۱۰ نمونه از علائم اولیه زوال عقل (علائم دمانس)

زوال عقل یک بیماری نیست، بلکه مجموعه ای از علائم است که نشان می دهد اختلال مغزی در بدن وجود دارد. این اصطلاح اغلب به طور کلی به معنای کاهش توانایی شناختی و مشکلات حافظه است. دمانس زمانی اتفاق می افتد که نورون های سالم (سلول های عصبی) کار خود را متوقف کرده یا سلول های مغزی آسیب دیده و می میرند. عوامل فردی بسیاری بدن را در معرض خطر ابتلا به زوال عقل قرار می دهند. سن و سابقه خانوادگی از جمله این عوامل هستند. در ادامه این مقاله مجله پیام سلامت در مورد علائم اولیه زوال عقل صحبت خواهیم کرد.

علاوه بر سن و سابقه خانوادگی سایر عوامل خطر عبارتند از:

  • مصرف زیاد الکل
  • سیگار کشیدن بیش از حد
  • آترواسکلروز
  • فشار خون بالا و پایین
  • سطح بالای کلسترول لیپوپروتئین LDL در خون
  • افسردگی
  • دیابت
  • بالا بودن میزان استروژن
  • افزایش سطح هموسیستئین در خون (اسید آمینه تولید شده توسط بدن)

انواع مختلفی از زوال عقل مانند موارد زیر وجود دارد:

  • بیماری آلزایمر
  • دمانس عروقی
  • زوال عقل با اجسام لویی (DLB)
  • بیماری پارکینسون
  • دمانس مخلوط
  • فراموشی پیشانی گیجگاهی (FTD)

هر نوع زوال عقل علائم خاص خود را دارد. با این حال، در مرحله اولیه، برخی از نشانه های رایج این بیماری مشترک است.

علائم اولیه زوال عقل

ضعف کوتاه مدت حافظه

یکی از اولین علائمی که نشان دهنده مشکل شناختی در بدن است، کاهش حافظه می باشد. در مورد زوال عقل، افراد به خصوص کاهش قدرت حافظه را در کوتاه مدت تجربه می کنند. به عنوان مثال، ممکن است اتفاقی که اخیر افتاده است را فراموش کنند، نام شخص مشهوری را فراموش کرده، یا نتوانند مسیرها یا مکان ها را به خاطر بسپارند.

به علت از دست دادن حافظه، ممکن است یک سؤال را چندین بار بپرسند. این اتفاق به علت آسیب مغزی ناشی از التهاب و سایر تغییرات بیولوژیکی رخ می دهد. این التهاب و تغییر ارتباط بین سلول های مغزی را مختل می کند.

در مطالعه ای که در سال ۲۰۱۵ در آکادمی مغز و اعصاب آمریکا (AAN) منتشر شده است مشخص گردید که افراد مبتلا به زوال عقل ممکن است چندین سال قبل از شروع واقعی بیماری شان، مشکلاتی پیرامون کاهش قدرت حافظه را تجربه می کنند.

ضعف حافظه می تواند به تدریج شروع شده و به مرور در زندگی روزمره اختلال ایجاد کند.

مشکل برقراری ارتباط بین افکار

یکی دیگر از علائم اولیه زوال عقل داشتن مشکل برقراری ارتباط بین ایده ها و افکار است. به عبارت ساده، فرد بیمار در توضیح دادن چیزها برای دیگران مشکل دارند. گاهی نیز ممکن است ارتباطات کلامی و کتبی با مشکلاتی مواجه شود. فقدان عمق و منطق در گفتگوها نیز ممکن است مشهود باشد.

این نشانه می تواند با ضعف در حافظه ارتباط داشته باشد. به عنوان مثال بیمار ممکن است نام فردی که با آن صحبت می کند، یا حتی کلمات ساده را فراموش کند. بنابراین، صحبت کردن با کسی که مبتلا به زوال عقل است، می تواند بسیار دشوار و وقت گیر باشد.

اشتباهات مکرر

در مرحله اولیه، بیمار ممکن است مکررا نشانه های سردرگمی و عدم تمرکز را نشان دهد. به علت از دست دادن حافظه و مشکل در برقراری ارتباطات، سردرگمی ایجاد می شود. سردرگمی در رابطه با زمان و مکان نیز ممکن است رخ دهد.

به عنوان مثال، بیماران مبتلا به زوال عقل ممکن است در مورد حال، گذشته و آینده اشتباه کنند. این افراد حتی ممکن است فراموش کنند که کجا هستند و یا چگونه به جایی که هستند رفته اند. همراه با سردرگمی، تمرکز کردن برایشان دشوار بوده و زمان بیشتری برای انجام کارهایشان نیاز دارند.

به تدریج فاز سردرگمی ممکن است به هذیان تبدیل شود.

گذاشتن چیزها در جاهای اشتباه

اگر یک بار در ماه یادتان می رود که سویچ ماشین را کجا گذاشته اید نگران نباشید. اما زمانی که مدام و مکرر یادتان می رود که وسایل شخصی و غیر شخصی خود را کجا گذاشته اید، باید در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید. گذاشتن اشیاء در جایی که فراموشش می کنید می تواند یکی از علائم اولیه زوال عقل باشد.

در مراحل ابتدایی زوال عقل، بیمار نه تنها اشیاء را در مکان های نامناسب می گذارند، بلکه حتی مکان های غیر معمول را برای نگهداری از وسایل خود انتخاب می کنند. هنگامی که این افراد نمی توانند وسایل خود را پیدا کنند، گاهی اوقات دیگران را متهم می کنند.

تحریک سریع و نوسانات خلقی

تغییر در خلق و خو، افسردگی، مشکوک شدن، ترس و اضطراب نیز می تواند یکی از علائم اولیه زوال عقل باشد. افسردگی خفیف در میان افراد مبتلا به زوال عقل رایج است. یک مطالعه که در سال ۲۰۱۲ در Archives of General Psychiatry منتشر شده نشان می دهد که افسردگی که در اواخر زندگی شروع می شود، خطر ابتلا به زوال عقل را افزایش می دهد.

با توجه به نوسانات خلقی مکرر، ممکن است تغییر در شخصیت فرد نیز به وجود آید. به عنوان مثال ممکن است بیمار بیش از حد خجالتی شود. این نشانه های اولیه تغییرات خلقی، توسط خود بیمار قابل شناسایی نیست، بلکه دیگران باید آن را تشخیص دهند.

مشکل درک کردن طنز و طعنه

یکی دیگر از علائم اولیه زوال عقل ناتوانی در تشخیص طعنه است. هر نوع بیماری عصبی مغزی می تواند توانایی فرد در درک و تشخیص زبان های غیر مستقیم مانند طعنه و حتی فریب را دچار اختلال کند. مطالعه ای که در سال ۲۰۱۵ در مجله Journal of Alzheimer’s Disease منتشر شده یادآور می شود که طنز و طعنه ممکن است یک معیار حساس برای تشخیص اختلالات شناختی اجتماعی در افراد مبتلا به زوال عقل باشد.

در واقع، از طنز می توان به عنوان یک شاخص جذاب و آموزنده برای بررسی عملکرد اجتماعی در بیماری های نورودنژراتیک استفاده کرد.

خطا در قضاوت

افراد مبتلا به زوال عقل ممکن است در تصمیم گیری ها و قضاوت های خود دچار مشکل شوند. همانطور که ظرفیت تفکر فرد با شروع زوال عقل کم می شود، تأثیر این تغییر در قضاوت های شخص و قابلیت های منطقی او نیز قابل رویت است. گاهی مشکلات مربوط به این افراد مربوط به مسائل مالی است.

زمین خوردن های مکرر

افراد مبتلا به اختلال شناختی اغلب در هماهنگی بین دو پای خود مشکل دارند. این اتفاق زمانی می افتد که آنها با مشکلات ادراکی بصری و فضایی مواجه می شوند و خطر زمین خوردن مکرر در آن ها افزایش پیدا می کند. در واقع، ایجاد مشکل در حفظ تعادل و راه رفتن اغلب در این افراد وجود دارد. حتی در مورد افرادی که از اختلالات شناختی خفیف رنج می برند.

یک مطالعه که در سال ۲۰۱۰ در مجله Chinese Medicine Journal منتشر شده است اشاره می کند که اختلالات شناختی مانند زوال عقل یک عامل خطر قوی برای زمین خوردن است.

اگر خودتان یا یکی از اعضای خانواده تان مکررا زمین می خورید، حتما به پزشک مراجعه کنید. زیرا ممکن است یکی از شاخص های اولیه وجود مشکل شناختی در بدن باشد.

عدم ابتکار عمل و یا احساس بی تفاوتی

یکی دیگر از علائم اولیه زوال عقل ، عدم ابتکار عمل یا بی تفاوتی است. فرد مبتلا ممکن است به آرامی علاقه خود را به سرگرمی ها یا فعالیت هایی که قبلا و در گذشته از آن ها لذت می برد، از دست بدهد. بیمار حتی ممکن است علاقه کمتری برای بیرون رفتن و گشت و گذار توسط اعضای خانواده از خود نشان دهد.

در عوض ترجیح می دهد ساعت ها در کنار تلویزیون بنشیند و برنامه های تلویزیون را تماشا کند بدون آنکه علاقه مند به آنچه که در حال پخش است باشد. یا ترجیح دهد ساعت ها بخوابد.

بی تفاوتی نیز یکی دیگر از علائم اولیه زوال عقل است. در آلزایمر و فراموشی پیشانی گیجگاهی این بی تفاوتی مرسوم است.

نادیده گرفتن تغذیه و بهداشت شخصی

از آنجایی که زوال عقل بر مغز تأثیر می گذارد، بیماران مبتلا به این بیماری اغلب کارهای زیر را فراموش می کنند:

  • دندان های خود را بشورند.
  • روزانه استحمام کنند.
  • موهای خود را شانه بزنند.
  • ناخن های خود را کوتاه کنند.
  • لباس های خود را عوض کنند.
  • حتی در موارد شدید هم فراموش می کنند اجابت مزاج کنند.

به آرامی، علاقه این افراد به مواردی مانند نظافت و بهداشت شخصی کم می شود. آنها حتی ممکن است فراموش کنند که حمام رفته اند یا خیر و یا دندان های خود را آخرین بار چه زمانی مسواک زده اند. البته ایجاد این علائم در افراد همیشه نشان دهنده زوال عقل نیست. گاهی برای افراد سالم هم پیش می آید که مسواک زدن را فراموش کنند.

سایر علائم و نشانه های احتمالی زوال عقل

  • مشکل در محاسبه ارقام و خرید و فروش
  • کندی تفکر
  • دشواری در یافتن کلمات مناسب و یا مشکلات دیگر در مهارت های زبانی
  • پرش از روی خطوط متونی که در حال خواندن آن ها هستند
  • دشواری در برنامه ریزی و اجرای فعالیت هایی که نیاز به سازمان دهی دارند.
  • مشکل در درک تصاویر بصری و روابط فضایی
  • کناره گیری از کار یا فعالیت های اجتماعی
  • کاهش مهارت های حرکتی و احساس لامسه و بویایی