ویتیلیگو یک بیماری پوستی است که در آن رنگدانه های پوست از بین می رود. رنگدانه یا ملانین، عامل تیرگی پوست است و توسط سلولی به نام “ملانوسیت” تولید می شود. محتوای این مقاله مجله پیام سلامت را به علت، نشانه ها، تشخیص و درمان بیماری پوستی ویتیلیگو اختصاص داده ایم.
اغلب افراد مبتلا به ویتیلیگو، در تکه های از پوست خود رنگدانه ندارند و به جای آن تکه های مسطح سفید رنگی با حدود نامنظم جایگزین می شود. این بیماری می تواند در تکه های کوچک و تنها در یک طرف بدن ایجاد شود و یا در مناطق بزرگ و تا بیش از ۵۰ درصد پوست بدن را پوشش دهد. این تکه ها معمولا مناطقی از بدن که در مقابل نور آفتاب هستند را تحت تاثیر قرار می دهد. این مناطق عبارتند از:
- دست ها
- صورت
- بازوها
- پا
با این حال، گاهی دستگاه تناسلی را نیز درگیر می کند.
ویتیلیگو می تواند درمان شود اما کاملا بهبود پیدا نمی کند. افراد مبتلا، به مدیریت این اختلال در طول زندگی خود نیاز دارند. بنیاد ملی ویتیلیگو آمریکا تخمین می زند که ۰٫۵ تا ۱ درصد از جمعیت کلی جهان به این بیماری مبتلا هستند. متوسط سن شروع آن نیز در اواسط دهه بیست است، اما می تواند در هر سنی ظاهر شود.
خوشبختانه این بیماری مسری نیست، باعث درد نمی شود، و از نظر پزشکی خطرناک نیست. ویتیلیگو، بر روی مردان و زنان از همه نژادها به یک میزان تاثیر می گذارد. ایجاد تکه های سفید روی پوست در افرادی که ذاتا پوستشان تیره است، بیشتر مشهود است.
چه عواملی باعث ویتیلیگو می شود؟
بر اساس گزارش موسسه ملی آرتریت و اسکلتی عضلانی و بیماری های پوست آمریکا (NIAMS) علت دقیق این بیماری پوستی هنوز ناشناخته است. محققان تصور می کنند که ویتیلیگو می تواند یک پاسخ ایمنی باشد. به این معنی که حمله بدن به خودش باعث ایجاد این بیماری می شود. در این مورد، بدن ملانوسیت های خود را از بین می برد و به این ترتیب پوست دیگر رنگدانه ندارد. برخی از محققان نیز معتقدند که ویتیلیگو یک بیماری ارثی است. بیش از ۳۰ درصد از افرادی که مبتلا به ویتیلیگو هستند، یکی از اعضای خانواده شان نیز این بیماری را دارد.
ارتباطی نیز بین ویتیلیگو و سایر بیماری های خود ایمنی مانند آلوپسی آره آتا، پرکاری تیروئید، بیماری آدیسون، و بیماری های ژنتیکی کم خونی خطرناک، وجود دارد.
علائم ویتیلیگو
علامت اصلی این بیماری غیاب رنگدانه در پوست است. سه الگوی مختلف در نواحی فاقد رنگدانه امکان پذیر است:
- در یک الگوی کانونی، رنگ پوست تنها در چند منطقه کوچک بدن از بین می رود.
- در یک الگوی سگمنتال نواحی فاقد رنگدانه در یک طرف از بدن رخ می دهد.
- در یک الگوی کلی، از بین رفتن ملانین در هر دو طرف از بدن در یک الگوی متقارن رخ می دهد.
الگوی کلی رایج ترین نوع ویتیلیگو است. نواحی فاقد رنگدانه در هر یک از سه الگوی می تواند بر روی نواحی زیر ظاهر شوند:
- صورت
- بازوها
- زیر بغل
- پاها
- دست ها
- ران
- لب
- کشاله ران
پوشش داخلی دهان نیز ممکن است رنگ نداشته باشد.
سفید شدن زودرس مو و پوست سر و صورت نیز می تواند نشانه های ویتیلیگو باشد. سفید شدن زودرس مو شامل ابرو و مژه نیز می شود.
آیا این لکه های سفید گسترش می یابند؟
هیچ اطلاعات دقیقی در مورد گسترش لکه های سفید ناشی از این بیماری وجود ندارد. در برخی افراد، لکه های سفید گسترش نمی یابند. اما اغلب این لکه های سفید به مناطق دیگر بدن گسترش خواهند یافت. برای برخی افراد، ویتیلیگو به آرامی و در عرض چندین سال به مناطق دیگر بدن سرایت می کند. اما در برخی از افراد تکه های سفید ناشی از این بیماری به سرعت پخش می شود. برخی از افرا مبتلا گزارش داده اند که بعد از یک استرس جسمانی و عاطفی، لکه های سفیدشان بیشتر شده است.
تشخیص بیماری ویتیلیگو
برای تشخیص این بیماری پزشکان ابتدا سابقه پزشکی را بررسی کرده و سپس آزمایش نمونه پوست را انجام می دهد. سابقه خانوادگی این بیماری و گزارش های بیمار از آفتاب سوختگی یا تاول نیز در نظر گرفته می شود. بر اساس گزارش NIAMS، آسیب های نور خورشید ممکن است علائم ویتیلیگو را در برخی از بیماران آغاز کند. نمونه برداری پوست می تواند فقدان کامل رنگدانه را نشان دهد و یا ممکن است تشخیص را تایید کند. آزمایش خون برای بررسی سطح ویتامین B-12 و عملکرد تیروئید نیز گاهی تجویز می شود. کم کاری تیروئید و کمبود ویتامین ب ۱۲ اغلب با بیماری ویتیلیگو در ارتباط است.
درمان و مدیریت
ویتیلیگو بدون درد و خوش خیم است. هدف از درمان این بیماری بیشتر جنبه زیبایی دارد. برای درمان این بیماری باید صبر داشته باشید. بیشتر درمان های ذکر شده در ادامه بعد از چند ماه اثر خود را نشان می دهند. این درمان ها عبارتند از:
استروئیدها
داروهای موضعی می تواند راه های موثری برای بازگرداندن دوباره رنگدانه لکه های سفید پوست باشند. داروهای استروئیدی موضعی در کودکان و بزرگسالان استفاده می شود. استروئیدها باید به صورت روزانه به مدت حداقل سه ماه، برای دیدن نتایج مثبت بر روی پوست مالیده شود. کرم استروئید می تواند عوارض جانبی از جمله نازک شدن پوست و یا ایجاد رگه و خط بر روی پوست داشته باشد.
تقویت کننده سیستم ایمنی
گروه دیگری از داروها به نام تقویت کننده سیستم ایمنی ممکن است به درمان ویتیلیگو کمک کنند. این پمادها حاوی ماده فعالی به نام تاکرولیموس یا پیمکرولیموس هستند. با توجه به گزارش کلینیک مایو، افرادی که رنگدانه های نواحی کوچکی از بدنشان مانند روی صورت و گردن از دست رفته است معمولا نتایج مثبتی را با استفاده از داروهای تقویت کننده یا تنظیم کننده سیستم ایمنی بدن مشاهده می کنند.
نور ماوراء بنفش
نور درمانی با اشعه ماورای بنفش می تواند رنگدانه ها را در برخی از افراد مبتلا به ویتیلیگو بازگرداند. در اکثر موارد، نیاز به دارویی به نام پسورالن است که باعث می شود پوست به درمان نور حساس تر شود. پسورالن در هر دو شکل خوراکی و موضعی در دسترس است. ترکیبی از اشعه UVA و پسورالن به نام درمان PUVA شناخته می شود. این درمان مناطق روشن پوست را تیره می کند.
از آنجا که در هنگام استفاده از پسورالن به نور خورشید حساس تر هستید، باید برای بقیه بدن خود از کرم های ضد آفتاب محافظت کننده استفاده کنید. شما می توانید درمان PUVA را چند بار در هفته در مطب پزشک انجام دهید.
بردن رنگ سایر نقاط بدن
هنگامی که رنگدانه تکه هایی از پوستتان از بین رفته است، بردن رنگ سایر نقاط پوستتان گزینه درمانی مناسبی است. از بین بردن رنگدانه سایر نقاط بدن برای افرادی که بیش از ۵۰ درصد پوست بدنشان به ویتیلیگو مبتلا است استفاده می شود. هدف از این درمان مطابقت دادن مناطق تیره با مناطق روشن پوست است.
برای روشن کردن نواحی پیگمانته از دارویی به نام مونوبنزون بر روی پوست استفاده می شود. این پماد، در صورتی که تماس مستقیم با پوست افراد دیگر داشته باشد می تواند پوست آن ها را سفید کند. بنابراین توصیه می شود که از تماس مستقیم پوست به پوست، تا ۲ ساعت بعد از استفاده از این پماد اجتناب شود.
البته روش های دیگری نیز وجود دارد که به کمک آن می توان رنگ پوست را یک دست کرد. به عنوان مثال برنزه کردن یکی از این راه ها می باشد.
گزینه های جراحی
در موارد شدید، عمل جراحی برای بازگرداندن رنگ طبیعی پوست ممکن است انجام شود. در عمل پیوند پوست، پوست سالم به منطقه ای که مبتلا به ویتیلیگو شده است پیوند زده می شود. چنین عمل هایی برای افرادی انجام می شود که پس از سال ها استفاده از درمان های دیگر، نتوانسته اند در ظاهر پوستشان تغییر ایجاد کنند. این در حالی است که چنین اعمالی معمولا گران است و متاسفانه اکثرا تحت پوشش بیمه نمی باشد.