مواد غذایی نقش مهمی در فرهنگ غذایی و غذاهای مرسوم و پر مصرف کشورهای مختلف جهان دارد. همانطور که می دانید ترکیبی از انواع مواد غذایی می تواند وعده های مختلفی را به وجود آورد. فرهنگ غذایی اغلب با ترکیب مواد محلی، سبک های مختلف پخت و پز و کشف غذاهای مختلف در سراسر جهان توسعه می یابد.
این بدان معنی است که غذاهای متنوعی در جهان وجود دارد که با انواع مواد غذایی درست می شوند. در این مقاله مجله پیام سلامت با انواع مختلفی از مواد غذایی آشنا می شوید.
انواع مواد غذایی
دسته بندی مواد غذایی
تمام مواد غذایی که می خوریم را می توان به دسته های اصلی زیر تقسیم کرد. بنابراین هفت گروه غذایی اصلی عبارتند از:
- سبزیجات
- میوه ها
- غلات، حبوبات، آجیل و دانه ها
- گوشت و مرغ
- ماهی و غذاهای دریایی
- لبنیات
- تخم مرغ
بیایید با جزئیات بیشتری به بررسی انواع مواد غذایی بپردازیم.
مواد غذایی با منشا حیوانی مانند گوشت پرندگان و غذاهای دریایی پروتئین بدن را تأمین می کنند. پروتئین ماده اصلی در تشکیل ساختار سلولی است.
جدا از گوشت پرندگان، سایر انواع گوشت مانند گوشت گاو، مرغ، گوشت گوسفند یا گوشت خوک و سایر محصولات حیوانی نیز منبع پروتئین هستند. به عنوان مثال، شیر، تخم مرغ و چربی حیوانی نقش مهمی در رژیم غذایی بسیاری از افراد دارند. از شیر برای تولید طیف وسیعی از محصولات لبنی مانند پنیر، ماست و کره استفاده می شود.
حتی عسل تولید شده توسط زنبورها نیز ماده غذایی مهمی است. زیرا منبعی از مواد مغذی و انرژی محسوب می شود.
البته مواد گیاهی نسبت به منابع حیوانی، خوراکی های سالم تری محسوب می شوند. غلات، حبوبات، نخود فرنگی، آجیل و برنج فقط نمونه هایی از غذاهای سالم گیاهی هستند که ما به طور مرتب آنها را مصرف می کنیم. به عنوان مثال برای تولید آرد می توان دانه های مختلفی را آسیاب کرده و از آن ماکارونی، نان و شیرینی درست کرد.
سایر مواد غذایی گیاهی مانند ریشه، ساقه و برگ برخی از گیاهان بسیار مغذی هستند و در دستور پخت غذاهای مختلفی از آنها استفاده می شود. انواع میوه ها مانند توت، سیب، زردآلو، مرکبات و موز نیز باید به صورت مداوم استفاده شوند.
بیایید با جزئیات بیشتری در مورد دسته بندی های مختلف مواد غذایی صحبت کنیم. از سبزیجات سالم شروع می کنیم.
سبزیجات
سبزیجات مهمترین مواد غذایی هستند که باید به طور مرتب آنها را مصرف کنیم. بسته به اینکه کدام بخش از گیاه را مصرف می کنید، مواد غذایی که در گروه سبزیجات قرار می گیرند به زیرشاخه های زیر تقسیم می شوند.
- سبزیجات ریشه ای
- سبزیجات پیازدار
- ساقه
- برگ
- سبزیجات غلاف دار
بعضی از سبزیجات مانند گوجه فرنگی، خیار و بادمجان در واقع از نظر گیاه شناسی جزء میوه ها محسوب می شوند. اما در دنیای آشپزی به عنوان سبزیجات از آنها استفاده می شود.
سبزیجات ریشه ای از گیاهان متداولی هستند که روزانه از آنها استفاده می کنید. در بسیاری از فرهنگ ها، سیب زمینی منبع مهمی برای تامین کربوهیدرات های بدن محسوب می شود. سیب زمینی را می توان آب پز، سرخ کرده، کبابی یا به صورت پوره استفاده کرد. در اروپای شمالی و آمریکا سیب زمینی سرخ کرده یکی از محبوب ترین غذاهاست. همچنین بیشتر رستوران ها سیب زمینی را به عنوان یک غذای جانبی، کنار غذای اصلی سرو می کنند.
سبزیجات پیازدار نیز تقریباً در همه غذاها استفاده می شوند. برای تهیه غذا ما اغلب ابتدا سیر یا پیاز خرد شده را سرخ کرده و سپس دیگر مواد را به آن اضافه می کنیم. انواع غذاهای فرانسوی، چینی، هندی و مدیترانه ای به این شکل تهیه می شوند.
سایر سبزیجات
سایر سبزیجات مهم موجود در این گروه، سبزیجات برگ دار و سبز هستند. مواد غذایی سالمی مانند کاهو تازه، اسفناج و سایر سبزیجات را می توان با گوجه فرنگی، خیار، روغن زیتون و آب لیمو مخلوط کرد و یک سالاد مدیترانه ای درست کرد. در غذاهای آسیایی، بوک چوی، کاهو چینی، کلم بروکلی یا کلم غالباً با سایر سبزیجات و گوشت سرخ شده مصرف می شوند.
شاخه بامبو نوعی سبزی ساقه ای است که در آشپزی آسیایی بسیار مورد استفاده قرار می گیرد. غذاهای اروپایی و آمریکای شمالی از سبزیجات ساقه ای مانند مارچوبه و کرفس زیاد استفاده می کنند.
برخی از سبزیجات ریشه ای نیز برای طعم دادن به مواد غذایی مورد استفاده قرار می گیرند. به عنوان مثال زنجبیل و زردچوبه اغلب در غذاهای محلی هندی، چینی و … مورد استفاده قرار می گیرند.
همچنین لازم است به یاد داشته باشید که بسیاری از گیاهان ساقه ای و دارای برگ به عنوان گیاهان معطر در آشپزی استفاده می شوند. به عنوان مثال پونه کوهی تازه و خشک، آویشن و ریحان اصلی ترین گیاهانی هستند که در آشپزی ایتالیایی و یونانی کاربرد دارند. در غذاهای فرانسوی بیشتر از ترخون و پیازچه استفاده می شود. برخی از گیاهان سبز مانند گشنیز در مکزیک، تایلند، چین و آمریکای لاتین از محبوبیت بالایی برخوردار هستند.
از برگ های درختچه Camellia sinensis برای تهیه انواع مختلف چای از جمله چای سیاه، چای اوولونگ و چای سبز استفاده می شود.
میوه ها
مواد موجود در دسته میوه ها فقط خوشمزه نیستند بلکه سالم نیز می باشند. در تمام فرهنگ های غذایی رایج از میوه های مختلفی استفاده می شود. ما می توانیم میوه ها را به دسته های زیر تقسیم کنیم:
- گرمسیری
- مرکبات
- میوه های آلویی
- انواع توت
- میوه های سیبی
- پیپوها (مانند طالبی)
انواع مختلفی از میوه ها نیز وجود دارند که ما معمولاً به عنوان سبزیجات آنها را استفاده می کنیم. به عنوان مثال آووکادو، زیتون و گوجه فرنگی از نظر گیاه شناسی میوه هستند که معمولاً به عنوان بخشی از یک غذای اصلی استفاده می شوند. میوه ها باید بخش مهمی از رژیم غذایی ما باشند. زیرا آنها حاوی ویتامین ها، مواد معدنی و فیبر زیادی هستند.
یکی از متداول ترین روش ها برای خوردن میوه، مصرف آنها به صورت خام است. هیچ چیزی ساده تر از پوست کردن موز، پرتقال، انبه یا آناناس و لذت بردن از گوشت خوشمزه و شیرین آنها نیست. همچنین می توانید میوه های تازه را برای تهیه سالاد میوه استفاده کنید. در بیشتر فرهنگ ها از انواع سالاد میوه به عنوان یک وعده غذایی استفاده می شود.
به غیر از مصرف میوه به صورت تازه می توانید آنها را طبخ کرده و به طرق مختلف استفاده کنید. پای سیب یا شیرینی میوه ای یک دسر محبوب در آمریکایی است.
از آنجا که انواع مختلفی از میوه در طبیعت وجود دارد، معمولاً در هر کشوری حداقل یک غذا وجود دارد که با میوه درست شود. در کارخانجات صنایع غذایی نیز از خرما، گیلاس، کشمش (انگور خشک) و پوست مرکبات برای تهیه غذاهای آماده و غلات صبحانه استفاده می شود.
در برخی از فرهنگ های غذایی عجیب و غریب از میوه ها به همراه غذاهای خوش طعم استفاده می کنند. به عنوان مثال ترشی انبه و لیموترش چاشنی های رایجی در هند هستند.
غلات، حبوبات، آجیل و دانه ها
دانه ها اصلی ترین ماده غذایی در اکثر فرهنگ های جهان هستند. این دسته از مواد غذایی شامل دانه‌هایی مانند موارد زیر می باشند:
- گندم
- جو دوسر
- چاودار
- جو
- برنج
- ارزن
- ذرت
غلات در اکثر فرهنگ های غذایی به قدری اهمیت دارند که در وعده صبحانه، ناهار یا عصرانه خورده می شوند.
دانه های آسیاب شده محصولاتی مانند آرد گندم تهیه می کنند که پایه ای برای درست کردن غذاهایی محبوبی مانند شیرینی، نان و میان وعده ها هستند. فرنی برنج (پودینگ) معمولاً در آسیا به عنوان صبحانه استفاده می شود. فرنی در اروپا به عنوان دسر مصرف می شود.
حبوبات خانواده ای از گیاهان هستند که شامل انواع لوبیا و نخود می شوند. این دسته از مواد اصلی ترین ماده اولیه در اکثر کشورهای دنیا محسوب می شون. به عنوان مثال از نخود برای تهیه هوموس که یک غذای لبنانی، یونانی و ترکی است، استفاده می شود. از لوبیای تخمیر شده برای تهیه سس سویا و بعضی از غذاهای چینی استفاده می شود.
ذرت در بسیاری از غذاهای مکزیکی ماده رایجی است و از آن برای تهیه تاکو استفاده می شود. همچنین خورش ها نیز غالبا حاوی لوبیا یا عدس در کنار گوشت هستند.
آجیل ها و دانه ها فقط منبع خوبی از فیبر و ویتامین E نیستند. بلکه میان وعده بسیار خوشمزه ای نیز محسوب می شوند. در غذاهای هندی، مراکشی و بعضی از غذاهای آسیایی از دانه زیره، گشنیز و رازیانه به عنوان ادویه استفاده می شود. بعضی از دانه‌ها مانند دانه کنجد را برای بهبود بافت و طعم روی نان و شیرینی می پاشند.
آجیل منبع خوبی برای تامین چربی مورد نیاز بدن است. از روغن گردو، بادام زمینی، بادام و نارگیل در کشورهای مختلف جهان برای پخت و پز استفاده می شود.
گوشت و مرغ
در بسیاری از کشورهای غربی، گوشت یک غذای بسیار لذیذ محسوب می شود. گرچه غربی ها بیشتر تمایل به خوردن گوشت قرمز مانند گوشت گاو و گوشت خوک دارند اما همبرگر، کباب و کالباس نیز که از گوشت تهیه می شوند گزینه های محبوبی برای این افراد هستند.
مرغ کنتاکی یا بال مرغ سرخ شده نیز در آمریکا پرطرفدار است و بیشتر روزهای یکشنبه مصرف می شود. البته بوقلمون یا مرغ کامل پخته شده در فر، غذای سنتی بسیاری از کشورهای اروپایی است.
از محصولات تهیه شده با گوشت مانند سوسیس و کالباس نیز در بسیاری از غذاها استفاده می شود.
وقتی صحبت از غذاهای مختلف در دنیا می شود، در هر منطقه مصرف یک نوع گوشت اولویت دارد. گوشت گوسفند و بز در منطقه مدیترانه محبوب است. مرغ بیشتر در آسیا خورده می شود و غذاهای آمریکای لاتین بیشتر از گوشت گاو چرخ شده تهیه می شوند.
ماهی و غذای دریایی
غذاهای دریایی دسته مهم دیگری از انواع مواد غذایی هستند. این دسته از مواد غذایی شامل موارد زیر می شوند:
- انواع ماهی
- صدف
- خرچنگ
- ماهی مرکب یا اختاپوس
بیشتر ماهی هایی که در مغازه ها فروخته می شوند؛ صید دریا هستند. با این حال پرورش ماهی یک کسب و کار پر سود در جهان محسوب می شود. انواع ماهی های قزل آلا، کپور، قزل آلای رنگین کمان، صدف و میگو در اقصی نقاط دنیا پرورش داده می شوند.
بیشتر کشورهایی که مناطق ساحلی دارند از نظر تنوع ماهی غنی هستند. به عنوان مثال در کشورهای مدیترانه ای ماهی کبابی، پخته شده یا بخارپز شده زیاد مصرف می شود.
در رستوران های فانتزی نیز معمولاً فیله ماهی سرخ شده و به صورت ساندویچ سرو می شود. در بعضی از کشورها ماهی و سیب زمینی سرخ شده جزئی جدایی ناپذیر از فرهنگ غذایی است.
در کشورهای آسیایی بیشتر افراد ترجیح می دهند به جای گوشت ماهی بخورند. به عنوان مثال در غذاهای تایلندی زیاد ماهی استفاده می شود. همچنین غذاهای چینی بیشتر شامل ماهی سرخ شده یا ماهی های بخارپز شده هستند.
گروه محصولات لبنی
محصولات لبنی از شیر حیواناتی مانند گاو، گوسفند، بز و حتی شتر و گاومیش تهیه می شوند. برای تهیه این محصولات شیر را به روش های خاصی فرآوری می کنند. البته شناخته شده ترین فرآورده های لبنی از شیر گاو تهیه می شوند.
پنیر در ایران فقط برای صبحانه مصرف می شوند اما در فرانسه، سوئیس، انگلستان و سایر کشورهای اروپایی بخش مهمی از غذاهای مختلف محسوب می شود. همان طور که می دانید موزارلا نوعی پنیر تازه و نرم است که از شیر گاو تهیه می شود و در غذاهای آمریکایی و ایتالیایی نقش مهمی دارد. پنیر فتا از شیر گوسفند تهیه شده و در غذاهای یونانی کاربرد دارد.
ماست نیز یک فرآورده لبنی است که حاوی باکتری های سالم است. ماست طبیعی در غذاهای ترکی، مراکش و مدیترانه ای استفاده می شود. کفیر که یک نوع نوشیدنی است در غذاهای اروپای شرقی و روسی کاربرد دارد
تخم مرغ
برخی از افراد تخم مرغ را در دسته محصولات لبنی جای می دهند زیرا هم منشا حیوانی دارد و هم غنی از پروتئین است. با این حال تخم مرغ یک محصول لبنی محسوب نمی شود. زیرا مانند دیگر انواع لبنیات از شیر تولید نمی شود. از تخم مرغ معمولا برای قوام دادن به غذاهایی مانند املت استفاده می شود. ما در ایران بیشتر تخم مرغ را در تهیه کوکو و کتلت استفاده می کنیم.
در بسیاری از کشورهای جهان تخم مرغ پخته و یا عسلی یک غذای محبوب برای وعده صبحانه است. البته انواع ساندویچ نیز با این ماده غذایی درست می شود.
منابع:
?Types of Food – Do You Know All The Various Food Categories