دیسفاژی ؛ علل، علائم، عوامل خطر و ۶ روش درمان طبیعی آن

دیسفاژی ؛ علل، علائم، عوامل خطر و 6 روش درمان طبیعی آن

دیسفاژی به معنی اختلال در بلع غذا و نوشیدنی است. افرادی که مشکلات آناتومیک و یا فیزیولوژیک در دهان، حلق، حنجره و مری دارند ممکن است علائم و نشانه های اختلال بلع را از خود نشان دهند. علاوه بر این، دیسفاژی به بسیاری از تغییرات منفی در وضعیت بدن، از جمله افزایش خطر سوء تغذیه و پنومونی کمک می کند.

هنگامی که غذا یا مایعات را می بلعید این مواد از دهان و از طریق پشت گلو به مری و سپس به معده منتقل می شود. افراد مبتلا به دیسفاژی می توانند در هر مرحله از این فرآیند بلع طبیعی، دچار مشکل شوند.

درجات مختلف دیسفاژی می تواند از عدم توانایی در بلع تا سرفه کردن یا احساس خفگی متغییر باشد. اگر نمی توانید بزاق خود را به درست ببلعد، ممکن است غذا در گلویتان گیر کند یا دچار احساس خفگی شوید. تا انتهای این مطلب مجله پیام سلامت ما را همراهی کنید تا با علل، علائم، عوامل خطر و ۶ روش درمان طبیعی دیسفاژی آشنا شوید.

علائم دیسفاژی

علائم و نشانه های مرتبط با دیسفاژی ممکن است شامل موارد زیر باشد:

درد هنگام بلعیدن
عدم توانایی در بلع غذا
استفراغ
احساس گیر کردن غذا در گلو یا پشت قفسه سینه
سرازیر شدن آب دهان
خشونت صدا
سوزش سر دل
احساس اسید معده در گلو
سرفه یا سوزش در هنگام بلعیدن

دیسفاژی با اختلالات تغذیه ای و افزایش خطر ابتلا به پنومونی مرتبط است. به خصوص پس از سکته مغزی. بسیاری از بیماران توانایی خود را در طی یک ماه پس از سکته مغزی به دست می آورند. با این حال، برخی از بیماران بیش از شش ماه دچار مشکلات بلع می شوند. دشواری بلعیدن غذا پس از سکته مغزی ممکن است به سوء تغذیه به دلیل اجتناب از مصرف مواد غذایی و مایعات، دامن بزند. این عارضه ممکن است باعث شود که بیمار دچار ضعف فیزیکی شده یا سطح هشیاری اش کم شود.

پنومونی پس از سکته نیز یکی دیگر از عفونت های رایجی است که تا یک سوم بیماران مبتلا به سکته حاد را تحت تاثیر قرار می دهد. همچنین علت اصلی مرگ و میر پس از سکته مغزی است. اعتقاد بر این است که بیشتر پنومونی های مرتبط با سکته مغزی ناشی از دیسفاژی و آسپیراسیون غذا یا مایعات است. پنومونی آسپیراسیون عفونت ریه ای است که به دلیل استفراغ و آسپیراسیون یا استنشاق، غذا یا مایعات و وارد شدن آن ها به ریه ها ایجاد می شود.

علل و عوامل خطر دیسفاژی

آمار شیوع این اختلال در سراسر جهان هنوز به طور دقیق مشخص نشده است. اما تخمین های محافظه کارانه نشان می دهد که این بیماری ۱۵ درصد از سالمندان را تحت تاثیر قرار می دهد. بر طبق آمار اداره آمار ایالات متحده، در سال ۲۰۱۰ جمعیت افراد بالای ۶۵ سال مبتلا به دیسفاژی ۴۰ میلیون نفر بود. دیسفاژی تا ۶۸ درصد سالمندانی که در خانه هستن، تا ۳۰ درصد از سالمندانی که در بیمارستان بستری می شوند، تا ۶۴ درصد از افرادی که سکته مغزی می کنند و ۱۳ تا ۳۸ درصد از سالمندانی که به طور مستقل زندگی می کنند را تحت تاثیر قرار می دهد.

فیزیولوژی اندام هایی که در فرایند بلع شرکت می کنند با بالا رفتن سن تغییر می کند. کاهش توده عضلانی و انعطاف پذیری بافت همبند باعث کاهش قدرت و دامنه حرکت می شود. این تغییرات مرتبط با سن می تواند در جریان صاف فرایند بلع غذا تاثیر منفی داشته باشد. فراتر از تغییرات حرکتی ظریف، کاهش رطوبت دهان و کاهش قدرت احساس طعم و بو باعث کاهش توانایی بلع در سالمندان می شود.

در حالی که افزایش سن منجر به تغییرات فیزیولوژیک ظریف در توانایی فرد برای بلع می شود، اما بیماری های مرتبط با سن نیز عامل مهمی در حضور و شدت دیسفاژی دارند. بیماری های عصبی به طور معمول موجب دیسفاژی می شود. شایع ترین علت این عارضه، سکته مغزی و زوال عقل است. سایر بیماری هایی که می توانند سبب مشکلات بلع شوند عبارتند از:

بیماری پارکینسون
آسیب تروماتیک مغز
فلج مغزی
ALS (بیماری لو گرینگ)
مولتیپل اسکلروزیس
فلج متعارف پیشرفته
بیماری هانتینگتون
میاستنی گراویس

دیسفاژی یک علامت رایج در زوال عقل است. برآورد شده است که تا ۴۵ درصد از بیماران مستعد ابتلا به زوال عقل دچار مشکلات بلع می شوند. اغلب بیماران مبتلا به زوال عقل، روند کاهش بلع را با افزایش مدت زمان لازم برای مصرف مواد غذایی نشان می دهند. این فرایند می تواند خطر ابتلا به سوء تغذیه را افزایش دهد.

سایر علل

سایر علل دیسفاژی عبارتند از:

تنگ شدن مری
تومور مری
وجود انسداد در گلو یا مری
ریفلاکس اسید معده به مری (GERD)
خشکی دهان
آلرژی غذایی
وجود بافت اسکار
اسپاسم در مری
دیورتیکولار حنجره (کیسه کوچکی که در گلو ایجاد می شود)
سرطان
پرتودرمانی

علل، علائم، عوامل خطر و ۶ روش درمان طبیعی دیسفاژی

درمان طبی دیسفاژی

داروها: داروهای تجویزی خوراکی یا کورتیکواستروئیدها گاهی برای دیسفاژی همراه با GERD استفاده می شوند. داروها همچنین می توانند برای شل شدن مری و کاهش علائم دیسفاژی که ناشی از اسپاسم مری است، به کار برده شوند.

جراحی: برای درمان مواردی مانند تومور مری، دیورتیکول حنجره یا آشالازی از جراحی استفاده می شود.

تغذیه با لوله: در صورتی که بلعیدن به صورت صحیح و درست، امکان پذیر نباشد یا اگر عملکرد بلع برای تغذیه یا هیدراتاسیون مناسب، کفایت نکند، ممکن است نیاز به تغذیه بیمار با لوله باشد.

اتساع مری: اتساع مری برای افرادی است که دارای تنگی در اسفنکتر مری هستند مناسب می باشد. برای این کار پزشک از یک آندوسکوپ که دارای بالونی در نوک خود است برای باز کردن عرض مری استفاده می شود. بعد از وارد شدن لوله به مری بالون باز شده و مجرای مری را طی کشش گسترش می دهد.

[quote font_size=”18″ color=”#37a02b”]

پیشنهاد می کنیم برای اطلاعات بیشتر، این مطالب را نیز بخوانید:

روش های طبیعی و ساده برای درمان درد هنگام بلعیدن مواد غذایی

چه چیزی باعث درد هنگام بلع می شود

گره های تیروئید (ندول تیروئید) شیوع، علائم، علل، تشخیص و روش های درمان

[/quote]

۶ درمان طبیعی برای دیسفاژی

درمان دیسفاژی بستگی به علت اختلال بلع دارد. بنابراین یک درمان واحد برای همه افراد مبتلا به این اختلال وجود ندارد. پاتولوژیست ها نقش مهمی را در مدیریت بیماران مبتلا به دیسفاژی ایفا می کنند. پاتولوژیست ممکن است از طیف گسترده ای از استراتژی های مداخله ای، از جمله تکنیک های جبرانی و تکنیک های توانبخشی برای درمان استفاده کنند. این استراتژی ها می توانند شامل اصلاح وضعیت بدن، تغییر در مواد غذایی و مایعات مصرفی، یا تغییرات محیطی باشند. هدف این است که نیازهای تغذیه ای و هیدراتاسیون بدن تامین شده تا بیمار بتواند به زندگی عادی خود ادامه دهد.

تغییرات اصلاحی

تغییر در وضعیت بدن و سر ممکن است برای کاهش آسپیراسیون یا ورد مواد غذایی و مایعات به ریه مفید باشد. تغییر در حالت بدن ممکن است جهت حرکت غذا و مایعات را تغییر دهد و از راه های هوایی بدن بیشتر محافظت کند. مطالعات نشان می دهد که یک نوع تغییر ثابت در تمام بیماران برای درمان مناسب نیست.

به طور کلی تغییر در وضعیت بدن برای درمان کوتاه مدت و جهت کاهش شانس آسپیراسیون استفاده می شود. به عنوان مثال تغییر در شیب سر، چانه و گردن می تواند مسیر حرکتی غذا را تغییر داده و مشکلات بلع را تا حدودی درمان کند. بهتر است برای یافتن بهترین تغییر در وضعیت بدنتان با یک پاتولوژیست مشورت کنید.

مانور پرستار

مانورهای پرستار به مشکلات فیزیولوژیکی مختلف در بلع کمک می کنند. در این مانور ها تکنینک ها زیر به بیمار آموزش داده می شود:

نفس را نگه دارید، سپس غذا را ببلعید و به آرامی سرفه کنید.
نفستان را نگه دارید، غذا را ببلعید و سپس با آرامش و آهسته سرفه کنید.
با فشار غذا را ببلعید.

معمولا پاتولوژیست ها با توجه به وضعیت بیمار یکی از این تکنیک ها را توصیه می کنند.

مایعات غلیظ شده

معمولا در بیمارستان ها و مراکز درمانی از مایعات غلیظ برای درمان دیسفاژی استفاده می کنند. این مایعات در کنترل سرعت، جهت و طول مدت بلع مواد غذایی جویده شده تاثیر گذار است. مطالعات مختلفی در سراسر جهان برای پیدا کردن بهترین مایعی که بتواند این مشکل را درمان کند انجام شده است.

به عنوان مثال، یک مطالعه منتشر شده در مجله Journal of Speech, Language, and Hearing Research به دنبال تعیین این بود که کدام یک از سه روش مطرح شده در تحقیق برای آسپیراسیون در بیماران مبتلا به بیماری دمانس یا بیماری پارکینسون موفق بوده است. نتایج نشان داد که درمان فوری آسپیراسیون با مایعات غلیظ شده با عسل بهتر از مایعات رقیق بود.

محققان معتقدند که مایعات غلیظ حرکت آهسته تری در گلو دارند، بنابراین بلع را به بهترین شکل انجام می دهند. به طور معمول بهتر است از مایعاتی که کمی چسبناک است برای دیسفاژی خفیف استفاده شود. برای مدیریت اشکال شدیدتر این اختلال، باید به صورت مکرر از این مایعات غلیظ استفاده شود. اما تحقیقات نشان می دهد مایعات غلیظ می توانند خطر کم آبی را به همراه داشته باشند. مصرف مایعات غلیظ باعث می شود فرد احساس تشنگی کمتری داشته باشد و آب کمتری مصرف کند.

ورزش زبان، لب ها و فک

این تمرینات برای افزایش دامنه حرکات طراحی شده اند. این ورزش ها به گفتار و بلعیدن کمک می کنند. این درمان شامل تحریک لب ها، فک، زبان، کام نرم، حلق، حنجره و عضلات تنفسی است. برای انجام این ورزش ها از بیمار خواسته می شود که عضلات خود را مدام حرکت دهند تا آسیب ساختاری یا بافتی درمان شود. تمرینات قدرتی این عضلات نیز باعث تقویت عضلات می شوند. به عنوان مثال یکی از تمرینات قدرتی فشار آوردن قاشق بر روی زبان و متقابلا فشار آوردن زبان روی قاشق است. این ورزش عضلات ناحیه دهان را تقویت می کند.

تغییر در رژیم غذایی

اصلاح رژیم غذایی بخش مهمی از مدیریت دیسفاژی است. اصلاح بافت مواد غذایی می تواند فرو بردن آن ها را امن تر کند. این تغییرات ممکن است شامل تغییر رقت مایعات و خرد کردن مواد غذایی جامد باشد. خوردن وعده های مکرر و کم حجم نیز می تواند مفید باشد. تغییر طعم و مزه غذا نیز می تواند باعث شود بلع غذا برایتان جذاب باشد. گاهی اوقات نیز تغییر حجم هر لقمه که می خورید در درمان دیسفاژی موثر است.

طب سوزنی

اگر چه تحقیقات بیشتری لازم است، اما مطالعات نشان می دهد که طب سوزنی می تواند به افرادی که دچار بلع دشوار ناشی از سکته مغزی شده اند کمک کند. این درمان به خصوص هنگامی که طب سوزنی همراه با درمان ها توانبخشی معمول استفاده می شود، موثر تر است.

یک آزمایش که شامل ۶۶ بیمار بود نشان می دهد که طب سوزنی برای دیسفاژی پس از سکته حاد، جنبه درمانی دارد. در گروه طب سوزنی، ۱۲ نفر از ۳۴ شرکت کننده با تغذیه نرمال یعنی حدود ۳۵ درصد بهبود یافتند و در گروه کنترل ۷ نفر از ۳۲ بیمار با تغذیه نرمال (۲۲ درصد) شاهد بهبودی وضعیت خود بودند. اگر چه این تحقیق به لحاظ آماری قابل توجه نیست اما نشان می دهد که طب سوزنی برای برخی از بیماران مبتلا به سکته مغزی مفید است.