بدن برای انجام بسیاری از عملکرد خود به ویتامین E نیاز دارد. بنابراین این ویتامین یک ویتامین ضروری برای بدن محسوب می شود. ویتامنی E محلول در چربی است. این جمله به این معنی است که برای جذب نیاز به چربی دارد. ویتامین E به طور عمده در کبد ذخیره شده و در زمان نیاز به جریان خون آزاد می شود. کمبود جزئی این ویتامین معمولا نتیجه یک بیماری زمینه ای است. برخی از نوزادان نارس نیز با علائم کمبود ویتامین E مواجه هستند.
ویتامین E در هشت فرم شیمیایی وجود دارد. با یک آزمایش خون ساده، پزشک می تواند به سادگی کمبود این ویتامین را در بدن تشخیص دهد.
سطح طبیعی این ماده در جریان خون معمولا در محدوده ۵٫۵ الی ۱۷ میلی گرم در لیتر (mg / L) جای دارد. البته این محدوده ممکن است برای نوزادان نارس و کودکان زیر ۱۷ سال متفاوت باشد. محدوده های طبیعی اندازه گیری میزان ویتامین ها در بدن، بین آزمایشگاه های مختلف نیز کمی متفاوت است.
هنگامی که یک بزرگسال دارای کمتر از ۴ میلی گرم در لیتر ویتامین E در خون است، معمولا نیاز به مکمل احساس می شود. اما به غیر از آزمایش خون از چه طریقی می توان فهمید که بدن کمبود ویتامین E دارد؟ با ما تا انتهای این مطلب مجله پیام سلامت همراه باشید تا با نشانه ها و علائم کمبود ویتامین E در بدن آشنا شوید.
علائم کمبود ویتامین E
سطح پایین ویتامین E در بدن می تواند منجر به ایجاد علائم زیر شود:
- ضعف ماهیچه: ویتامین E برای سیستم عصبی مرکزی ضروری است. این ویتامین یکی از آنتی اکسیدان های اصلی در بدن است و کمبود آن باعث استرس اکسیداتیو می شود و می تواند منجر به ضعف عضلانی شود.
- مشکل در هماهنگی بدن و پیاده روی کردن: کمبود ویتامین E می تواند باعث ایجاد نورون های خاصی شود که نورون های Purkinje نامیده می شوند. توانایی این نورون ها در انتقال سیگنال ها با اختلال مواجه است.
- سوزن سوزن شدن: آسیب وارده به فیبرهای عصبی می تواند از انتقال درست سیگنال ها جلوگیری کند. این موضوع باعث می شود که احساسات عجیب و غریب مثل سوزن سوزن شدن به وجود آید. به این احساسات نوروپاتی محیطی نیز گفته می شود.
- زوال بینایی: کمبود ویتامین E می تواند گیرنده های نور را در شبکیه و سایر سلول های چشم تضعیف کند. این تضعیف در طولانی مدت می تواند قدرت بینایی چشم را کاهش دهد.
- مشکلات سیستم ایمنی: برخی تحقیقات نشان داده اند که کمبود ویتامین E می تواند سلول های ایمنی را مهار کند. بزرگسالان سالمند بیشتر از سایرین در معرض خطر این عارضه هستند.
ضعف عضلانی و مشکلات هماهنگی در بدن از علائم عصبی هستند که نشان دهنده وارد آمدن آسیب به سیستم عصبی مرکزی و محیطی می باشند. سیستم محیطی شبکه عصبی است که در خارج از مغز و نخاع قرار دارد. این شبکه پیام نورون ها را در سراسر بدن پخش می کنند.
سیستم عصبی مرکزی بین مغز و نخاع ارتباط برقرار می کند. غلاف های نورون عمدتا از چربی تشکیل شده اند. هنگامی که بدن دارای ویتامین E کمی است، یعنی آنتی اکسیدان های کمتری از این چربی ها محافظت می کنند. به این ترتیب عملکرد سیستم عصبی با نقص مواجه می شود.
علل کمبود ویتامین E
ژنتیک
کمبود ویتامین E اغلب به صورت ارثی اتفاق می افتد. بنابراین اطلاع از سابقه پزشکی خانواده می تواند تشخیص برخی بیماری های نادر و ارثی را آسان تر کند. دو مورد از بیماری هایی که علائم کمبود ویتامین E را به وجود می آورند عبارتند از:
- abetalipoproteinemia مادرزادی
- کمبود ویتامین E مشتق شده از خانواده (بیماری است که در آن کمبود مزمن این ویتامین وجود دارد)
شرایط پزشکی
کمبود ویتامین E می تواند به علت بیماری هایی رخ دهد که به شدت جذب چربی را کاهش می دهند. این به این دلیل است که بدن نیاز به چربی دارد تا بتواند ویتامین E را به درستی جذب کند. برخی از این بیماری ها عبارتند از:
- پانکراتیت مزمن
- بیماری سلیاک
- بیماری کبدی کلستاتیک
- فیبروز کیستیک
کمبود این ویتامین در نوزادانی که زودتر از موعد مقرر متولد می شوند و وزن و چربی کمتری در بدن دارند، نیز رایج است. نوزادان نارس در معرض خطر خاص ابتلا به این کمبود هستند. زیرا دستگاه گوارش نابالغ آن ها نمی تواند عمل جذب چربی و ویتامین E را به درست انجام دهد.
کمبود ویتامین E در این نوزادان می تواند به کم خونی همولیتیک نیز منجر شود. در این کم خونی گلبول های قرمز تخریب می شوند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟
هنگامی که فرد سابقه هیچ گونه بیماری ژنتیکی را ندارد اما علائم کمبود ویتامین E را تجربه می کند باید به پزشک مراجعه کند. سطح بسیار پایین ویتامین E در خون می تواند نشان دهنده یک بیماری در بدن باشد. آزمایش های تجویزی می توانند به تعیین علل و گزینه های درمان این عارضه کمک کنند.
روش های درمان علائم کمبود ویتامین E
مکمل ویتامین E اغلب برای کاهش علائم کمبود ویتامین E موثر است. اما روش های درمان معمول با توجه به سن بیمار به شرح زیر است:
نوزادان نارس
روش درمان کنونی برای این بیماران شامل وارد کردن مکمل ویتامین E از طریق یک لوله به معده است. در صورت لزوم، می توان آن را به صورت داخل وریدی نیز تزریق کرد. طول دوره درمان این نوزادان بستگی به میزان کمبود و تشخیص پزشک دارد.
کودکان و بزرگسالان
کودکان و بزرگسالان مبتلا به کمبود ناشی از بیماری های ارثی نیاز به مصرف مکمل ویتامین E با دوزهای بالا دارند. مکمل می تواند پیشرفت بیماری را متوقف کند. هنگامی که کمبود زود تشخیص داده می شود، ممکن است بتوان علائم عصبی آن را از بین برد.
گنجاندن ویتامین E در رژیم غذایی
بعید است که یک فرد سالم کمبود ویتامین E داشته باشد. مگر اینکه بیماری مزمن پایدار، بیماری ژنتیکی یا رژیم غذایی کم چرب داشته باشد. برای افراد سالمی که با علائم کمبود ویتامین E مواجه می شوند، معمولا مکمل تجویز نمی شود. به این افراد توصیه می شود که از غذاهای غنی از ویتامین E استفاده کنند.
ویتامین E در انواع مختلفی از غذاها به وفور یافت می شود. بدن نمی تواند این ویتامین را تولید کند، بنابراین باید آن را از طریق رژیم غذایی یا مکمل وارد بدن کنیم.
غذاهای حاوی ویتامین E عبارتند از:
- روغن های گیاهی مانند روغن گندم، روغن بادام زمینی و روغن زیتون
- آجیل ها و دانه ها
- غلات کامل
- شیر
- بیشتر سبزیجات، از جمله اسفناج، برگ چغندر سوئیسی، فلفل قرمز و آووکادو
عوارض جانبی ناشی از مصرف بیش از حد مکمل ویتامین E
یادتان نرود که باید در مصرف ویتامین های محلول در چربی، از جمله ویتامین A، D، E و K حد اعتدال را رعایت کنید. افزایش بیش از حد سطح ویتامین E در بدن ممکن است باعث خونریزی غیرطبیعی، درد عضلانی، اسهال و استفراغ شود. خونریزی می تواند خطر سکته مغزی و مرگ زودرس را افزایش دهد.
مصرف بیش از حد مکمل ویتامین E نیز می تواند با داروهای رقیق کننده خون مانند وارفارین و داروهای شیمی درمانی تداخل داشته باشد. بنابراین اولا به صورت خودسرانه از این مکمل استفاده نکنید و ثانیا اگر پزشک تشخیص داد که نیاز به مکمل دارید، قبل از تجویز آن او را از هر گونه دارویی که مصرف می کنید مطلع کنید.
خلاصه
- هنگامی که یک بزرگسال دارای علائم کمبود ویتامین E باشد، به احتمال زیاد این کمبود را می توان به بیماری مزمن یا بیماری های ژنتیکی مرتبط دانست.
- برای جبران کمبود این ویتامین در بدنتان به کمک مواد غذایی، از متخصص تغذیه استفاده کنید.
- وقتی کمبود این ویتامین به دلیل کمبود چربی در رژیم غذایی رخ می دهد، می توانید با اضافه کردن چربی های سالم به غذاها این کمبود را جبران کنید.
- مصرف مکمل ویتامین E برای جلوگیری از پیشرفت بیماری و پیشگیری از عوارض ضروری است.
- اگر این کمبود به موقع تشخیص داده و درمان شود، چشم انداز و آینده بیمار معمولا مطلوب است و خطری او را تهدید نمی کند.
- تحقیقات بر روی مکمل های ویتامین E نشان می دهد که مصرف بیش از حد مکمل آن می تواند مسمومیت را به همراه داشته باشد و برای استفاده از مکمل ویتامین E باید محدودیت های ایمنی را رعایت کرد.