گلبول های سفید خون (WBCs)، تولید شده در مغز استخوان، عوامل مؤثری بر روی سیستم ایمنی بدن شما هستند. بدن سالم، فراوانی WBC هایش معتدل است و هر بار که عفونت رخ می دهد برای جلوگیری از آسیب به اندام ها این سلول های خونی شروع به فعالیت کرده و از بدن محافظت می کنند. با ما تا انتهای این مطلب مجله پیام سلامت همراه شوید تا با چند روش طبیعی برای افزایش گلبول های سفید خون آشنا شوید.
محدوده طبیعی WBC در خون بین ۴،۵۰۰ تا ۱۰،۰۰۰ عدد در هر میکرولیتر است. وقتی تعداد WBC ها به کمتر از ۴۵۰۰ برسد، این امر موجب نگرانی می شود. به این بیماری لوسمی گفته می شود. بیماری دیگری به نام نوتروپنی نیز وجود دارد که نوعی از لوسمی است و با کمبود گرانولوسیت های نوتروفیل (نوع خاصی از گلبول های سفید خون که در بدن فراوان هستند) مشخص می شود.
برخی از علل شایع لوسمی عبارتند از:
- عفونت های حاد ویروسی مانند سرما و آنفلوانزا
- کمبود مس و روی
- تیفوئید
- تب دانگ
- مالاریا
- سل
- بیماری لایم
علل دیگر این بیماری آنمی یا کم خونی آپلاستیک است. انواع سرطان مانند سرطان استخوان، که باعث آسیب به مغز استخوان و لنفوم می شوند، شیمی درمانی و پرتودرمانی، که فعالیت مغز استخوان را مختل می کنند و بیماری های خود ایمنی مانند لوپوس می توانند از دیگر علل ایجاد لوسمی باشند.
کمبود WBC ها، سیستم ایمنی بدن شما را تضعیف می کند و باعث می شود تا شما بیشتر به باکتری ها و ویروس ها حساس شوید. اگر این کمبود درمان نشود، این بیماری ها به مرور زمان تقویت شده و بدن شما قادر به مبارزه با بیماری های مختلف نخواهد بود.
روش های افزایش گلبول های سفید خون
گیاه پنجه گربه (Uncaria tomentosa)
پنجه گربه یک تاک است که بیشتر در آمریکای جنوبی و در جنگل های بارانی آمازون یافت می شود. این گیاه خواص باورنکردنی تقویت سیستم ایمنی را دارد. در سال ۲۰۰۱ در Phytomedicine مقاله ای منتشر شده که نشان می دهد که هنگامی که ۱۲ فرد بزرگسال سالم به مدت ۱۲ هفته دوزهای خوراکی عصاره پنجه گربه را به مدت ۱۲ هفته تزریق نمودند، تولید لکوسیت ها در بدنشان افزایش پیدا کرد.
مطالعات همچنین نشان داد که مصرف گیاه پنجه گربه در بیماران مبتلا به کمبود WBC پس از شیمی درمانی موثر است. با این حال، بیماران سرطانی قبل از مصرف این گیاه باید با پزشکان خود مشورت کنند.
استراگالوس
استراگالوس یک گیاه چینی است که از گیاه غده مورچه ای استراگال گرفته شده است. این گیاه ویژگی های فوق العاده ای برای افزایش گلبول های سفید خون دارد.
مطالعه ای که در سال ۲۰۰۶ در Phytotherapy Research منتشر شده نشان می دهد که وقتی بیماران این گیاه را به طور جداگانه و در ترکیب با گیاهان دیگر به مدت هفت روز مصرف کردند، فعالیت سلول های ایمنی شان تقویت شد.
در حالی که استراگالوس سرطان را از ریشه درمان نمی کند، اما سیستم ایمنی بدن بیماران مبتلا به سرطان را با افزایش فاگوسیتوز در WBC های موجود افزایش می دهد.
مطالعه ای که در سال ۲۰۰۶ در Cancer Letters منتشر شده، اشاره می کند که گیاه astragalus membranaceus در بیماران سرطانی، دارای خواص افزایش سلول های T است. سلول های T برای تقویت و افزایش گلبول های سفید خون حیاتی هستند.
استراگالوس به صورت قرص یا کپسول مکمل و گاهی نیز تنتور (عصاره الکلی) در بازار وجود دارد و بعضی از پزشکان به صورت تزریقی آن را تجویز می کنند.
توجه: قبل از مصرف این گیاه به دلیل احتمال بروز عوارض جانبی، با پزشک خود مشورت کنید.
اکیناسه
اکیناسه یک گیاه بومی آمریکایی است که تحققیات زیادی بر روی آن انجام شده است.
بر خلاف واکسن ها که به بیماری های خاصی حمله می کنند و آنتی بیوتیک ها که به طور مستقیم به باکتری ها هجوم می آورند، اکیناسه فعالیت های WBC ها را که با فرایندی به نام فاگوسیتوز شناخته شده و به کمک همین فرایند با عوامل بیماری زا مبارزه می کنند، تحریک می کند.
در مطالعه ای که در سال ۲۰۰۵ در مجله Journal of Clinical Pharmacy and Therapeutics منتشر شد، در ۱۱ فرد سالم (۲۶ تا ۶۱ ساله) که روزانه به مدت ۱۴ روز دو قرص اکیناسه مصرف کردند، تعداد کل گلبول های سفید و فعالیت تحریک شده لکوکسیت ها افزایش یافت.
توجه: بیماران مبتلا به اختلالات کبدی یا دیابت قبل از مصرف این گیاه باید با پزشک خود مشورت کنند. اگر از رقیق کننده های خون استفاده می کنید، از اکیناسه با احتیاط استفاده کنید. زیرا ممکن است خونریزی ایجاد کند.
اسیدهای چرب امگا ۳
اسیدهای چرب امگا ۳ تولید فاگوسیت های بدن که نوعی از گلبول های سفید هستند و از طریق فرآیندی به نام فاگوسیتوز از ورود عوامل بیماری زا به بدن ما جلوگیری می کنند را افزایش می دهند.
یک مطالعه که در سال ۲۰۰۱ در Cancer Epidemiology, Biomarkers and Prevention منتشر شده یادآور می شود که سطح گلبول های سفید در داوطلبان زن، زمانی که آنها اسیدهای چرب را به رژیم غذایی خود اضافه کردند افزایش یافت.
علاوه بر این، یک مطالعه که در سال ۲۰۱۳ در مجله Biology of Leukocyte منتشر شده اشاره می کند که مصرف روغن ماهی، فعالیت نوعی از گلبول های سفید به نام سلول های B را ترویج می دهد.
مواد غذایی حاوی بالاترین مقدار اسید چرب امگا ۳ عبارتند از:
- روغن کتان
- روغن ماهی
- دانه چیا
- گردو
- ماهی قزل آلا
- صدف
- اسفناج
- سویا
ویتامین B6، B12 و اسید فولیک (فولات)
ویتامین B6 و B12 و همچنین اسید فولیک همه مسئول تولید گلبول سفید در بدن هستند.
یک مطالعه که در سال ۲۰۱۱ در مجله Journal of Medical Case Reports منتشر شده، اشاره می کند که بیماری نوتروپنی، میزان ویتامین B6، B12 و اسید فولیک را در بدن به میزان قابل توجهی کاهش می دهد. مکمل خوراکی ویتامین B6 موجب افزایش گلبول های سفید خون به نام نوتروفیل و اصلاح وضعیت آن ها می شود.
نوتروپنی شدید می تواند موجب سرطان شود. این مطالعه نشان می دهد غربالگری کامل برای کمبود ویتامین B6، B12 و اسید فولیک برای تشخیص بیماران نوتروپنی مفید است.
غذاهای غنی از ویتامین B6 عبارتند از:
- تخمه آفتابگردان
- بوقلمون
- مرغ
- آجیل خشک شده
- آووکادو
- موز
- اسفناج
غذاهای غنی از ویتامین B12 نیز عبارتند از:
- غلات صبحانه غنی شده
- شیر و ماست کم چرب
- مرغ
- ماهی قزل آلا
غذاهای غنی از اسید فولیک نیز عبارتند از:
- لوبیا
- نخود فرنگی
- عدس
- گیاهان دارای برگ سبز مانند کلم بروکلی، اسفناج، بامیه و مارچوبه
- مرکبات
مس
بزرگسالان سالم بین ۵۰ تا ۸۰ میلی گرم مس در خونشان دارند. کمبود مس منجر به برخی از اختلالات، از جمله لکوپنی می شود.
در مطالعه ای که در سال ۲۰۰۲ در Blood منتشر شده نشان می دهد که لکوپنی و نوتروپنی اغلب به اشتباه به عنوان سندرم میلولد پلاسمی که به کمبود مس مرتبط نیست، تشخیص داده می شوند.
یک تحقیق که در سال ۲۰۱۲ در Current Opinion in Hematology منتشر شده است، این موضوع را مطرح می کند و نشان می دهد که بیماران مبتلا به لوکوپنی باید برای کمبود مس آزمایش شوند؛ چرا که اغلب کمبود مس علت اصلی این بیماری است.
غذاهای غنی از مس عبارتند از:
- غذاهای دریایی مانند صدف و خرچنگ
- کلم بروکلی
- قارچ
- دانه هایی مانند دانه کتان و دانه کدو تنبل
- آجیل هایی مثل گردو، دانه کاج و پسته
- حبوبات
- میوه های خشک
- آوکادو
روی
بر هیچ کس پنهان نیست که روی یک تقویت کننده قوی برای سیستم ایمنی است. از آنجایی که مطالعات کمی در مورد ارتباط بین کمبود روی و کاهش گلبول های سفید وجود دارد، مطالعه ای در سال ۲۰۰۹ بر رو تاثیر مکمل روی بر روی افزایش گلبول های سفید خون انجام شد و نتایج آن در مجله Journal of Nutritional Science and Vitaminology منتشر شده است.
این تحقیق نشان می دهد پس از مصرف رژیم غذایی فاقد روی به مدت چهار هفته، سطح مونوسیت ها و گرانولوسیت ها (یکی از انواع گلبول های سفید هستند) در خون موش ها کم شد. این تحقیق زمینه ای برای نتایج مشابه در انسان ایجاد می کند. گرچه شواهد بیشتری برای تایید لازم است.
کمبود روی به طور مستقیم با برخی از اختلالات سیستم ایمنی بدن، از جمله سرطان ارتباط دارد. مطالعه ای که در ۱۹۹۷ در مجله انجمن پزشکان آمریکایی (Association of the American Physicians) منتشر شد، اشاره می کند که افراد مبتلا به کمبود روی سطح سلول های T خونشان که نوعی از سلول های سفید خون هستند و عمدتا مسئول ایمنی کلی بدن می باشند، کم است.
بنابراین، مصرف منظم روی می تواند باعث تولید سلولهای T در سیستم ایمنی بدن شود.
ورزش منظم
ورزش به میزان قابل توجهی سیستم ایمنی را تقویت می کند. این کار گردش خون، از جمله سلول های سفید، را به قسمت های مختلف بدن متمرکز می کند. با این حال، مطالعات نشان داده اند که فعالیت بیش از حد از طریق ورزش (تمرینات ورزشی شدید و یا دو ماراتن) باعث کاهش میزان WBCs در بدن می شود.
در سال ۲۰۰۳، در مجله Scandinavian Journal of Immunology مطالعه ای منتشر شده که یادآوری می کند که مردان جوان که به مدت پنج تا هفت روز تحت آموزش نظامی شدید قرار داشتند، ابتدا افزایش و سپس کاهش تعداد نوتروفیل ها و مونوسیت ها را شاهد بودند. در حالی که دیگر گلبول های سفیدشان مثل لنفوسیت ها و ائوزینوفیل ها در سراسر بدن کاهش یافته بود.
تعداد نوتروفیل ها به طور خاص در روزهای اولیه به طور قابل توجهی بهبود یافته است. اما به مرور به دلیل تمرینات شدید کمتر شد. این تحقیق اثبات می کند که ورزش برای سلامت کلی مهم است. اما نباید بیش از حد آن را انجام داد.
یوگا
در حالی که تمام اشکال یوگا گردش خون را بهبود می بخشد و موجب افزایش گلبول های سفید خون می شوند اما کبرا پوز (bhujangasana) به ویژه غده تیموس که در پشت استخوان قفسه سینه قرار دارد را فعال می کند. غده تیموس سلول های T را برای مبارزه با بیماری تولید می کند.
- برای انجام این تمرین به شکل زیر عمل کنید.
- این حالت را به مدت ۱۵ تا ۳۰ ثانیه نگه دارید، سپس شکمتان را روی زمین بگذارید و دستان خود را در پهلو قرار دهید.
- چند ثانیه استراحت کنید و تمرین را ۵ تا ۱۰ بار دیگر تکرار کنید.
رعایت بهداشت
برای افزایش گلبول های سفید خون یک راه ساده دیگر نیز وجود دارد. اگر تعداد گلبول های سفید در خونتان کم است، ضروری است که بهداشت را رعایت کنید. این کار برای تقویت سیستم ایمنی بدن لازم است. عدم رعایت بهداشت خطر ابتلا به عفونت را افزایش می دهد، سیستم ایمنی بدن را بیشتر سرکوب می کند و موجب کاهش تولید گلبول های سفید در بدن می شود.
- به طور منظم دست های خود را بشویید.
- از مواد غذایی خام استفاده نکنید.
- قبل از مصرف مواد غذایی، آن ها را کاملا بشویید.