زوال عقل ناشی از سکته (MID) نوعی دمانس عروقی است. این دمانس زمانی اتفاق می افتد که یک سری سکته خفیف باعث کاهش عملکرد مغز می شود. سکته مغزی یا انفارکتوس مغزی زمانی رخ می دهد که جریان خون وارده به بخشی از مغز قطع و یا مسدود می شود. خون اکسیژن را به مغز می فرستد. بنابرای بدون اکسیژن، بافت مغز به سرعت می میرد.
محل آسیب دیده ناشی از سکته می تواند علائم این بیماری را تعیین کند. MID می تواند باعث کاهش قدرت حافظه و عملکرد شناختی شود و مشکلات روحی را آغاز کند. درمان زوال عقل ناشی از سکته بر روی کنترل علائم و کاهش خطر ابتلا به سکته مغزی تمرکز دارد.
در ادامه این مطلب مجله پیام سلامت در مورد نشانه ها، علل، عوامل خطر، روش های تشخیص و درمان زوال عقل ناشی از سکته صحبت می کنیم.
شناخت علائم زوال عقل ناشی از سکته
نشانه های MID ممکن است به تدریج در طول زمان ظاهر شوند یا ممکن است ناگهانی و پس از سکته مغزی رخ دهند.
علائم اولیه
علائم اولیه زوال عقل عبارتند از:
- گم شدن در مکان های آشنا
- ناتوانی در انجام وظایف معمول، مانند پرداخت صورتحساب
- ناتوانی در یادآوری کلمات
- جا به جا گذاشتن اشیاء
- از دست دادن علاقه به چیزها و کارهایی که قبلا از آن لذت می بردید.
- تجربه تغییرات شخصیتی
نشانه های بعدی
با پیشرفت زوال عقل علائم مشهود تر می شوند. این علائم می توانند شامل موارد زیر باشند:
- تغییر در الگوهای خواب
- توهم
- ناتوانی در انجام وظایف اساسی مانند تهیه وعده های غذایی
- هذیان گویی
- افسردگی
- قضاوت سطحی
- انزاوی اجتماعی
- کاهش قدرت حافظه
علل ابتلا به زوال عقل ناشی از سکته چیست؟
MID توسط یک سری از سکته های خفیف ایجاد می شود. سکته مغزی، یا انفاکتوس، وقفه یا انسداد در جریان خون وارده به مغز است. اگر جریان خون بیش از چند ثانیه متوقف شود، سلول های مغزی از کمبود اکسیژن می میرند. این آسیب ایجاد شده معمولا دائمی است.
سکته مغزی می تواند خاموش باشد، به این معنی که در ناحیه کوچکی از مغز تاثیر بگذارد و ناشناخته بماند. با گذشت زمان، تعدد سکته های خاموش می توانند منجر به MID شود. سکته مغزی که موجب علائم فیزیکی و عصبی قابل توجه می شود نیز می تواند منجر به MID شود.
عوامل خطر ابتلا به MID
MID در افراد بالای ۵۵ تا ۷۵ سال رخ می دهد و در مردان بیشتر از زنان شایع است.
عوامل خطر مربوط به بیماری ها
شرایط پزشکی که باعث افزایش خطر ابتلا به MID می شوند عبارتند از:
- فیبریلاسیون دهلیزی، که در آن ضربان قلب نامنظم و غیر طبیعی است و منجر به لخته شدن خون می شود
- سکته قبلی
- نارسایی قلبی
- کاهش قدرت شناختی قبل از سکته مغزی
- فشار خون بالا
- دیابت
- آترواسکلروز، یا سفت شدن سرخرگ ها
عوامل خطر مربوط به سبک زندگی
عوامل خطر مربوط به شیوه زندگی عبارتند از:
- سیگار کشیدن
- مصرف الکل
- سطح پایین تحصیلات
- رژیم غذایی نادرست
- کمبود فعالیت بدنی
روش های تشخیص زوال عقل ناشی از سکته
آزمون خاصی وجود ندارد که بتواند MID را تعیین کند. تشخیص هر مورد MID متفاوت است. تشخیص اغلب بر اساس روش های زیر انجام می شود:
- آزمایش عصبی
- سابقه ی کاهش قدرت ذهنی گام به گام
- سی تی اسکن یا MRI که جزئیات مناطق کوچکی از بافت مغز که در اثر فقدان منبع خون از بین رفته اند را مشخص می کند
- بررسی دیگر علل ابتلا به زوال عقل مانند کلسترول بالا، دیابت، فشار خون بالا یا تنگی کاروتید
تست تصویربرداری
آزمایشات تصویربرداری رادیولوژیک می توانند شامل موارد زیر باشند:
- سی تی اسکن مغز
- MRI مغز
- الکتروانسفالوگرام، که فعالیت الکتریکی مغز را اندازه گیری می کند
- داپلر ترانس مغناطیسی، که اجازه می دهد تا پزشک سرعت جریان خون را در رگ های خونی مغز اندازه گیری کند
ریشه سایر علل ابتلا به زوال عقل
پزشک می تواند آزمایش هایی را انجام دهد تا دیگر شرایطی را که موجب ایجاد و یا کمک به ایجاد زوال عقل می شوند را رد کند. این شرایط عبارتند از:
- کم خونی
- تومور مغزی
- عفونت مزمن
- افسردگی
- بیماری تیروئید
- کمبود ویتامین
- مسمومیت با دارو
زوال عقل ناشی از سکته چگونه درمان می شود؟
درمان به نیازهای فردی بیمار بستگی دارد. بیشتر برنامه های درمانی شامل دارو و تغییر در شیوه زندگی است.
دارو
داروهای درمان این بیماری عبارتند از:
- ممانتین
- نیمودیپین
- hydergine
- اسید فولیک
- CDP کولین
- مهار کننده های انتخای بازجذب سروتونین، که از داروهای ضد افسردگی محسوب می شوند و ممکن است به رشد نورون ها و ایجاد ارتباط در مغز کمک کنند
- مسدود کننده های کانال کلسیم برای بهبود عملکرد کوتاه مدت شناختی
- مهار کننده های آنزیم مبدل آنژیوتانسین برای کاهش فشار خون
چشم انداز بلند مدت افراد مبتلا به زوال عقل ناشی از سکته
MID هیچ درمانی ندارد. داروها و آموزش های شناختی ممکن است به حفظ عملکرد ذهنی کمک کنند. سرعت و پیشروی دمانس نیز در افراد مختلف متفاوت است.
چگونه می توان از زوال عقل ناشی از سکته جلوگیری کرد؟
هیچ شواهدی در مورد تایید روش موثری برای جلوگیری از MID وجود ندارد. همانند بسیاری از شرایط، بهترین روش پیشگیری، مراقبت از بدن با رعایت نکات زیر است:
- مراجعه منظم به پزشک
- داشتن رژیم غذایی متعادل
- داشتن برنامه ورزشی منظم
- کنترل فشار خون
- کنترل دیابت