سردرد و گرگرفتگی صورت معمولا به علت شرایط مختلف پزشکی از قبیل موارد زیر ایجاد می شود:
- فشار خون بالا
- واکنش شدید به استرس
- سینوزیت حاد
- اضطراب
- سوء مصرف الکل
- گرمازدگی
- تب بالا
گرگرفتگی با قرمزی ناخواسته پوست صورت، که به دلیل افزایش جریان خون در صورت رخ می دهد، مشخصه اصلی این امراض است. در این مقاله مجله پیام سلامت در مورد علل مختلف ایجاد سردرد و گرگرفتگی صورت و نحوه برخورد با این علائم صحبت می کنیم.
علل سردرد و گرگرفتگی صورت چیست؟
فشار خون بالا
فشار خون بالا، با افزایش فشار خون و رسیدن آن به سطح ناسالم مشخص می شود. فشار خون توسط دو عدد اندازه گیری می شود:
فشار سیستولیک: این عدد نشان دهنده فشار خون در شریان ها در زمانی است که قلب متوقف شده و خون را به بدن منتقل می کند.
فشار دیاستولیک: این عدد نشان دهنده فشار خون در شریان ها در زمانی است که قلب آرام است.
فشار خون سالم یا معمولی ۱۲۰/۸۰ میلی متر جیوه است. هنگامی که فشار دیاستولیک بین ۹۰ تا ۹۹ میلی متر جیوه یا فشار سیستولیک بین ۱۴۰ تا ۱۵۹ میلی متر جیوه قرار دارد، به آن به عنوان مرحله ۱ HTN اشاره می شود. فشار دیاستولیک بالاتر از ۱۰۰ میلی متر جیوه یا فشار سیستولیک بالای ۱۶۰ میلی متر جیوه به عنوان فشار خون پیشرفته یا مرحله ۲ HTN مشخص می شود.
دو نوع HTN وجود دارد:
- ابتدایی یا ضروری
- ثانویه
پرفشاری خون ضروری علت شناخته شده ای ندارد. عوامل متعددی مانند ژن ها، محیط زیست و تغییرات جسمی با هم برای ایجاد آن همکاری می کنند.
فشارخون ثانویه ممکن است به دلیل موارد زیر رخ دهد:
- بیماری کلیوی
- سوء مصرف الکل
- نقص مادرزادی قلب
- مشکلات تیروئید
- عوارض جانبی پزشکی
- مشکلات غده آدرنال
- OSA (آپنه انسدادی خواب)
علائم فشار خون بالا
افرادی که مبتلا به فشار خون بالا هستند معمولا علائم و نشانه ای را تجربه نمی کنند. اگر علائم ظاهر شوند، عبارتند از:
- سردرد و گرگرفتگی صورت
- سرگیجه
- خونریزی از بینی
- درد قفسه سینه
- تنگی نفس
- تغییرات بینایی
- وجود خون در ادرار
روش های درمان
درمان این عارضه شامل تغییر در سبک زندگی و مصرف دارو است.
تغییراتی که باید در شیوه زندگی انجام دهید عبارتند از:
- رعایت رژیم غذایی سالم که حاوی سدیم کم است و غنی از سبزیجات، میوه ها، غلات و پروتئین های خالص می باشد.
- افزایش فعالیت بدنی
- متعادل نگه داشتن وزن
- کنترل استرس
داروهایی که برای درمان فشارخون استفاده می شوند نیز عبارتند از:
- مسدود کننده های بتا
- دیورتیک ها
- ARB ها (مسدود کننده های گیرنده آنژیوتانسین II)
- مسدود کننده های کانال کلسیم
- آگونیست های آلفا ۲
اختلال استرس حاد
در چند روز یا چند هفته پس از وقوع جراحت، فرد ممکن است اختلال استرس حاد را تجربه کند. ASD حداقل ۳ روز طول می کشد و ممکن است تا یک ماه در بدن باقی بماند. اختلال استرس حاد ممکن است ناشی از تجربه یا دیدن وقایعی مانند مرگ و اتفاقاتی از این دست باشد.
علائم اختلال استرس حاد
به غیر از سردرد و گرگرفتگی صورت علائم دیگر این اختلال عبارتند از:
- احساس بی حالی و بی حسی
- کاهش آگاهی از محیط اطراف
- عجیب و غریب شدن محیط از دید بیمار
- فراموشی تجزیه ای که زمانی اتفاق می افتد که شما قادر به یادآوری وقایع تروماتیک گذشته نیستید.
- شخصیت سازی، که زمانی اتفاق می افتد که احساسات یا افکار شما واقعی نیستند.
- وقوع افکار تکراری، تصاویر یا دیدن توهماتی درباره تجربه تلخ گذشته
- اجتناب از رو به رو شدن با افراد، مکان ها، اشیاء و … که باعث می شوند تجربیات گذشته را به یاد آورید.
- ممکن است در خواب مشکل داشته باشید و تحریک پذیری یا تنش مداوم را تجربه کنید.
روش های درمان
- پزشک ممکن است ارزیابی روانپزشکی خود را انجام دهد و نیازهای شما را تعیین کند.
- اگر در معرض خطر آسیب رساندن به دیگران یا انجام خودکشی هستید، ممکن است در بیمارستان بستری شوید.
- داروهایی مانند داروهای ضد افسردگی، داروهای ضد اضطراب و SSRI ها برای تسکین علائم تان تجویز می شوند.
- ممکن است هیپنوتراپی تجویز شود
- CBT (درمان رفتاری شناختی)
سینوزیت حاد
سینوزیت حاد به التهاب پوشش سینوس ها و بینی گفته می شود. این بیماری باعث خروج مخاط از سینوس ها و بینی می شود. شرایط و بیماری هایی که ممکن است باعث سینوزیت حاد شوند عبارتند از:
- باکتری ها
- ویروس ها
- قارچ ها
- آلرژی هایی مانند تب یونجه
- پولیپ بینی
- سپتوم بینی
- فیبروز کیستیک
- آلوده شدن لوزه سوم
علائم سینوزیت حاد
علائم سینوزیت حاد به غیر از سردرد و گرگرفتگی صورت عبارتند از:
- احتقان بینی
- گلو درد
- خروج ترشح سبز یا قرمز از بینی
- سرفه کردن
- تخلیه مخاط از پشت گلو
- درد گوش
- درد دندان ها
- بوی بد دهان
- تب
- خستگی
- کاهش احساس چشایی و بویایی
- احساس فشار، حساسیت یا درد پشت بینی، چشم ها، پیشانی یا گونه
روش های درمان
- قرار دادن یک دستمال گرم شده در آب داغ بر روی سینوس ها برای تسکین علائم درد.
- استفاده از دستگاه بخور برای افزایش رطوبت خانه
- نوشیدن مقدار زیادی مایعات برای هیدراته شدن بدن
- تمیز کردن و شستشو دهان و بینی با کمک اسپری های مخصوص
- استفاده از اسپری های بینی OTC (کورتیکواستروئید) مانند فلاناز برای کاهش سینوزیت و التهاب بینی
- استفاده از مسکن ها برای کاهش درد
- خوابیدن با سر بالا برای تخلیه مخاط از بینی
پزشک ممکن است آنتی بیوتیک را برای شما تجویز کند. این درمان در صورتی تجویز می شود که از سینوزیت حاد باکتریایی رنج می برید. اگر سینوزیت شما به علت آلرژی باشد ممکن است داروهای ضد آلرژی به شما داده شود.
تب شدید
تب بالا به طور موقت موجب افزایش دمای بدن می شود. این عارضه اغلب به علت بیماری رخ می دهد. علائم اضافی همراه با تب عبارتند از:
- سردرد و گرگرفتگی صورت
- تعریق
- لرز
- کاهش اشتها
- کم آبی بدن
- تحریک پذیری
- دردهای عضلانی
- ضعف عمومی
تب در نوزادان
اگر فرزند شما شرایط زیر را دارد به پزشک مراجعه کنید:
- کوچکتر از ۳ ماهه بوده و درجه حرارت بدنش بالاتر از ۳۸ درجه سانتیگراد (۱۰۰٫۴ فارنهایت) است.
- بین ۳ تا ۶ ماهه بوده و دمای بدنش تا ۳۸٫۹ درجه سانتیگراد (۱۰۲ فارنهایت) بالا رفته و به نظر می رسد تحریک پذیر بوده یا ناآرام است.
- بین ۶ تا ۲۴ ماهه بوده و دمای بدنش بیش از ۳۸٫۹ درجه سانتیگراد (۱۰۲ فارنهایت) است و طول مدت آن نیز بیش از یک روز می باشد.
تب در کودکان
- اگر کودک شما تحریک پذیر یا بی حال است، استفراغ مکرر یا درد شدید معده دارد، با پزشک تماس بگیرید.
- بیش از ۳ روز است که دارای تب است.
تب در بزرگسالان
در صورتی که تب شما ۳۹٫۴ درجه سانتیگراد (۱۰۳ فارنهایت) یا بیشتر باشد، یا علایم زیر را داشته باشید، باید با پزشک تماس بگیرید:
- درد شدید در سر
- سردرگمی ذهنی
- درد قفسه سینه
- تشنج
- درد شکم
- گرفتگی گردن
- بثورات پوستی غیر معمول
روش های درمان
برای تب بالا، مصرف داروهای خارج از نسخه مانند تیلنول یا ایبوپروفن توصیه می شود. آنتی بیوتیک ها نیز ممکن است تجویز شوند. البته به شرطی که علت تب عفونت باکتریایی باشد. به غیر درمان های پزشکی می توانید از روش های زیر نیز برای پایین آوردن تب استفاده کنید:
- استراحت کردن
- پوشیدن لباس های سبک یا خنک و پایین نگه داشتن دمای اتاق
- نوشیدن مقدار زیادی مایعات
سردرد تنشی
سردرد تنشی نیز ممکن است موجب درد خفیف، متوسط یا شدید در سر، پشت چشم یا گردن شود. با توجه به گزارش برخی از بیماران، سردرد تنشی به صورت احساس فشار در پیشانی توصیف می شود. این سردرد معمولا توسط انقباض عضلات گردن و سر رخ می دهد. برخی از عوامل ایجاد آن نیز عبارتند از:
- سرما
- مصرف الکل
- خشکی چشم ها
- فشار چشم
- خستگی
- عفونت سینوسی
- مصرف کافئین
- استرس عاطفی
- آنفلونزا یا سرماخوردگی
علائم سردرد ممکن است همراه با گرگرفتگی صورت نیز باشد. داروهای نسخه ای و خارج از نسخه زیادی برای کاهش سردرد وجود دارد. می توانید تغییرات ساده ای را در شیوه زندگی خود برای کاهش سردرد امتحان کنید. بعضی از این تغییرات عبارتند از:
- مدیریت سطح استرس
- حفظ سلامت بدن
- استفاده از گرما یا سرما درمانی برای تسکین عضلات
گرمازدگی
این جدی ترین نوع آسیب ناشی از گرما است که به عنوان یک موقعیت اورژانس پزشکی شناخته می شود. علائم آن نیز عبارتند از:
- سرگیجه و سردرد
- ضعف و گرفتگی عضلات
- تشنج
- کم عمق و سریع شدن تنفس
- استفراغ و حالت تهوع
- کمبود تعریق
- دمای بالاتر از ۱۰۴ درجه فارنهایت
به محض مشاهده علائم زیر باید بلافاصله بیمار را به پزشک رساند. در حالی که منتظر رسیدن کادر پزشکی هستید، بیمار را به یک محیط دارای تهویه مطبوع منتقل کنید. شما می توانید فرد را در یک وان پر از آب سرد غوطه ور کنید. یا کیسه های حاوی یخ را در قسمت هایی مانند زیر بغل، گردن، پشت و کشاله ران او بمالید.
آفتاب سوختگی
هنگامی که پوست به مدت طولانی در معرض اشعه خورشید قرار می گیرد، دچار سوختگی می شود. به علت آفتاب سوختگی، پوست شما قرمز می شود و درد دارد. آفتاب سوختگی شدید ممکن است باعث ایجاد سردرد و گرگرفتگی صورت شود. حتی ممکن است علائم آنفلوانزا مانند تب، لرز، سردرد، تهوع و ضعف را تجربه کنید. چندین روز بعد پوست شما شروع به خارش خواهد کرد و بدن با پوست انداختن از سلول های آسیب دیده توسط نور خورشید خلاص می شود. شما می توانید با استفاده از کمپرس سرد آفتاب سوختگی پوست را تسکین دهید. نوشیدن مقدار زیادی آب برای هیدراته شدن بدن نیز ضروری است.
مونونوکلئوز
مونونوکلئوز که به عنوان مونو نیز نامیده می شود، یک بیماری ویروسی است که به علت عفونت با ویروس EBV و اپشتاین بارر ایجاد می شود. این ویروس از طریق بزاق گسترش می یابد. اکثریت موارد مونونوکلئوز خفیف هستند و بدون درمان بهبود پیدا می کنند. علائم این بیماری عبارتند از:
- تب بالا
- تورم غدد لنفاوی در زیر بغل و گردن
- گلودرد
- سردرد و گرگرفتگی صورت
- خستگی
- تورم لوزه ها
- ضعف عضلات
- تعریق شبانه
ممکن است به دلیل تب بالا بثورات را نیز تجربه کنید. درمان خاصی برای مونونوکلئوز وجود ندارد. با این حال، پزشک ممکن است داروهای خارج از نسخه را برای کاهش درد و تب تجویز کند. ممکن است توصیه هایی برای درمان های خانگی نیز ارائه شود. این توصیه ها عبارتند از:
- غرغره کردن آب نمک
- استراحت
- هیدراته کردن بدن
- مصرف سوپ مرغ
- استفاده از داروهای ضد درد مانند تایلنول
آپنه خواب
آپنه خواب نوعی اختلال خواب است که در آن تنفس فرد به صورت مکرر متوقف می شود. یکی از علائم آپنه خواب، سردرد صبحگاهی و گرگرفتگی صورت است. سردرد ناشی از اختلال در خواب ممکن است ناشی از افزایش سطح هماتوکریت در بدن به مرور زمان و با توجه به کم شدن اکسیژن باشد. برای موارد خفیف، تغییرات زیر در سبک زندگی توصیه می شود:
- ترک سیگار
- کاهش وزن بیش از حد
در موارد شدید نیز استفاده از دستگاه ها تنفسی در طول شب توصیه می شود.