امروزه سرطان به یکی از مهمترین بیماری ها در سطح جهان تبدیل شده است. این بیماری سالانه جان میلیون ها انسان را در سراسر جهان می گیرد. اما واقعا سرطان چیست؟ اگر قصد آشنایی بیشتر را با این بیماری را دارید ادامه این مطلب مجله پیام سلامت را از دست ندهید.
سرطان چیست؟
سرطان یک نوع بیماری سلولی است. سلول ها بلوک های ساختمان اصلی بدن می باشند. بدن ما برای انجام فرایند رشد و التیام جراحات ایجاد شده بر روی خود، به طور مداوم سلول های جدید را جایگزین بافت های فرسوده می کند. این فرایند یک فرایند منظم است. یعنی سلول ها سر وقت خود به وجود آمده و بعد از تمام شدن عمرشان در یک زمان مشخص می میرند.
گاهی اوقات تغییراتی در بدن رخ می دهد که این سلول ها یا زیادی رشد می کنند یا سر وقت خود و به روش معمول نمی میرند. این موضوع ممکن است باعث شود خون یا لنف مایعات در بدن غیر طبیعی شده، و یا به صورت یک توده به نام تومور در آیند. تومور ممکن است خوش خیم یا بدخیم باشد.
تومور خوش خیم: رشد غیر طبیعی سلول ها به یک منطقه محدودشده و قادر به گسترش به سایر نقاط بدن نیست. این رشد غیر طبیعی سرطان نیست.
تومور بدخیم: در این تومورها سلول های سرطانی وجود دارد، که توانایی گسترش از طریق جریان خون یا سیستم لنفاوی (مایع لنفاوی) به سراسر بدن را دارند.
سرطانی که اولین بار در یک بافت یا اندام توسعه می یابد سرطان اولیه نامیده می شود. یک تومور بدخیم معمولا به نام اندام یا سلولی که در آن شکل گرفته است نام گذاری می شود. از طرفی تومور بدخیمی که به سایر نقاط بدن گسترش نمی یابد سرطان محلی نامیده می شود. تومور ممکن است عمیق تر شده و به بافت های اطراف و رگ های خون آن ها حمله کند. (فرایند شناخته شده به عنوان آنژیوژنز)
اگر سلول های سرطانی در جای دیگری از بدن رشد کرده و تشکیل تومور دهند به آن سرطان ثانویه یا متاستاز گفته می شود. اما نام سرطان اولیه باقی خواهد ماند. به عنوان مثال، سرطان روده ای که به کبد گسترش یابد، حتی اگر فرد دچار علائم ناشی از مشکلات کبدی شد، به نام سرطان روده متاستاز شناخته می شود.
سرطان یک بیماری سلولی در بدن است. از طرفی انواع مختلف سلول در بدن وجود دارد. پس می توان گفت انواع مختلفی از سرطان نیز تا به حال شناخته شده است. اما آن چه که در تمام انواع سرطان مشترک است ، سلولهای سرطانی غیر طبیعی و تکثیر خارج از کنترل آن ها می باشد. برخی از سرطان ها جدی تر هستند. برخی از آنها آسان تر درمان (به خصوص اگر در مراحل اولیه تشخیص داده) می شوند. بنابراین، سرطان فقط یک شرط است. مهم این است که در هر سرطان نوع دقیق آن و میزان گسترشش را بدانید.
سلول چیست؟
سلول های طبیعی بدن
بدن از میلیون ها سلول کوچک ساخته شده است. بخش های مختلف بدن از جمله اندام ها، استخوان ها، عضلات، پوست و خون از سلول های تخصصی مختلف شکل گرفته اند. بیشتر سلول های یک مرکز به نام هسته دارند. هسته در هر سلول شامل هزاران ژن است که از یک ماده شیمیایی به نام DNA ساخته شده است. ژن کد مانند می باشد که عملکرد سلول را کنترل می کنند. به عنوان مثال، ژن های مختلف کنترل و چگونگی ساخت پروتئین ها، و یا هورمون ها، و یا دیگر مواد شیمیایی توسط سلول ها را مشخص می کنند. برخی ژن ها کنترل تولد سلول ها و برخی دیگر کنترل مرگشان را به عهده دارند.
اکثر سلول ها بدن از طریق تقسیم و تکثیر رشد می کنند. به این ترتیب سلول های قدیمی و فرسوده و یا آسیب دیده با سلول های جدید جایگزین می شوند. برخی از سلول ها به طور معمول به سرعت تکثیر می شوند. به عنوان مثال، میلیون ها سلول قرمز خون در هر روز فرسوده شده و تجزیه می شوند. برخی از سلول های نیز با رسیدن به بلوغ تکثیر می شوند. برای مثال، سلول های مغز به این شیوه تکثیر می شوند. اما در هر صورت بدن ما به تعداد مشخصی سلول نیاز دارد.
سلول های غیر طبیعی بدن
گاهی اوقات یک سلول غیر طبیعی می شود. این اتفاق زمانی می افتد که یکی (یا بیشتر از یکی) از ژن ها در سلول ها آسیب ببیند و یا تغییر داده شوند. سلول غیر طبیعی ممکن است پس از آسیب به دو، چهار و سپس هشت سلول تقسیم شوند. بسیاری از سلول های غیر طبیعی پس از این تکثیر ممکن است از سلول های غیر طبیعی اصلی بیشتر پیشرفت کنند. این سلول ها زمان توقف تقسیم شدن خود را نمی دانند. به این ترتیب ممکن است یک گروه از سلول های غیر طبیعی تشکیل شود. اگر این گروه از سلول های بزرگ شده و انبوه زیادی از سلول های غیر طبیعی را تشکیل دهند به آن ها تومور گفته می شود.
تومور چیست؟
تومور توده یا بافتی است که از سلول های غیر طبیعی ساخته شده است. تومورها به دو نوع زیر تقسیم می شوند.
تومور غیر سرطانی (خوش خیم)
این تومورها ممکن است در نقاط مختلف بدن تشکیل شوند. تومورهای خوش خیم به آهستگی رشد کرده و گسترش نمی یابند و یا به بافت های دیگر حمله نمی کنند. آنها سرطانی نیستند و معمولا منجر به مرگ نمی شوند. با این حال، برخی از تومورهای خوش خیم می توانند باعث مشکلاتی در بدن شوند. برای مثال، برخی از آن ها ممکن است با رشد بیش از حد موجب ایجاد فشار به اندام ها شده و یا ظاهری ناخوشایند داشته باشند. همچنین، برخی از تومورهای خوش خیم که از سلول های غدد هورمونی بوجود می آیند می تواند بیش از حد هورمون تولید کرده و اثرات ناخواسته ای بر روی بدن داشته باشند.
تومور سرطانی (بدخیم)
تومورهای بدخیم علاقه دارند که سریعا رشد کرده، به بافت های مجاور حمله کنند و به اندام ها آسیب برسانند. تومورهایی که در یک بخش مشخص رشد می کنند تومور اولیه نامیده می شوند. اما اگر این تومور ها به بخش های دیگر بدن گسترش پیدا کنند، آن ها را به نام تومورهای ثانویه یا متاستاز می شناسند. این اتفاق زمانی می افتد اگر برخی از سلول ها از تومور اولیه جدا شده و از طریق جریان خون یا کانال لنف به سایر نقاط بدن گسترش یابند. این تومورهای ثانویه ممکن است پس از آن رشد کرده و به بافت های مجاور حمله و موجب آسیب به آن ها شوند. حتی ممکن است دوباره پخش شوند.
توجه: همه سرطان ها تشکیل تومورهای جامد نمی دهند. برای مثال، در سرطان سلول های خون (لوسمی) در مغز استخوان سلول های خونی غیر طبیعی ساخته شده و در جریان خون گردش پیدا می کنند.