول های غضروف) تقویت کنند. مطالعات انجام شده روی حیوانات نشان داده اند که پرولین از رشد و عملکرد بافت پشتیبانی می کند. همچنین در بسیاری از عملکردهای سیستم ایمنی بدن نقش داشته و می تواند به بهبود وضعیت آنتی اکسیدانی بدن کمک کند. این به این معنی است که این ماده برای کاهش التهاب و استرس اکسیداتیو مفید است. التهاب و استرس اکسیداتیو می توانند به مفصل و بافت همبند آسیب برسانند.
پشتیبانی از سیستم قلب و عروق
پرولین می تواند به محافظت از دیواره های قلب و عروق و جلوگیری از تجمع چربی در جریان خون و کنترل فشار خون کمک کند. اسیدهای آمینه برای تشکیل بافتی که عروق خونی را تشکیل می دهند مورد نیاز است. کسب بیشتر اسیدهای آمینه ای که کلاژن را تشکیل می دهند، ممکن است برای کاهش خطر ابتلا به آرترئوسکلروزیس (ضخیم شدن یا سفت شدن شریان ها) مفید باشد.
کمک به متابولیسم بدن و مبارزه با التهاب
پرولین نقش مفیدی در عملکرد متابولیک و سنتز ترکیبات دیگر دارد. این اسید امینو به عنوان یک مولکول سیگنالینگ و یک حسگر وضعیت انرژی سلولی عمل می کند. این ماده می تواند به تثبیت توالی های میتوکندری کمک کند، بر تکثیر سلول ها و یا مرگ سلولی اثر بگذارد و باعث بیان خاصی در ژن شود.
دیگر اثرات مفید پرولین برای تولید انرژی و سلامت کلی شامل موارد زیر است:
- تقویت متابولیسم و توده عضلانی
- کمک به تولید انرژی در طول فعالیت بدنی
- بهبود استفاده بدن از آنتی اکسیدان ها
- تسهیل ساخت سلول های سالم از DNA و RNA
- حمایت از سم زدایی فاز II کبد
- حمایت از سیستم عصبی مرکزی
یک مطالعه که در سال ۲۰۱۷ بر روی موش های آزمایشگاهی انجام شد نشان داد که وقتی موش ها از این ماده استفاده می کنند در التهاب، استرس اکسیداتیو و پارامترهای انرژی در بدنشان تغییراتی را شاهد هستند. بنابراین محققان نتیجه گرفتند که استفاده از پرولین قادر به جلوگیری از برخی از این اثرات مضر است.
چه غذاهایی دارای پرولین بالایی هستند؟
این ماده در بالاترین غلظت خود در منابع طبیعی کلاژن یافت می شود. بهترین منابع تامین کننده پرولین و کلاژن در رژیم غذایی، استخوان و سایر مواد غذایی حاوی پروتئین، به ویژه محصولات حیوانی مانند گوشت ارگان های داخلی بدن حیوانات مانند جگر، گوشت گاو علف خوار، مرغ، ماهی و تخم مرغ است.
پرولین و کلاژن در قسمت هایی از جمله استخوان، بافت همبند و بافت عضلانی حیوانات یافت می شوند.
پودر پروتئین غلیظ کلاژن و پروتئین ژلاتین دو منبع دیگر پرولین هستند. پودر کلاژن تهیه شده از کلاژن مرغ، کلاژن گاو، کلاژن غشایی تخم مرغی و کلاژن ماهی بهترین منبع تامین کننده این ماده هستند. ژلاتین نیز یک ماده تهیه شده از کلاژن گاو است. این ماده در دسرها و یا تولید مواد غذایی استفاده می شود و بافت ژل مانند دارد.
عصاره استخوان یا آب قلم واقعا می تواند برای تامین این ماده در بدن مفید باشد. عصاره استخوان آهسته پخته شده در طول یک تا دو روز، می تواند نیاز بدنتان به این ماده را تامین کند.
کلاژن مرغ حاوی گلیسین، گلوتامین، پرولین، کلروتین و گلوکوزامین است. این دو ماده دو ترکیبی هستند که به بازسازی غضروف ها کمک می کنند. شما می توانید با خوردن مرغ پخته شده با استخوان این ماده را وارد بدن کنید.
مصرف کلاژن ماهی، از طریق خوردن ماهی های کوچکی که حاوی استخوان ها، بافت ها یا فلس های کوچک هستند، می تواند برای بدن مفید باشد.
منبع دیگر تامین کننده این ماده تخم مرغ محلی است.
نکات مهم در مورد مصرف این ماده
- محدوده خاصی برای مصرف روزانه پرولین وجود ندارد. از آنجا که این ماده یک اسید آمینه طبیعی است، مصرف بیش از حد آن برای بدن خطری ندارد. اگر زیاد از غذاهای حاوی پروتئین استفاده می کنید احتمالا مقدار مناسبی از پرولین در رژیم غذایی شما وجود دارد.
- از کلاژن، ژلاتین یا مکمل هایی استفاده کنید که با کیفیت بوده و توسط شرکت های معتبر فروخته می شوند.
- هنوز مشخص نیست که آیا مکمل پرولین همیشه برای زنان باردار و شیرده بی خطر است یا خیر؟ بنابراین در این دوران از مکمل این ماده با احتیاط استفاده کنید.
- اگر مشکل هضم پروتئین، بیماری کلیوی یا کبدی دارید یا باردار هستید، بهتر است در مورد مصرف پرولین در فرم مکمل با پزشک خود مشورت کنید.