منیزیم یکی از الکترولیت های مهم در بدن است. الکترولیت ها مواد معدنی هستند که وقتی در مایعات بدن مانند خون ریخته می شوند، بار الکتریکی را حمل می کنند. اکثر میزان منیزیم موجو در بدن یا به پروتئین متصل شده و تخلیه می شود و یا در استخوان ذخیره می شود. در ادامه این مطلب مجله پیام سلامت می خواهیم در مورد نقش منیزیم در بدن و علائم و درمان های کمبود و ازدیاد آن صحبت کنیم.
استخوان ها حاوی حدود نیمی از منیزیم موجود در بدن هستند. میزان منیزیم خون بسیار کم است زیرا منیزیم برای تشکیل استخوان و دندان ها و عملکرد عضلانی و عصبی بسیار ضروری است. بسیاری از آنزیم ها در بدن به طور طبیعی به منیزیم وابستگی دارند. منیزیم همچنین به متابولیسم کلسیم و پتاسیم نیر کمک می کند. سطح منیزیم در خون بستگی زیادی به میزان دریافت منیزیم از غذاها و میزان دفع آن توسط ادرار و مدفوع دارد. این ماده در کل کمتر در بدن ذخیره می شود.
نقش منیزیم در بدن
منیزیم برای بیش از ۳۰۰ واکنش بیوشیمیایی در بدن مورد نیاز است. این ماده کمک می کند تا عملکرد عضلات و عصب طبیعی شود، سیستم ایمنی سالم بماند، ضربان قلب پایدار نگه داشته شود و استخوان ها همچنان قوی بمانند. تنظیم قند خون و کمک به تولید انرژی و پروتئین نیز نقش منیزیم در بدن می باشد. تحقیقات جدیدی در مورد نقش منیزیم در پیشگیری و درمان اختلالاتی نظیر فشار خون بالا، بیماری های قلبی و دیابت، در حال انجام است. با این حال، مصرف مکمل منیزیم بدون مشورت با پزشک توصیه نمی شود. رژیم های غذایی غنی از پروتئین، کلسیم یا ویتامین D نیاز به منیزیم را افزایش می دهند.
منابع غذایی تامین کننده منیزیم
بیشتر منیزیم در رژیم غذایی از سبزیجاتی، مانند سبزیجات تیره و برگ سبز حاصل می شود. غذاهای دیگر که منبع خوبی از منیزیم هستند عبارتند از:
- میوه ها یا سبزیجات (مانند موز، زردآلو خشک و آووکادو)
- مغز ها (مانند بادام و بادام زمینی)
- نخود و لوبیا (حبوبات) و دانه ها
- محصولات سویا (مانند آرد سویا و توفو)
- دانه های کامل (مانند برنج قهوه ای و ارزن)
- شیر
اثرات جانبی
ایجاد عوارض جانبی در صورت افزایش مصرف منیزیم، شایع نیست. بدن معمولا مقدار اضافی این ماده را دفع می کند. اضافه شدن بیش از حد منیزیم به بدن تقریبا همیشه زمانی اتفاق می افتد که فرد بیش از حد از این ماده معدنی در فرم مکمل مصرف می کند.
علائم کمبود منیزیم عبارتند از:
- هیپوتانسی
- ضعف عضلانی
- خواب آلودگی
کمبود منیزیم در افرادی که از الکل استفاده می کنند یا افرادی که منیزیم کمتری را جذب می کنند نیز رخ می دهد. این افراد عبارتند از:
- افراد مبتلا به بیماری های دستگاه گوارش
- افراد استفاده کننده از جراحی که باعث سوء جذب شده است
- بزرگسالان سالمند
- افراد مبتلا به دیابت نوع ۲
علائم ناشی از کمبود منیزیم به سه دسته تقسیم می شوند:
علائم اولیه:
- کاهش اشتها
- حالت تهوع
- استفراغ
- خستگی
- ضعف
علائم کمبود متوسط:
- بی حسی
- مور مور شدن
- انقباضات عضلانی و گرفتگی عضلات
- تشنج
- تغییرات شخصیتی
- غیر طبیعی شدن ضربان قلب
علائم کمبود شدید:
- کاهش سطح کلسیم در خون
- افزایش سطح پتاسیم در خون
میزان نیاز بدن به منیزیم
مصرف توصیه شده روزانه منیزیم به شرح زیر است:
نوزادان
- از تولد تا ۶ ماهگی: ۳۰ میلی گرم در روز
- از ۶ ماهگی به ۱ سالگی: ۷۵ میلی گرم در روز
کودکان
- از ۱ سالگی تا ۳ سالگی: ۸۰ میلی گرم در روز
- از ۴ سالگی تا ۸ سالگی: ۱۳۰ میلی گرم در روز
- از ۹ سالگی تا ۱۳ سالگی: ۲۴۰ میلی گرم در روز
- از ۱۴ سالگی تا ۱۸ سالگی (پسران): ۴۱۰ میلی گرم در روز
- از ۱۴ سالگی تا ۱۸ سالگی (دختر): ۳۶۰ میلی گرم در روز
بزرگسالان
- مردان بالغ: ۴۰۰ تا ۴۲۰ میلی گرم در روز
- زنان بالغ: ۳۱۰ تا ۳۲۰ میلی گرم در روز
- زنان باردار: ۳۵۰ تا ۴۰۰ میلی گرم در روز
- زنان شیرده: ۳۱۰ تا ۳۶۰ میلی گرم در روز
افزایش سطح منیزیم در بدن
در هایپرمنیزیمی سطح منیزیم در خون بسیار زیاد است.
منیزیم یکی از الکترولیت های مهم در بدن است که با الکتریکی را حمل می کند. این ماده بیشتر در استخوان ها وجود دارد و کمتر می توانید آن را در جریان خون پیدا کنید. افزایش بیش از حد سطح منیزیم در بدن اتفاق بسیار نادری است. معمولا هنگامی که افراد مبتلا به نارسایی کلیه، نمک های منیزیم را مصرف می کنند یا داروهایی را که شامل منیزیم هستند (مانند برخی از آنتی اسیدها یا ملین ها) را استفاده می کنند به این عارضه مبتلا می شوند.
این اختلال ممکن است منجر به علائم زیر شود:
- ضعف عضلانی
- فشار خون پایین
- اختلال تنفس
وقتی هایپرمنیزیمی شدید باشد، قلب می تواند ضربان خود را متوقف کند. تشخیص هایپر منیزیمی بر اساس آزمایش خونی که نشان می دهد سطح منیزیم بالا است، انجام می شود.
روش های درمان
برای درمان این عارضه از داروهای زیر استفاده می شود:
- گلوکونات کلسیم
- دیورتیک ها
به افراد مبتلا به هایپرمنیزیمی شدید، گلوکونات کلسیم به صورت داخل وریدی داده می شود.
دیورتیک ها (مخصوصا به صورت تزریقی و داخل وریدی) می توانند برای افزایش دفع منیزیم توسط کلیه ها مفید باشند. با این حال، اگر کلیه ها به خوبی عمل نکند و یا اگر هایپر منیزیمی شدید باشد، معمولا دیالیز مورد نیاز است.
کاهش سطح منیزیم در بدن
در هیپومنیزمی، سطح منیزیم در خون بسیار کم است.
منیزیم یکی از الکترولیت های مهم در بدن است و با حمل بار الکتریکی، نقش ها و کارکردی هایی در بدن ما دارد. مازاد این ماده در اکثر مواقع به پروتئین متصل شده و دفع می شود و یا در استخوان ها ذخیره می شود. گرچه خون نیز حاوی منیزیم بسیار کمی است. اگر این ماده به اندازه کافی از طریق رژیم غذایی وارد بدن نشود ده ها عملکرد دچار اختلال شده و عارضه ای به نام هیپومنیزمی ایجاد می شود.
علل ایجاد هیپومنیزمی
معمولا کاهش سطح منیزیم به این دلیل رخ می دهد که فرد کمتر از این ماده استفاده می کنند (اغلب به علت گرسنگی) یا این که روده ها نمی توانند مواد مغذی را به طور طبیعی جذب کنند (سوء جذب). اما گاهی اوقات هیپومنیزمی به این دلیل ایجاد می شود که کلیه یا روده دفع منیزیم را زیاد می کند.
هیپومنیزمی همچنین ممکن است ناشی از موارد زیر باشد:
- مصرف مقدار زیادی الکل که مصرف مواد غذایی، و در نتیجه میزان ورودی منیزیم را کاهش و دفع منیزیم را افزایش می دهد.
- اسهال طولانی مدت، که باعث افزایش دفع می شود.
- افزایش سطح آلدوسترون، وازوپرسین (هورمون ضددورتیک) یا هورمون های تیروئیدی که باعث افزایش دفع می شوند.
- داروهایی که دفع ادرار را افزایش می دهند، از جمله دیورتیک ها، داروهای ضد قارچی آمفوتریسین B و داروی شیمی درمانی سیس پلاتین
- استفاده مزمن از مهار کننده های پروتئین پمپ (داروهای کاهش دهنده اسید معده)
- شیردهی که نیاز بدن به منیزیم را افزایش می دهد
علائم هیپومنیزمی
هیپومنیزمی ممکن است باعث تهوع، استفراغ، خواب آلودگی، ضعف، تغییرات شخصیتی، اسپاسم عضلانی، لرزش و از دست دادن اشتها شود. اگر شدید باشد می تواند باعث تشنج، به ویژه در کودکان شود.
تشخیص هیپومنیزمی
اندازه گیری سطح منیزیم در خون می تواند به تشخیص این عارضه کمک کند. تشخیص معمولا بر اساس آزمایش خون انجام می شود. هیپوکلسمی و هیپوکالمی نیز ممکن است وجود داشته باشد.
درمان هیپومنیزمی
- مصرف مکمل منیزیم
به افراد مبتلا به کمبود منیزیم، منیزیم خوراکی در قالب مکمل داده می شود. همه افراد مصرف کننده از الکل نیز باید از مکمل منیزیم برای جلوگیری از کمبود آن در بدن استفاده کنند. اگر کمبود بسیار شدید باعث ایجاد علائم شده باشد و یا بیمار نتواند این مکمل را از طریق خوراکی مصرف کند، این مکمل به صورت تزریق عضلانی یا وریدی تجویز می شود.
در درمان هیپومنیزمی، پزشکان همچنین باید سطح الکترولیت های دیگر مانند کلسیم و پتاسیم را نیز اصلاح کنند.