شیگلوزیس عفونت باکتریایی است که سیستم گوارش را تحت تاثیر قرار می دهد. این بیماری توسط یک گروه از باکتری هایی به نام شیگلا ایجاد می شود. باکتری شیگلا از طریق آب آلوده یا غذا یا از طریق تماس با مدفوع آلوده پخش می شود. باکتری های منتهی به شیگلوزیس سمی را آزاد می کنند که باعث تحریک روده می شود. علامت اولیه این بیماری اسهال است.
طبق گزارش مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری های ایالات متحده آمریکا (CDC)، سالانه حدود ۱۴۰۰۰ نفر در ایالات متحده ابتلا به این بیماری را گزارش می کنند. شدت علائم در این بیماری متفاوت است. در این شرایط ممکن است به بیماری مبتلا شوید اما شدت علائم به قدری خفیف باشد که حتی متوجه بیمار شدن خود نشوید.
کودکان نوپا و پیش دبستانی، نسبت به بزرگسالان احتمال بیشتری دارد که به عفونت شیگلوزیس مبتلا شوند. این ممکن است به این دلیل باشد که بچه های بیشتر انگشت خود را در دهان می گذارند و به همین دلیل بیشتر احتمال دارد که با باکتری های این بیماری آلوده شوند. تعویض مکرر پوشک کودک در مراکز مراقبت از کودک موجب افزایش غلظت عفونت در این گروه سنی می شود.
جهت آشنایی هر چه بیشتر با علل، روش های درمان، عوارض و روش های پیشگیری از عفونت شیگلوزیس با ما تا انتهای این مطلب مجله پیام سلامت همراه شوید.
شناخت علائم شیگلوزیس
اسهال حاد و مکرر علامت اصلی شیگلوزیس است. گرفتگی شکمی، حالت تهوع و استفراغ نیز ممکن است رخ دهد. بسیاری از افراد مبتلا به این عفونت در مدفوع خود خون و یا مخاط می بینند و ممکن است تب نیز داشته باشند.
علائم معمولا در عرض سه روز پس از تماس با باکتری شگیلا شروع می شوند. در برخی موارد، علائم عفونت ممکن است حتی پس از یک هفته از تماس نیز ظاهر شوند.
اسهال و علائم دیگر شیگلوزیس، معمولا بین ۲ تا ۷ روز طول می کشند. عفونت خفیف ممکن است نیازی به درمان نداشته باشد. با این حال، در مواجهه با اسهال مزمن، انجام درمان بسیار مهم است. اگر اسهال بیش از سه روز طول کشید، با پزشک متخصص داخلی مشورت کنید.
بنابراین مهمترین علائم این عفونت را می توان به شرح زیر اعلام کرد:
- اسهال (گاهی همراه با خون است)
- تب
- درد شکم
- احساس نیاز به دفع مدفوع حتی با وجود خالی بودن روده
برخی از افراد مبتلا به این عفونت هیچ نشانه ای ندارند.
همان طور که گفتیم علائم معمولا ۲ تا ۷ روز طول می کشند. اما در برخی افراد ممکن است تا ۴ هفته و یا بیشتر نیز علائم وجود داشته باشد. در برخی موارد ممکن است چند ماه طول بکشد تا بیمار به عادت های پبشین خود باز گردد و حجم و قوام مدفوعش طبیعی شود.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟
افرادی که مبتلا به اسهال مزمن همراه با یکی یا بیشتر از یکی از علائم زیر هستند باید در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنند:
- تب
- اسهال خونی
- احساس سنگینی معده و یا حساسیت به لمس شکم
- خشک شدن بدن
- احساس بی حالی
افرادی که بهداشت را رعایت نمی کنند یا سیستم ایمنی بدنشان به دلیل بیماری هایی مانند اچ آی وی / ایدز یا شیمی درمانی تضعیف شده است، احتمال بیشتری دارند که در صورت ابتلا به این بیماری، طول دوره درمانشان بیشتر شود. به این افراد توصیه می شود که به محض مشاهده علائم ذکر شده در بالا به پزشک مراجعه کنند.
حدود ۲ درصد از افراد مبتلا به نوعی از باکتری شیگلا به نام شیگلا فلکسنری، آرتریت بعد از عفونت را تجربه خواهند کرد. این بیماری سبب درد مفاصل، تحریک شدن چشم و دردناک شدن دفع ادرار می شود. این سندرم فقط در افرادی که دارای آرایش ژنتیکی خاصی هستند و در معرض خطر قرار دارد رخ می دهد. این سندوم می تواند ماه ها یا سال ها ادامه داشته باشد و منجر به آرتریت مزمن شود. آرتریت بعد از عفونت معمولا در افرادی که به دیگر گونه های شیگلا مانند S. sonnei، S. boydii یا S. dystenteriae مبتلا می شوند، ایجاد نمی شود.
روش های تشخیص شیگلوزیس
انواع مختلفی از میکروب ها می توانند باعث اسهال شوند. دانستن اینکه کدام یک از میکروب ها باعث ایجاد این بیماری شده اند، برای انجام درمان مناسب، ضروری است. پزشک می تواند از تست های آزمایشگاهی به منظور شناسایی میکروب شیگلا در مدفوع استفاده کند.
روش های درمان شیگلوزیس
اکثر افراد مبتلا در عرض ۵ تا ۷ روز بهبود می یابند. افرادی که شیگلوزیس دارند باید مقدار زیادی مایعات بنوشند تا از کمبود آب در بدن جلوگیری کنند. اگر شما یا یکی از اعضای خانواده تان علائم زیر را داشتید، حتما به متخصص داخلی مراجعه کنید:
- تب
- اسهال خونی
- گرفتگی شدید معده
- حساسیت به لمس
- کم آبی بدن
- احساس خستگی شدید
برخی از درمان های متداول
- در بعضی افراد، بیسموت ساب سیترات می تواند به کاهش علائم کمک کند
- افرادی که مبتلا به شیگلوزیس هستند نباید از داروهای ضد اسهال مانند لورئامید یا دیفنوکسیلات با آتروپین استفاده کنند. این داروها ممکن است علائم آن ها را بدتر کنند.
- پزشک ممکن است آنتی بیوتیک هایی را برای برخی از افرادی که موارد شدید شیگلوزیس دارند، تجویز کند. آنتی بیوتیک هایی مانند سایپروفلوکساسین (درمان رایج برای بزرگسالان) و آزیترومایسین (درمان رایج برای کودکان) در موارد شدید شیگلوزیس مفید هستند. زیرا ممکن است به افرادی کمک کند که سریعتر بهبود یابند. اما برخی از آنتی بیوتیک ها در برابر انواع خاصی از باکتری های شیگلا موثر نیستند. پزشک می تواند از تست های آزمایشگاهی برای تعیین آنتی بیوتیک مناسب بیمار استفاده کند.
- افرادی که مبتلا به شیگلوزیس هستند باید از توصیه های پزشک خود پیروی کنند. اگر آنتی بیوتیک تجویزی بعد از چند روز حالتان را بهتر نکرد مجددا به پزشک مراجعه کنید. پزشک می تواند آزمایش های بیشتری را انجام دهد تا نوع باکتری شیگلا را تشخیص داده و بهترین و موثرترین آنتی بیوتیک را تجویز کند.
منابع عفونت و عوامل خطر
افرادی که مبتلا به این عفونت هستند، زمانی که اسهال دارند و یا دو هفته بعد از رفع اسهال، دارای میکروب های شیگلا در مدفوع هستند. شیگلا بسیار مسری است به طوری که فقط مقدار کمی از میکروب می تواند فرد سالم را بیمار کند. این بیماری می تواند از طرق زیر منتقل شود:
- ورود میکروب شیگلا به دست و سپس لمس غذا یا دهان. این انتقال ممکن است پس از اتفاقات زیر رخ دهد:
- دست زدن به سطوح آلوده به میکروب مانند اسباب بازی، وسایل حمام و پوشک
- تعویض پوشک کودک بیمار یا مراقبت از فرد بیمار
- خوردن غذایی که توسط کسی که مبتلا به این بیماری است آماده شده است.
- مصرف غذاهای خام بیشتر احتمال دارد که بدن را با میکروب های شیگلا آلوده کند.
- میکروب های شیگلا می توانند از طریق آب آلوده به مدفوع انسان های بیمار به میوه ها و سبزیجات نیز منتقل شوند
- نوشیدن آب های غیر شرب و آلوده به مدفوع انسان مانند آب دریاچه یا رودخانه در زمان شنا کردن
- تماس با مدفوع در هنگام تماس جنسی با فردی که بیمار است یا اخیرا (چندین هفته قبل) از این عفونت رهایی پیدا کرده است.
گروهی از افرادی که بیشتر در معرض خطر ابتلا به شیگلوزیس قرار دارند
- بچه های کوچک بیشترین احتمال ابتلا به شیگلوزیس را دارند. اما افراد در تمام سنین می توانند به این بیماری مبتلا شوند. بسیاری از موارد شیوع این بیماری در مدارس و مهدها رخ می دهد. بیماری معمولا از کودکان به اعضای خانواده و دیگران منتقل می شود. زیرا این بیماری بسیار مسری است.
- مسافرانی که به کشورهای در حال توسعه سفر می کنند.
- مردان همجنسگرا بیشتر به این بیماری مبتلا می شوند. میکروارگانیسم های عامل این بیماری می توانند در زمان تماس انگشت با مقعد به پوست چسبیده و سپس وارد دهان شوند. بسیاری از موارد شیوع شیگلوزیس از سال ۱۹۹۹ تا کنون در ایالات متحده، کانادا، توکیو و اروپا در میان مردان همجنسگرا گزارش شده است.
- افرادی که سیستم ایمنی بدنشان به علت بیماری (مانند اچ آی وی) یا درمان های پزشکی (مانند شیمی درمانی) تضعیف شده است، نوع جدی تر بیماری را تجربه می کنند. شیگلوزیس شدید ممکن است عفونت را به داخل خون منتقل کرده و کشنده باشد.
چگونه می توانم از بیماری شیگلوزیس جلوگیری کنم؟
افراد معمولا پس از قرار دادن شیء که با مدفوع شخص بیمار آلوده شده است به دهان دچار این بیماری می شوند. واکسنی برای جلوگیری از شیگلوزیس وجود ندارد. با این حال، شما می توانید شانس ابتلای خود را به این بیماری به کمک اقدامات زیر کاهش دهید:
- با دقت دستان خود را با صابون و آب قبل از غذا خوردن یا آماده کردن غذا برای دیگران و پس از تعویض پوشک بشویید.
- اگر از کودکی که در معرض شیگلوزیس قرار دارد، مراقبت می کنید، پوشک های کثیف را در کیسه پلاستیکی انداخته و در سطل زباله در دار بگذارید. پس از تعویص پوشک نیز، دست های خودتان و کودک را بلافاصله با صابون و آب بشویید.
- از نوشیدن آب حوضچه ها، دریاچه ها و یا استخر های درمانی به شدت اجتناب کنید.
- هنگام مسافرت به مناطق مختلف جهان، بهداشت را رعایت کرده و دست ها را با آب و صابون بشویید.
- از فعالیت جنسی با کسانی که اسهال دارند یا اخیرا به شیگلوزیس مبتلا شده اند اجتناب کنید.
از آنجا که میکروب های شیگلا ممکن است چندین هفته در مدفوع بمانند، تا چندین هفته پس از بهبودی، از رفتارهای جنسی محافظت شده استفاده کنید یا در صورت امکان از داشتن رابطه جنسی خودداری کنید.