هر کسی ممکن است در برخی مواقع فراموشی بگیرد. به عنوان مثال برای همه ما پیش آمده است که موبایل یا سوئیچ اتومبیل خود را گم کرده و به خاطر نیاوریم که آن را کجا گذاشته ایم. این فراموشی یا آلزایمر نیست. کاهش خفیف ظرفیت حافظه با بالا رفتن سن ایجاد می شود و حتی می توان گفت این موضوع طبیعی است. اما کم حافظه شدن به طوری که زندگی فرد را دچار اختلال کند طبیعی نیست. کاهش شدید حافظه همان بیماری ترسناکی است که آن را به نام آلزایمر می خوانند.
پس اگر کم حافظه شدنتان بر روی زندگی رمزه تاثیر گذاشت و یا با سایر علائم همراه بود حتما به پزشک مراجعه کنید. با توجه به نوع کاهش حافظه در شما، پزشک می توان علت این تغییرات را تعیین کند. بسیاری از عللی که منجر به کم حافظه شدن می شوند، اگر زود تشخیص داده شوند قابل درمان هستند. اما اگر این علل دیر تشخیص داده شود، ممکن است روز به روز بدتر شده و درمان آن کمی دشوار شود. در ادامه این مطلب مجله پیام سلامت در مورد علل کم حافظه شدن صحبت خواهیم کرد.
کم حافظه شدن و پیری
با بالا رفتن سن، برخی افراد تجربه کاهش حافظه را دارند. اکثر افراد در این حالت ممکن است نام شخصی خاصی یا قرارهای خود را فراموش کنند. این افراد معمولا از افراد عادی بیشتر وسایلشان را گم می کنند. بنابراین پیشنهاد می شود که از تقویم و دفترچه یادداشت برای ثبت کارهای روزمره خود بیشتر استفاده کنند. کم شدن حافظه در زمان پیری معمولا طبیعی است و بر روی توانایی های فرد در انجام وظایف شخصی و شغلی اش اختلال ایجاد نمی کند.
مقابله با کاهش حافظه
اگر کم شدن حافظه تان موجب شده است که در وظایف روزانه شما اختلال ایجاد شود، نگران نباشید. انجام چند تکنیکی که در ادامه فرا خواهید گرفت می تواند موجب شود که مجددا فعالیت هایتان به حالت عادی باز گردد:
- برای هر کاری لیستی تهیه کنید و کارهای مهمتان را نیز درون یک دفترچه یادداشت کنید.
- برای داروهایتان نیز همین لیست را تهیه کرده ضمن این که زمان مصرف آن ها را نیز در این لیست قید کنید.
- یک دفترچه مخصوص نیز برای درج آدرس ها داشته باشید. بهتر است این دفترچه به صورت تقویمی باشد. به این صورت نه تاریخ را گم می کنید نه قرارهایتان را فراموش.
- وسایل خانه را تا جایی که می توانید به صورت سازماندهی شده بچینید. به عنوان مثال برای تمام مدارک محل مناسبی تهیه کرده و همه مدارک و اسنادتان را در آن محل قرار دهید.
- در فعالیت های گروهی و اجتماعی بیشتر شرکت کنید.
- اگر اختلال در حافظه تان در حال بدتر شدن است با یک روانپزشک مشورت کنید.
اگر یکی از دوستانتان دچار چنین حالتی شده است می توانید به کمک روش های زیر به او کمک کنید.
- او را تشویق کنید که به پزشک مراجعه کند. همان طور که گفتیم تشخیص به موقع اختلال در حافظه می تواند درمان را ساده کند.
- برای او نیز لیستی از داروها و زمان مصرف آن ها را تهیه کنید.
- دفترچه ای که برای درج آدرس ها و شماره تماس ها دارد را به کمک خودش به روز کنید.
- جای لوزام مهم را در خانه او فرا بگیرید تا در صورت لزوم بتوانید به او یادآوری کنید.
- اگر وضعیت او وخیم است می توانید وظایف اصلی اش را با چسباندن کاغذ به در یخچال به او یادآوری کنید.
- او را تشویق کنید که در فعالیت های اجتماعی شرکت کند.
- اگر چیزی را فراموش کرده است سعی کنید به کمک عکس یا وسایل آشنا به او کمک کنید.
علت کم حافظه شدن چیست؟
عوامل بسیاری می توانند به از دست دادن حافظه منجر شوند. این عوامل عبارتند از:
- کمبود ویتامین B-12
- محرومیت از خواب
- استفاده از الکل یا مواد مخدر و برخی از داروهای تجویزی
- بیهوشی پس از عمل جراحی که اخیرا انجام شده است.
- درمان های سرطان از قبیل شیمی درمانی، رادیوتراپی، و یا پیوند مغز استخوان
- ضربه به سر یا ضربه مغزی
- کمبود اکسیژن در مغز
- انواع خاصی از تشنج
- تومور مغزی یا عفونت
- جراحی مغز و یا جراحی قلب
- اختلالات روانی مانند افسردگی، اختلال دوقطبی، اسکیزوفرنی و اختلال تجزیه ای
- ضربه های عاطفی
- اختلال عملکرد تیروئید
- درمان با الکتروشوک
- حمله ایسکمی گذرا (TIA)
- بیماری های عصبی مانند بیماری هانتینگتون، اسکلروز چندگانه (MS)، و یا بیماری پارکینسون
- میگرن
برخی از این شرایط قابل درمان هستند و حتی در برخی از موارد، این کاهش حافظه می تواند معکوس شود.
جنون و زوال عقل
از دست دادن شدید حافظه، نشانه ای از زوال عقل است. سایر علائم زوال عقل شامل مشکل در استدلال، قضاوت، مهارت های زبانی و تفکر است. افراد مبتلا به زوال عقل همچنین می توانند مشکلات رفتاری و نوسانات خلقی را نیز از خود نشان دهند. دمانس یا زوال عقل معمولا به تدریج شروع می شود و با گذشت زمان پیشرفته و جدی خواهد شد. زوال عقل با انواع بیماری که شایع ترین آن ها بیماری آلزایمر است ایجاد می شود.
بیماری آلزایمر
بیماری آلزایمر باعث اختلال در حافظه شده و بر روی استدلال، قضاوت، و توانایی یادگیری، برقراری ارتباط، و انجام وظایف روزمره تاثیر می گذارد. افراد مبتلا به بیماری آلزایمر می توانند به سرعت گیج و سردرگم شوند. در این افراد معمولا حافظه بلندمدت قوی تر و طولانی تر از حافظه کوتاه مدت است. در واقع این افراد خاطرات گذشته را خوب به یاد دارند اما خاطرات جدیدشان را فراموش می کنند. این بیماری پیشرونده به طور کلی در افراد بالای ۶۵ سال بیشتر دیده می شود.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
هر زمان که موارد زیر همراه با کم حافظه شدن رخ داد باید به پزشک مراجعه کرد:
- حافظه به قدری تحت تاثیر قرار بگیرد که زندگی روزمره مختل شود.
- ایمنی فرد به خطر بیافتد.
- روز به روز علائم بیمار بدتر شود.
- علائم فیزیکی همراه با کاهش حافظه وجود داشته باشد.
آزمایشات لازم
این افراد برای تشخیص بهتر است همراه یکی از اعضای خانواده یا دوستان به پزشک مراجعه کنند. زیرا اولین گام در تشخیص، بررسی تاریخچه پزشکی بیمار است. ضمن این که ویژگی های کاهش حافظه نیز باید به دقت برای پزشک تشریح شود.
پس از این اقدامات، اگر علائم فیزیکی در بیمار وجود داشته باشد، معاینه فیزیکی نیز انجام می شود.
بسته به یافته های آزمون، پزشک ممکن است شما را به یک متخصص مانند متخصص مغز و اعصاب، متخصص امراض دوران پیری، و یا روانپزشک ارجاع دهد. آزمایش های دیگری که برای یافتن علت کم حافظه شدن تجویز می شوند عبارتند از:
- تست شناختی برای بررسی توانایی فکری بیمار
- آزمایش خون برای بررسی شرایط مختلف از جمله کمبود ویتامین B-12 و بیماری تیروئید
- آزمایشات تصویربرداری مانند تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) یا اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT اسکن)
- الکتروانسفالوگرام (EEG) برای اندازه گیری فعالیت الکتریکی مغز
- کشیدن مایع مغزی نخاعی
- آنژیوگرافی مغزی که در آن با استفاده از اشعه X جریان خون در مغز بررسی می شود.
تشخیص نخستین گام مهم برای درمان بیماری است. بسیاری از عللی که باعث از دست دادن حافظه می شوند اگر زود شناخته شوند، قابل درمان هستند.