هر نوع افسردگی می تواند باعث شود که فرد از زندگی لذت نبرد. با این حال، افسردگی آتیپیک یا همان افسردگی با ویژگی های غیر معمول به معنی آن است که خلق و خو افسرده در شما می تواند در پاسخ به حوادث مثبت ظاهر شود. سایر نشانه های کلیدی آن نیز عبارتند از:
- افزایش اشتها
- خواب بیش از حد
- احساس سنگینی در بازوها و یا پاها
با وجود نام این اختلال، افسردگی آتیپیک، غیر طبیعی یا غیر معمول نیست. این بیماری می تواند بر احساسات، تفکر و رفتار شما تاثیر بگذارد و می تواند منجر به مشکلات عاطفی و جسمی شود. با وجود این بیماری روانی بیمار در انجام امور روزانه خود دچار مشکل می شود و گاهی اوقات ممکن است احساس کند که زندگی بی ارزش است.
درمان افسردگی آتیپیک شامل دارو، گفتار درمانی (روان درمانی) و تغییر در سبک زندگی است. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد نشانه ها، علل، عوامل خطر و روش های درمان افسردگی آتیپیک ادامه این مطلب مجله پیام سلامت را بخوانید.
علائم افسردگی آتیپیک
علائم افسردگی می تواند از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد. علائم و نشانه های کلیدی آن عبارتند از:
- افسردگی که به طور موقت در پاسخ به اخبار خوب یا حوادث مثبت افزایش می یابد.
- افزایش اشتها که باعث افزایش وزن می شود.
- افزایش تمایل به خواب که معمولا بیشتر از ۱۰ ساعت در روز است.
- احساس سنگینی در بازوها یا پاها که یک روز یا بیشتر از یک روز طول می کشد. احساسی که از خستگی متفاوت است.
- حساسیت به انتقاد، که بر روابط، زندگی اجتماعی یا شغلی بیمار تاثیر می گذارد.
علائم دیگری که ممکن است بخشی از افسردگی آتیپیک باشد عبارتند از:
- بی خوابی
- اختلال خوردن مانند پرخوری، کم خوری یا محدودیت غذایی شدید
- تصویر نادرست از بدن و ترس از چاق بودن
- سردرد و درد های دیگر
افسردگی آتیپیک ممکن است در نتیجه یکی از ویژگی های اختلال افسردگی اساسی و خفیف و یا افسردگی طولانی مدت (کج خلقی) رخ دهد. علائم افسردگی غیر معمول همچنین ممکن است با سایر زیر مجموعه های افسردگی مانند اضطراب همپوشانی داشته باشد.
برای برخی افراد علائم و نشانه های افسردگی آتیپیک می تواند شدید بوده و منجر به احساس خودکشی یا عدم توانایی در انجام فعالیت های روزمره شود.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر احساس افسردگی می کنید، در اسرع وقت به روانشناس مراجعه کنید. افسردگی غیرطبیعی اگر درمان نشود ممکن است بدتر شود.
علل افسردگی آتیپیک
دقیقا مشخص نیست که چه چیزی باعث افسردگی غیرمعمول می شود یا اینکه چرا برخی افراد دارای ویژگی های مختلف افسردگی هستند. افسردگی آتیپیک، اغلب در سال های نوجوانی و قبل از انواع دیگر افسردگی شروع می شود و می تواند دوره ای طولانی تر (مزمن) داشته باشد.
همانند سایر انواع افسردگی، ترکیبی از عوامل ممکن است در شکل گیری این اختلال درگیر باشند. این عوامل عبارتند از:
تفاوت مغز: انتقال دهنده های عصبی، مواد شیمیایی در مغز هستند که سیگنال ها را به سایر قسمت های مغز و بدن حمل می کنند. هنگامی که میزان این مواد شیمیایی غیر طبیعی یا کم باشد، عملکرد گیرنده های عصبی و سیستم عصبی تغییر کرده و منجر به افسردگی می شود.
صفات ارثی: افسردگی در افرادی که بستگان نزدیکشان نیز چنین شرایطی را دارند، رایج است.
عوامل خطر ابتلا به افسردگی آتیپیک
به نظر می رسد عوامل خطر بسیاری برای ابتلا به افسردگی وجود دارد. این عوامل خطر عبارتند از:
- سابقه ابتلا به اختلال دوقطبی
- سوء استفاده از الکل یا مخدرها
- قرار گرفتن در معرض سوء استفاده جسمی یا جنسی
- تجربه تروماتیک دوران کودکی
- برخی از ویژگی های شخصیتی، مانند عزت نفس پایین و یا وابستگی بیش از حد
- بیماری های شدید، مانند سرطان یا بیماری های قلبی
- برخی از داروها، مانند بعضی از داروهای درمان فشار خون بالا و یا قرص های خواب آور (قبل از قطع دارو با پزشک صحبت کنید)
- عوامل محیطی استرس زا
خطر ابتلا به افسردگی ممکن است با وجود شرایط زیر نیز افزایش یابد:
- سابقه ابتلای بستگان خونی به افسردگی، اختلال دوقطبی یا اعتیاد به الکل
- حوادث استرس زا در زندگی، مانند مرگ یکی از عزیزان
- سابقه افسردگی پس از زایمان
- خودکشی یکی از اعضای خانواده
- کمبود دوست با روابط اجتماعی ضعیف
عوارض ناشی از این اختلال
افسردگی آتیپیک مانند سایر انواع افسردگی یک بیماری جدی است که می تواند مشکلات عمده ای را ایجاد کند. افسردگی غیرمعمول می تواند منجر به مشکلات عاطفی، رفتاری و سلامتی شود که ممکن است در هر برهه ای از زندگی بیمار تاثیر بگذارد.
برای مثال، افسردگی آتیپیک می تواند منجر به عوارض زیر شود:
- افزایش وزن با توجه به افزایش اشتها
- مشکلات شخصی و کاری به دلیل حساسیت به انتقاد
- سوء مصرف مواد مخدر یا الکل به دلیل کمبود روابط اجتماعی
- سایر اختلالات روانی مانند اضطراب
- خودکشی ناشی از احساس افسردگی
روش های تشخیص افسردگی آتیپیک
این آزمایش ها می تواند به پزشک شما کمک کند که مشکلات دیگری که باعث ایجاد نشانه ها می شود، را تشخیص دهد و هر گونه عوارض جانبی را بررسی کند:
معاینه بدنی: پزشک ممکن است در اولین گام معاینه فیزیکی انجام دهد و سؤالات مهمی را در مورد سلامتی بدن برای تعیین اینکه چه چیزی باعث افسردگی شما شده است، بپرسد. در برخی موارد، افسردگی ممکن است به یک مشکل جسمی مرتبط باشد.
تست های آزمایشگاهی: تست هایی مانند آزمایش خون CBC یا آزمایش تیروئید می تواند به پزشک ثابت کند که بدن به درستی در حال کار کردن است.
ارزیابی روانشناختی برای بررسی علائم افسردگی: در این تست پزشک در مورد علائم، اندیشه ها، احساسات و الگوهای رفتاری با شما صحبت خواهد کرد. ممکن است حتی از شما بخواهد که پرسشنامه ای را پر کنید.
آزمایش DSM-5: متخصص می تواند نشانه های شما را با معیارهای راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-5) مقایسه کند. این راهنما توسط انجمن روانپزشکی آمریکا منتشر شده و برای تشخیص شرایط روحی بیمار استفاده می شود.
روش های درمان افسردگی آتیپیک
استفاده از دارو و گفتار درمانی (روان درمانی) برای اکثر افراد مبتلا به افسردگی، از جمله افسردگی آتیپیک موثرند. پزشک یا روانپزشک معمولا برای تسکین علائم از این روش های تجویز می کند. با این حال، بسیاری از افراد مبتلا به افسردگی غیرمعمول از مشاوره با روانشناس یا سایر متخصصان بهداشت روانی طفره می روند.
اگر افسردگی شدید دارید، حتی ممکن است به بستری شدن در بیمارستان نیاز داشته باشید یا ممکن است لازم باشد در یک برنامه درمان طولانی مدت شرکت کنید تا علائم شما بهبود یابد. پس مراجعه به پزشک را به تاخیر نیاندازید.
در ادامه به بررسی دقیق تر گزینه های درمانی خواهیم پرداخت.
داروها
در مورد مزایای، خطرات و عوارض جانبی داروها با پزشک مشورت کنید. انواع داروهای درمان این نوع افسردگی عبارتند از:
مهار کننده های مونوآمین اکسیداز (MAOIs): مهار کننده های مونوآمین اکسیداز، قدیمی ترین نوع داروهای ضد افسردگی هستند. اما می توانند عوارض جانبی جدی ایجاد کنند. با این وجود، برخی از کارشناسان معتقدند که MAOI ها، به ویژه فنلزین می توانند برای افسردگی غیرطبیعی موثر باشند. این داروها در درمان اضطراب و سایر علائم خاص کمک کننده می باشند. استفاده از MAOI ها مستلزم رعایت نکات بسیاری است. زیرا مهار کننده های مونوآمین اکسیداز با غذاهای خاص و بعضی از داروها مانند قرص های جلوگیری از بارداری، ضد انعقادها و برخی مکمل های گیاهی تداخل دارویی دارند. MAOI ها نمی توانند با بازدارنده های بازجذب سروتونین (SSRIs) ترکیب شوند.
دیگر داروهای ضد افسردگی: بازدارنده های بازجذب سروتونین، به ویژه سرترالین و فلوکستین می توانند جایگزین موثری برای MAOI ها باشند. داروهای ضد افسردگی سه حلقه ای به اندازه مهار کننده های مونوآمین اکسیداز موثر نیستند. اما ممکن است برای درمان افسردگی غیرطبیعی، به ویژه در افراد مبتلا به بیماری دوره ای که بیماریشان کمتر مزمن است موثر باشند. هنوز تاثیر داروهای ضد افسردگی دیگر برای درمان افسردگی آتیپیک به طور سیستماتیک مورد بررسی قرار نگرفته است.
گاهی پزشک تشخیص می دهد که چندین دارو یا ترکیبی از داروها برای پیدا کردن بهترین روش درمان استفاده شود. این روند به صبر نیاز دارد. زیرا بعضی از داروها به مدت طولانی و چند هفته ای نیاز دارند تا اثرات کامل و عوارض جانبی آن ها مشهود شود.
روان درمانی
روان درمانی یک اصطلاح عمومی برای درمان افسردگی است که به شیوه صحبت کردن با روانشناس در مورد وضعیت و مسائل مرتبط با بیماری انجام می شود.
از طریق این جلسات می توانید نتایج زیر را بگیرید:
- شناسایی و تغییر رفتارهای ناسالم و یا افکار منفی
- کاوش در روابط و تجربیات
- یافتن راه های بهتر برای مقابله و حل مشکلات
- تعیین اهداف واقع بینانه برای زندگی
- به دست آوردن احساس رضایت و کنترل در زندگی
- کمک به کاهش علائم افسردگی مانند ناامیدی و خشم
به عنوان بخشی از درمان، مهم است که به سایر شرایطی که اغلب همراه با افسردگی غیرطبیعی هستند، به ویژه اضطراب و مصرف مواد مخدر و یا الکل اهمیت بیشتری بدهید. زیرا ادامه دادن این رفتارها باعث می شود که افسردگی سخت تر درمان شود.
خودمراقبتی
افسردگی به طور کلی بیماری نیست که بتوانید آن را به تنهایی درمان کنید. اما علاوه بر درمان های پزشکی، مراحل خودمراقبتی زیر می تواند کمک کننده باشند:
- به برنامه درمان خود توجه کنید و داروها را منظم استفاده کنید.
- درباره افسردگی بیشتر بخوانید و یاد بگیرید. این کار می تواند توان و انگیزه شما را برای درمان بیشتر کند.
- به علائم هشدار دهنده توجه کنید و آن ها با پزشک در میان بگذارید.
- مراقب خودتان باشید. خوردن غذاهای سالم، فعالیت جسمانی و خواب زیاد می تواند در این راه به شما کمک کند. پیاده روی، دویدن، شنا، باغبانی یا فعالیت های دیگر را به صورت روزانه انجام دهید. خوب خوابیدن برای سلامت جسمی و روانی شما مهم است. اگر مشکل خواب دارید، این موضوع را با پزشک مطرح کنید.
- از مصرف الکل و مواد مخدر اجتناب کنید. ممکن است در کوتاه مدت این مواد علائم افسردگی را کاهش دهند اما در نهایت علائم را بدتر کرده و درمان افسردگی را سخت تر می کنند.
جلوگیری از افسردگی آتیپیک
هیچ راه مطمئنی برای جلوگیری از افسردگی وجود ندارد. با این حال، این استراتژی ها ممکن است کمک کننده باشند:
- انجام اقدامات لازم برای کنترل استرس، افزایش قابلیت انعطاف پذیری و افزایش اعتماد به نفس
- اتکا به خانواده و دوستان، به ویژه در زمان های بحرانی
- توجه به اولین نشانه ها برای جلوگیری از بدتر شدن افسردگی
- انجام درمان های طولانی مدت برای جلوگیری از عود بیماری