ضایعات کبدی بدخیم به معنی رشد توده سرطانی در کبد است. افرادی که در معرض خطر ابتلا به سرطان کبد هستند، افرادی می باشند که شرایط و بیماری های زیر را دارند:
- سیروز
- عفونت با ویروس هپاتیت B یا ویروس هپاتیت C
- مصرف بیش از حد الکل
- چاقی
- دیابت
درمان این عارضه هم به نوع و مرحله سرطان بستگی دارد.
ضایعات کبدی بدخیم (سرطان کبد) چیست؟
سرطان کبدی نوعی از تومور بدخیم است که در کبد شروع می شود. کبد بزرگترین عضو داخلی بدن است. اکثر سرطان های کبدی از سلول های کبدی به نام hepatocytes آغاز می شوند. این سرطان ها به عنوان سرطان اولیه کبد شناخته می شوند. این بیماری به ندرت ممکن است از سلول هایی که مجرای صفراوی یا عروق خونی را تشکیل می دهند، شروع شود. برخی از سرطان ها از دیگر نواحی مانند کولون، سینه یا ریه به کبد گسترش می یابند. این سرطان ها به عنوان سرطان های متاستاتیک شناخته می شوند.
کبد عملکردهای مهمی از جمله موارد زیر را در بدن انجام می دهد:
- هضم مواد غذایی
- جمع آوری و فیلتر کردن خون
- ذخیره مواد مغذی
- متابولیسم مواد غذایی و تبدیل آن ها به انرژی
- کمک به تولید عوامل لخته شدن خون
- حذف ضایعات سمی از بدن
- کمک به حفظ سطح قند خون
زندگی بدون کبد امکان پذیر نیست.
چه کسی در معرض ابتلا به این بیماری است؟
هر کسی می تواند سرطان کبد را تجربه کند، اما برخی افراد در معرض خطر بیشتری هستند. عوامل خطر ساز سرطان کبد عبارتند از:
سیروز کبدی: سرطان کبد ممکن است از بیماری سیروز ناشی شود. سیروز بیماری است که در آن بافت اسکار جایگزین سلول های آسیب دیده کبد می شود. سیروز می تواند با بیماری های زیر ایجاد شود:
- عفونت هپاتیت B یا C
- مصرف بیش از حد الک
- بیماری کبدی چرب غیر الکلی
- اختلالات خودایمنی کبدی
عفونت ویروس هپاتیت B یا (HBV) یا ویروس هپاتیت C یا (HCV): عفونت HBV یا HCV علت اصلی سرطان کبد است. این نوع سرطان اغلب سال ها پس از آلوده شدن بیمار شروع به شکل گیری می کنند.
آفلاتوکسین: سرطان کبد می تواند ناشی از آفلاتوکسین باشد. این ماده یک ماده مضر ساخته شده توسط انواع خاصی از قارچ است. این ماده سمی می تواند بر روی دانه ها و آجیل هایی مانند بادام زمینی و ذرت تشکیل شود. سطح آفلاتوکسین در مواد عذایی که در ایالات متحده یافت می شوند به علت مقررات ایمنی بسیار کم است. اما در مناطق آسیا و آفریقا حضور این ماده سمی در مواد غذایی شایع است.
بیماری ذخیره سازی آهن: سرطان کبد ممکن است در افرادی رخ دهد که دارای بیماری هستند که باعث می شود بدن مقدار زیادی آهن را در اندام هایی از جمله کبد ذخیره می کند.
مصرف بیش از حد الکل: این عامل یکی از عوامل خطر اصلی است زیرا مصرف الکل با ایجاد سیروز ارتباط دارد.
چاقی و دیابت: مطالعات نشان داده اند که چاقی و دیابت ممکن است عامل خطری برای ایجاد سرطان کبد باشند، زیرا این شرایط معمولا به بیماری کبد چرب غیر الکلی و سیروز منتهی می شوند.
انواع مختلف سرطان کبد
سه نوع اصلی از سرطان کبد وجود دارد. این سرطان ها عبارتند از:
کارسینوم هپاتوسلولار (HCC): این نوع سرطان شایع ترین نوع سرطان کبد است که تقریبا ۹۰٪ موارد را تشکیل می دهد. تقریبا ۸۰٪ بیماران مبتلا به HCC مبتلا به سیروز اساسی هستند.
Cholangiocarcinoma (سرطان مجرای صفراوی): این سرطان در مجرای صفراوی کبد رشد می کند. این مجرا یک لوله باریک است که از کبد به روده کوچک می رود. این نوع سرطان حدود ۹٪ سرطان های کبد را تشکیل می دهد.
Angiosarcoma: این نوع نادر از سرطان کبد تنها در حدود ۱٪ از موارد رخ می دهد. این سرطان یک نوع سرطان پرخاشگر و سریع است که در رگ های خونی کبدی شروع می شود.
علائم سرطان کبد چیست؟
ضایعات کبدی بدخیم اغلب تا زمانی که به مرحله پیشرفته برسند علائمی ایجاد نمی کنند. علائمی که ممکن است با وجود ضایعات کبدی بدخیم در بدن آشکار شوند عبارتند از:
- پف کردن یا متورم شدن شکم
- احساس یک توده یا سنگینی در قسمت فوقانی شکم
- کاهش اشتها و احساس پری در شکم
- کاهش وزن
- احساس ضعف یا خستگی
- زرد شدن رنگ پوست و چشم ها
- کم رنگ شدن مدفوع و تیره شدن ادرار
بسیاری از این علائم، به غیر از زردی، ممکن است به علت انواع مختلفی از مشکلات رخ دهند. زردی نشانه ای قوی از وجود یک مشکل جدی در کبد است. اگر هر یک از این علائم را تجربه می کنید، باید در اسرع وقت با پزشک مشورت کنید.
ضایعات کبدی بدخیم چگونه تشخیص داده می شوند؟
اگر علائم سرطان کبد را دارید، پزشک ممکن است چندین آزمایش را برایتان تجویز کند. او معمولا با معاینات کامل فیزیکی شروع می کند. این آزمایش ها شامل لمس کردن شکم برای معاینه کبد، طحال و سایر اعضای بدن جهت بررسی تجمع مایعات یا تغییر در اندازه این اندام ها می باشد. تجمع غیرطبیعی مایع در شکم نیز بررسی خواهد شد. پوست و چشم نیز برای کشف علائم زردی بررسی خواهد شد.
پس از معاینه فیزیکی، پزشک ممکن است موارد زیر را انجام دهد:
آزمایش خون: برای بررسی مشکلات کبدی، می توان چندین آزمایش خون مختلف را انجام داد. این تست ها شامل آزمایش سطح آلفا فتوپروتئین (AFP) می شود. سطح بالایی از این پروتئین در خون می تواند نشانه ای از سرطان کبد باشد.
تست اولتراسوند: این آزمایش از اکو برای ایجاد یک تصویر از کبد و سایر اعضای بدن در شکم استفاده می کند.
اسکن کامپیوتری (CT) یا تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI): این اسکن ها اجازه می دهند تا پزشک بتواند به داخل بدن نگاه کند. ممکن است مواد کنتراست نیز به بدن تزریق شود تا هر گونه توده احتمالی در کبد به وضوح در تصاویر مشخص شود.
بیوپسی: گاهی اوقات انجام بیوپسی یا همان نمونه براری برای تشخیص سرطان کبد مورد نیاز است. در این روش معمولا از یک سوزن وارد شده به کبد از طریق پوست استفاده می شود.
ضایعات کبدی بدخیم چگونه درمان می شود؟
درمان ضایعات کبدی بدخیم بستگی به مرحله و نوع سرطان، میزان عملکرد کبد و سلامت کلی فرد دارد. درمان های احتمالی برای ضایعات کبدی بدخیم عبارتند از:
هپاتکتومی
این نوع جراحی، زمانی به کار برده می شود که سرطان کبد زود تشخیص داده شده و گسترش نیافته است. اگر بیمار نشانه های سیروز کبدی را داشته باشد، ممکن است هپاتکتومی گزینه مفیدی باشد. در غیر این صورت، انجام هپاتکتومی ممکن است برای بیماران مبتلا که نشانه ای ندارند خطرناک باشد. جراح در این روش درمان، تومور و حاشیه از بافت سالم اطراف آن را بر می دارد. به این ترتیب تا ۷۰٪ از کبد می تواند در طی عمل از بدن خارج شود. بخش باقی مانده و سالم، عملکرد کل کبد را بر عهده خواهد گرفت.
پیوند کبد
اگر تومورهای بیمار کوچک باشند و گسترش پیدا نکرده باشند، پیوند ممکن است گزینه درمانی مناسبی باشد. در این صورت باید اهدا کننده مناسبی را پیدا کنید. این روش درمان بهترین گزینه برای بیماران مبتلا به سرطان کبد و سیروز کبدی است. کبد را می توان از یک فرد زنده نیز دریافت کرد. در این صورت تنها بخشی از کبد از اهدا کننده گرفته می شود. در بیشتر موارد کبد کامل از بیماری که دچار مرگ مغزی شده است گرفته می شود.
فرسایش (Ablation)
این روش با از بین بردن سلول های سرطانی، سرطان کبد را کنترل می کند. روش فرسایش معمولا با اتصال الکترود های کوچک وصل شده به پوست انجام می شود. این الکترودها می توانند برای کشتن سلول های سرطانی با گرما استفاده شوند.
آمبولیزاسیون (Embolization)
این روش درمان گزینه ای برای بیمارانی است که نمی توانند عمل جراحی یا پیوند کبد انجام دهند. در این روش پزشک یک کاتتر کوچک حاوی اسفنج یا ذرات دیگر را به یکی از شریان های پا وارد می کند و کاتتر را به داخل شریان کبد و سپس به کبد منتقل می کند. این روند جریان خون ارسالی به کبد را متوقف می کند و باعث کشتن تومور می شود.
درمان های دارویی
در حال حاضر داروها در دسترس هستند که می توانند به صورت خوراکی، به سرعت رشد تومور را کاهش دهند.
رادیوتراپی
در این روش از اشعه های قوی انرژی برای کشتن سلول های سرطانی استفاده می شود.
شیمی درمانی
داروهای شیمی درمانی (وریدی) گاهی برای درمان سرطان کبد استفاده می شوند.
پزشک بر اساس نوع و مرحله سرطان، نوع درمان را برای شما مشخص می کند.
پیش آگهی و آینده افراد مبتلا به ضایعات کبدی بدخیم
سرطان کبد در صورتی که به سرعت تشخیص داده شود با جراحی یا پیوند کبد، درمان می شود. با این حال، گزینه های متعددی برای طولانی شدن عمر بیمار و بهبود کیفیت زندگی او، حتی برای افرادی که سرطان های پیشرفته تر دارند و یا افرادی که قادر به انجام عمل جراحی نیستند، وجود دارد. برخی از این درمان ها ممکن است تجربی باشند و از بیمار خواسته شود که برای تست آن ها در آزمایشات بالینی شرکت کند. پزشک شما تمام اطلاعات موجود را جمع آوری می کند و یک برنامه درمانی مناسب با وضعیت شما را ارائه می دهد.