پلورال افیوژن عارضه ای است که توسط بسیاری از اختلالات ایجاد می شود و به طور بالقوه می تواند کشنده باشد. علائم آن ممکن است به سایر مشکلات تنفسی شبیه باشد، و تشخیص و درمان آن نیز بستگی به علت اصلی عارضه دارد.
مطالب این مقاله مجله پیام سلامت در مورد موضوعات زیر است:
- پلورال افیوژن چیست؟
- علل
- علائم
- تشخیص
- درمان
پلورال افیوژن چیست؟
پلورال افیوژن، به تجمع مایع در فضا بین ریه ها و حفره قفسه سینه که فضای پلور نامیده می شود، گفته می شود. به این عارضه به طور معمول تجمع آب در ریه نیز گفته می شود. غشای نازکی که بین حفره قفسه سینه و ریه ها وجود دارد، پلور نامیده می شود.
در ریه های سالم، این غشا مقدار کمی مایع بین ریه ها و قفسه سینه را حفظ می کند تا از اصطکاک جلوگیری شود. چون ریه ها در طول تنفس باز شده و در معرض انقباض قرار می گیرند. افرادی که پلورال افیوژن دارند، مایع زیادی در فضای پلورشان تجمع می یابد.
افرادی که پرفیوژن پلور را تجربه می کنند باید به مراقبت های پزشکی فوری دسترسی داشته باشند. زیرا اگر این عارضه درمان نشود، می تواند کشنده باشد.
علل ابتلا به پلورال افیوژن
افیوژن پلورا همیشه یک اختلال ثانویه است. این به این معنی است که به وسیله چیز دیگری ایجاد می شود. بسیاری از عوامل می توانند باعث تجمع غیر طبیعی و بیش از حد مایع در این فضا شوند.
برخی از شایع ترین علل پلورال افیوژن، سایر بیماری ها و اختلالات، از جمله موارد زیر می باشد:
- بیماری کبدی یا کلیوی: بیماری هایی مانند سیروز ممکن است باعث تشکیل مایع در بدن و نشت آن در قفسه سینه شود.
- نارسایی احتقانی قلب: نارسایی قلب به دلیل ایجاد اختلال در پمپ کردن خون، باعث ایجاد مایع در قفسه سینه می شود.
- اختلالات خودایمنی: اختلالاتی مانند لوپوس یا آرتریت روماتوئید ممکن است ریه ها را هدف قرار دهد و مشکلاتی را در پلورا ایجاد کند.
- عفونت: عفونت های تنفسی مانند سل و پنومونی می تواند پیشرفت کند و موجب بروز مشکلات بیشتر ریوی شود.
- آمبولی ریوی: انسداد در شریان های ریه ناشی از لخته شدن خون می تواند موجب تجمع بیش از حد مایع شود.
- سرطان: به طور معمول سرطان ریه، به خصوص سرطانی که به ریه ها یا پلورا پیشرفت می کند می تواند علت این عارضه باشد.
عوارض جانبی برخی از روش های پزشکی نیز می تواند منجر به افیوژن پلورال شود. جراحی قلب باز یک علت شایع است. اما هر جراحی دیگری که مربوط به قفسه سینه می باشد ممکن است خطر عفونت پلور را افزایش دهد.
علائم پلورال افیوژن
نشانه های فیزیکی پلورال افیوژن، معمولا نشان می دهد که در حفره قفسه سینه مایع جمع شده است. این علائم عبارتند از:
- سرفه های خشک
- دشواری تنفس، به ویژه هنگام دراز کشیدن
- تب
- درد قفسه سینه
- تنگی نفس
- عدم توانایی در تنفس عمیق و یا درد ناشی از نفس عمیق کشیدن
افرادی که از یک الگوی سکسکه پیروری می کنند یا به سکسکه هایی مبتلا می شوند که از بین نمی رود نیز بیشتر احتمال دارد که این بیماری را تجربه کنند. برخی از افراد مبتلا نیز نشانه های افیوژن پلور را تجربه نمی کنند. این افراد معمولا پس از معاینه فیزیکی برای یافتن علت یک بیماری غیر مرتبط، متوجه می شوند که در ریه هایشان مایع تجمع پیدا کرده است.
علائم و نشانه های پلورال افیوژن همچنین ممکن است با سایر اختلالات ریه اشتباه گرفته شود. اگر علائم بالا را تجربه می کنید باید بلافاصله با پزشک خود مشورت کنید.
تشخیص بیماری
تشخیص پلورال افیوژن ساده نیست. زیرا بسیاری از اختلالات باعث علائم مشابه می شوند. در اولین قدم، پزشکان معاینه فیزیکی را انجام می دهند. در طول معاینه فیزیکی، او با استتوسکوپ به صدای ریه ها گوش می دهد. در طول این معاینه ممکن است برای شنیدن بهتر صدا، به قفسه سینه ضربه نیز بزنند.
گام بعدی انجام آزمایش تصویربرداری است که ممکن است شامل اشعه ایکس یا سی تی اسکن باشد. همانطور که در تصویر زیر که از پرونده فرد مبتلا به پلورال افیوژن استخراج شده است مشاهده می کنید، در اشعه ایکس، افیوژن به رنگ سفید می شوند و بافت ریوی به نظر سیاه می رسد.
ریه سمت راست در تصویر A نشانه های از وجود مایع را در قفسه سینه نشان می دهد. در این تصویر ریه سمت چپ بیمار دارای یک ناحیه سفید بزرگ است. این به این معنی است که افیوژن پلورال وجود دارد. تصویر B به وضوح مقدار مایع در قفسه سینه را نشان می دهد.
سی تی اسکن تصاویر دقیق تری را برای پزشکان فراهم می کند تا بتوانند علت زمینه ای را تعیین کنند. یکی از مهمترین مراحل تشخیص، تعیین نوع افیوژن بیمار است. دو نوع افیوژن وجود دارد:
- ترانسودا
- اگزودا
افیوژن ترانسودا
افیوژن ترانسودا معمولا به علت اختلالات دیگری که منجر به عدم تعادل در فشار عروق خونی شده و تجمع مایع را در قفسه سینه بیشتر می کند ایجاد می شود. مایع در افیوژن معمولا از ترکیبات موجود در پلاسمای خون تشکیل شده است.
افیوژن اگزودا
درمان این نوع افیوژن بسیار مشکل است و می تواند مسائل جدی تری را به دنبال داشته باشد. افیوژن اگزودا معمولا توسط اختلالات التهابی مانند سرطان، عفونت و آسیب دیدگی ایجاد می شود. این عارضه ممکن است در اثر مسدود شدن عروق خونی یا لنف موجود در منطقه نیز ایجاد شود.
برای تشخیص بهتر، پزشکان اغلب یک نمونه از مایع تجمع یافته در فضای پلور را با فرو کردن سوزن بین دنده ها در فضایی پلور بر می دارند.
نمونه مایع می تواند به پزشکان کمک کند که علائم عفونت، سطح پروتئین و سلول های سرطانی را بیابند. این عوامل برای تعیین این که آیا فرد دارای افیوژن پلورال پیچیده یا بدون عارضه است، کمک کننده می باشد. نمونه مایع در پلورال افیوژن پیچیده ممکن است علائم قطعی التهاب یا عفونت را نشان دهد. عوارض پلورال پیچیده نیاز به درمان فوری دارند. زیرا ممکن است باعث مشکلات جدی شوند.
افیوژن بدون عارضه، نشانه ای از عفونت یا التهاب را ندارد. عوارض ناخوشایند این نوع افیوژن ممکن است ملایم تر باشد و احتمالا ایجاد آسیب دائمی ریوی نیز در آن کمتر است.
پزشکان همچنین ممکن است از سایر آزمایشات برای یافتن علت افیوژن استفاده کنند. این آزمایشات می توانند شامل موارد زیر باشد:
- تست عملکرد کلیه برای تعیین اینکه آیا کلیه ها فعال هستند
- آزمایشات عملکرد کبدی برای یافتن نشانه های سیروز یا نارسایی
- بیوپسی ریه برای بررسی علائم سرطان ریه
- برونکوسکوپی برای بررسی مشکلات تنفسی بالقوه و علائم تومورها
- سونوگرافی قلب برای بررسی شواهدی از نارسایی قلبی
تمام این آزمایش ها باعث محدود شدن علل پلورال افیوژن می شوند و درمان را تا حد ممکن ساده می کنند.
درمان پلورال افیوژن
درمان افیوژن پلورال بستگی به اختلالی دارد که باعث وجود آن در قفسه سینه شده است. در بیشتر موارد، علاوه بر درمان بیماری که باعث افیوژن می شود، مایع موجود در قفسه سینه نیز تخلیه می شود.
تخلیه قفسه سینه
تخلیه قفسه سینه به کمک وارد کردن یک سوزن یا لوله در فضایی پلور و تخلیه مایع می باشد. این فرآیند بیهوشی عمومی لازم ندارد. برای این عمل تنها بی حسی موضعی کافی است. اگر تجمع مایع در فضای پلور تکرار شود، ممکن است بیمار نیاز داشته باشد که چند بار این روش را برای تخلیه کامل این فضا از مایع انجام دهد.
خطر ایجاد عوارض جدی ناشی از تخلیه قفسه سینه کم است. این عوارض عبارتند از:
- عفونت
- خونریزی
- اختلال در ریه ها
اگر مایع تجمع یافته به سرعت تخلیه شود، ممکن است مایع به خود ریه وارد شود. با این حال، این عارضه نادر است.
درمان های دیگر
سایر روش های درمانی نیز ممکن است در بعضی موارد ضروری باشد. پلورودز (Pleurodesis) فرآیندی است که در آن شکاف بین پلوراسیون ریه و حفره قفسه سینه بسته می شود تا مانع در آن ساخته نشود. موارد شدیدتر ممکن است نیاز به جراحی برای انتقال مایع از حفره قفسه سینه به شکم داشته باشند. پزشکان همچنین ممکن است بخشی از پوشش پلاور را در موارد بسیار جدی بردارند.
چشم انداز بیماری
شدت پلورال افیوژن می تواند از موارد غیر جدی تا کشنده متفاوت باشد. چشم انداز بیماری نیز تا حد زیادی به علت افیوژن بستگی دارد. از طرفی زمان لازم برای بهبودی بستگی به شدت بیماری دارد. به همین دلیل در برخی از افراد، عوارض این بیماری باعث می شود که فرد نیاز به بستری شدن داشته باشد.