تب های هموراژیک ویروسی بیماری های عفونی هستند که در توانایی لخته شدن خون دخالت می کنند. این بیماری ها می توانند به دیواره های عروق خونی کوچک آسیب برسانند و آن ها را پاره کنند. خونریزی داخلی که نتیجه تب های هموراژیک ویروسی است می تواند نسبتا جزئی یا حتی گاها کشنده باشد.
برخی از تب های هموراژیک ویروسی عبارتند از:
- دنگ
- ابولا
- لسا
- ماربورگ
- تب زرد
این بیماری ها بیشتر در مناطق گرمسیری جهان رخ می دهند. تب های هموراژیک ویروسی در مناطق سردسیر جهان بیشتر هنگامی رخ می دهند که فرد به تازگی به مناطق گرمسیر سفر کرده باشد.
تب هموراژیک ویروسی در اثر تماس با حیوانات، افراد یا حشرات آلوده گسترش می یابد. درمان های فعلی نمی توانند تب های هموراژیک ویروسی را درمان کنند. از طرفی فقط برای چند نوع از این تب ها واکسن وجود دارد. تا زمانی که واکسن های جدید کشف نشده است، بهترین روش درمان، پیشگیری است.
در ادامه این مطلب مجه پیام سلامت بیشتر در مورد نشانه ها، علل، عوامل خطر، عوارض و درمان تب های هموراژیک ویروسی (تب های خونریزی دهنده ویروسی) صحبت می کنیم.
علائم تب های هموراژیک ویروسی
علائم و نشانه های تب هموراژیک ویروسی بسته به علت ایجاد کننده بیماری متفاوت است. به طور کلی علائم اولیه تب های خونریزی دهنده ویروسی عبارتند از:
- تب شدید
- خستگی
- سرگیجه
- درد عضلانی، استخوانی یا مفصلی
- ضعف
این علائم گاهی می توانند کشنده باشند.
موارد شدید برخی از انواع تب های خونریزی دهنده ویروسی ممکن است سبب خونریزی شوند. این خونریزی بیشتر در مکان های زیر ایجاد می شود:
- زیر پوست
- در اندام های داخلی
- در دهان، چشم ها یا گوش ها
علائم و نشانه های دیگر عفونت های شدید می توانند شامل موارد زیر باشند:
- شوک
- نقص در سیستم عصبی
- کما
- هذیان
- نارسایی کلیه
- تب تنفسی
- نارسایی کبد
- سپسیس
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟
بهترین زمان برای مراجعه به پزشک قبل از سفر به کشورهای گرمسیری و در حال توسعه است. در این مراجعه می توانید در برابر برخی از این بیماری ها واکسیناسیون شده و مشاوره های لازم را برای پیشگیری از بیماری دریافت کنید.
اگر پس از بازگشت به خانه علائم و نشانه ها این بیماری ها را داشتید، با پزشک مشورت کنید، ترجیحا به پزشک متخصص بیماری های عفونی مراجعه کنید.
علل ایجاد تب های هموراژیک ویروسی
ویروس هایی که باعث تب های هموراژیک ویروسی می شوند، به طور طبیعی مهمان بدن حیوانات و حشرات هستند. معمولا پشه ها، کنه ها، جوندگان یا خفاش ها حامل این بیماری ها می باشند.
هر یک از این میزبان ها معمولا در یک منطقه خاص جغرافیایی زندگی می کنند. بنابراین هر بیماری خاص معمولا در یک منطقه شیوع داشته و توسط یک میزبان خاص به بدن منتقل می شوند. برخی از تب های هموراژیک ویروسی می توانند از فردی به فرد دیگر منتقل شوند.
این بیماری ها چگونه انتقال می یابند؟
مسیرهای انتقال تب های هموراژیک ویروسی، توسط ویروس های خاص، متفاوت است. برخی از تب های هموراژیک ویروسی توسط پشه ها یا نیش حشرات پخش می شوند. برخی با تماس با خون آلوده یا اسپرم انتقال می یابند. چند نوع از آن ها نیز از طریق استنشاق مدفوع یا ادرار موش های آلوده به بدن منتقل می شوند.
اگر به منطقه ای که یک تب هموراژیک خاص در آن جا شیوع دارد، سفر کنید، ممکن است به آن بیماری خاص مبتلا شوید و پس از بازگشت به خانه، علائم آن را تجربه کنید. شروع علائم می تواند تا ۲۱ روز طول بکشد.
عوامل خطر ابتلا به تب های هموراژیک ویروسی
اگر در منطقه ای زندگی می کنید که در آنجا یک نوع تب ویژه ویروسی رایج است، خطر ابتلا به آن ویروس خاص شما را تهدید می کند. چندین عامل دیگر نیز وجود دارد که می توانند این خطر را بیشتر افزایش دهند. این عوامل عبارتند از:
- کار با بیماران مبتلا
- کشتار حیوانات آلوده
- استفاده از سوزن برای تزریق داروهای وریدی
- داشتن رابطه جنسی محافظت نشده
- کار کردن در ساختمان هایی که موش در آنجا زیاد است
عوارض جانبی
تب هموراژیک ویروسی می تواند به اندام های زیر آسیب برساند:
- مغز
- چشم ها
- قلب
- کلیه ها
- کبد
- ریه ها
- طحال
در بعضی موارد، آسیب به قدری شدید است که باعث مرگ می شود.
روش های جلوگیری از تب های هموراژیک ویروسی
جلوگیری از تب های هموراژیک ویروسی، به ویژه در کشورهای در حال توسعه، چالش های بزرگی را به وجود آورده است. بسیاری از عوامل اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی مانند جنگ، جابجایی، تخریب زیستگاه، عدم رعایت بهداشت و مراقبت های پزشکی به ظهور ناگهانی و گسترش این بیماری های عفونی کمک می کنند.
اگر در نقاطی زندگی می کنید که در آن تب های هموراژیک ویروسی شایع می باشد، اقدامات احتیاطی را برای محافظت از خود در برابر عفونت انجام دهید. این اقدامات ممکن است شامل استفاده از موانع محافظ مناسب مانند دستکش، محافظ چشم و لباس هایی باشد که در هنگام تماس با خون یا مایعات از بدن محافظت می کنند.
واکسیناسیون
واکسن تب زرد به طور کلی ایمن و موثر است، اگر چه در موارد نادر، عوارض جانبی جدی می تواند پس از تزریق آن رخ دهد. تزریق واکسن تب زرد برای کودکان زیر ۹ ماه و یا برای زنان باردار، به خصوص در سه ماهه اول توصیه نمی شود. واکسن هایی برای چندین نوع کمتر شایع ویروس هموراژیک در حال حاضر در حال توسعه هستند.
اجتناب از پشه ها و کنه ها
بهترین کار برای جلوگیری از تب های هموراژیک ویروسی اجتناب از پشه ها و کنه ها، به خصوص هنگام سفر به مناطقی که این ویروس ها در آن جا شیوع دارد می باشد. پوشیدن شلوار بلند و پیراهن آستین بلند روش خوبی برای جلوگیری از تماس با پشه و کنه است. از انجام فعالیت های غیر ضروری در هنگام غروب و سپیده دم اجتناب کنید یا در زمانی که پشه ها بیشتر فعال هستند با استفاده از مواد حاوی ۲۰ تا ۲۵ درصد غلظت DEET روی پوست و لباس از آلوده شدن جلوگیری کنید.
جلوگیری از آلوده شدن توسط جوندگان
اگر در ناحیه ای زندگی می کنید که در آن جا تب های هموراژیک ویروسی شیوع دارد، این مراحل را برای جلوگیری از آلوده شدن توسط جوندگان در خانه خود انجام دهید:
- مواد غذایی حیوانات خانگی را در ظروف ضد باکتری و در دار بگذارید.
- زباله ها را در ظروف ضد باکتری بریزید و همیشه سطل آشغال را تمیز نگه دارید.
- زود به زود زباله ها را از خانه خارج کنید.
- درها و پنجره ها را با توری بپوشانید تا از ورود پشه ها آلوده و گزیده شدن حیوانات خانگی با آن ها جلوگیری کنید.
- ضایعات ناشی از تمیز کردن و هرس باغچه را از محیط زندگی خود دور کنید.
روش های تشخیص تب های هموراژیک ویروسی
تشخیص ویروس های خاص هموراژیک در چند روز اول بیماری می تواند دشوار باشد. زیرا نشانه های اولیه این بیماری ها مانند موارد زیر در بسیاری از تب های هموراژیک ویروسی مشترک است:
برای کمک به تشخیص، پزشک احتمالا در مورد تاریخچه پزشکی و مسافرت و هرگونه قرار گرفتن در معرض جوندگان یا پشه ها سوالاتی را مطرح خواهد کرد. اطمینان حاصل کنید که سفرهای بین المللی خود را به طور دقیق برای پزشک توصیف کنید. کشورهایی که از آن ها سکونت داشته اید و تاریخ مراجعه تان و همچنین هر گونه تماس با منابع احتمالی عفونت باید جزء این توصیف باشد.
تست های آزمایشگاهی، معمولا با استفاده از نمونه ای از خون انجام شده و برای تأیید تشخیص لازم هستند. از آنجایی که تب های هموراژیک ویروسی بدخیم و مسری هستند، معمولا این تست ها در آزمایشگاه های مخصوص تعیین شده و با استفاده از احتیاط های سختگیرانه انجام می شود.
روش های درمان تب های هموراژیک ویروسی
داروها
درمان های خاصی برای بسیاری از تب های هموراژیک ویروسی وجود ندارد، داروهای ضد ویروسی ریباویرین (ربکول، ویراذول، و غیره) ممکن است به کاهش دوره برخی از عفونت ها و جلوگیری از عوارض در برخی موارد کمک کند.
جراحی و دیگر روش های درمان
مراقبت های حمایتی برای این بیماران ضروری است. برای جلوگیری از کم آبی بدن، ممکن است نیاز به تزریق مایعات وریدی برای حفظ تعادل الکترولیت ها باشد. الکترولیت ها مواد معدنی هستند که برای عملکرد سیستم عصبی حیاتی می باشند. برخی از افراد ممکن است نیاز به دیالیز کلیه داشته باشند. دیالیز یک راه مصنوعی برای دفع ضایعات از خون است و زمانی به کار برده می شود که بیمار دچار نارسایی کلیه شده است.