آیا در فصولی به غیر از زمستان، نوک انگشتان پاهایتان سرد است؟ آیا برخی از مواقع بی حسی در این نقطه از بدن حس می کنید؟ این موارد تنها گوشه ای از عوارض مربوط به اختلال در گردش خون است. دیگر نشانه ها مربوط به گردش خون ضعیف، تورم و احتباس آب به خصوص در پاها، و یا احساس گرفتگی و سوزن سوزن شدن در پاها و دست ها است. گردش خون ضعیف همچنین می تواند بر روی مغز نیز تاثیر گذار باشد. ریزش مو، سرگیجه، خستگی یا سردرد از دیگر علائم همراه با اختلال در گردش خون است. پس اگر فردی به این اختلال مبتلا بوده و علائم ذکر شده در بالا را داشته باشد با بهبود گردش خون طبیعتا بسیاری از مشکلاتش حل خواهد شد.
گردش خون چیست و چرا در بدن اهمیت زیادی دارد؟
گردش خون در بدن ما توسط قلب ایجاد می شود. در این فرایند قلب منبع ثابتی از خون را از طریق رگ ها به قسمت ها مختلف بدن می رساند. این فرایند تضمین می کند که اکسیژن و مواد مغذی موجود در خون به حد کافی به سلول های بدن می رسد. علاوه بر این با بازگشت خون از اندام ها، مواد زائد که حاصل سوخت و ساز بدن است، از آن ها دور می شود.
گردش خون به منظور حفظ سوخت و ساز بدن در سطح سلول، حفظ سطح PH بدن، فشار اسمزی، ثبات درجه حرارت بدن، محافظت از بدن در برابر حملات میکروبی و آسیب های مکانیکی و به طور کلی برای داشتن یک بدن سالم ضروری است.
مشکل گردش خون ضعیف زمانی آغاز می شود که ورود جریان خون به نقاط خاصی از بدن محدود می شود. اگر چه این حالت ممکن است در همه قسمت های بدن رخ دهد اما بیشتر افراد آن را در نوک انگشتان دست یا نوک انگشتان پا احساس می کنند.
چه عواملی گردش خون را تحت تاثیر قرار می دهند؟
عوامل متعددی در گردش خون تاثیر گذار هستند. یکی از آنها پیری است. با افزایش سن، عروق بدن خاصیت ارتجاعی خود را تا حدودی از دست داده و باریک تر می شوند. در این حالت قلب نیاز دارد که برای خون رسانی به بخش های مختلف بدن سخت تر کار کند. نتیجه این عمل قلب، کاهش جریان خون در بدن و افزایش فشار خون است.
سایر علل شایع که موجب ضعیف شدن گردش خون می شوند عبارتند از:
- اضافه وزن که منجر به تورم در پاها و پایین تنه می شود.
- سیگار کشیدن که باعث تشکیل پلاک در داخل رگ های خونی و مویرگ ها شده، فشار خون را بالا برده و مشکلات قلبی را بیشتر می کند.
- عدم تحرک بیش از حد منجر به شکل گیری جریان خون ضعیف می شود.
- خوردن تنقلات بیش از حد که معمولا به اضافه وزن منجر می شود.
روش های بهبود گردش خون در بدن
روش های زیادی برای بهبود گردش خون وجود دارد. در ادامه این مطلب به چند مورد از این روش ها اشاره می کنیم تا با استفاده از آن ها علاوه بر بهبود گردش خون از عوارض ناشی از تضعیف جریان خون در امان بمانید.
ورزش
ورزش در هر زمان و ساعتی برای افزایش گردش خون مفید است. مهم نیست که چه ورزشی انجام می دهید. تمام فعالیت های بدنی می توانند باعث بهبود پمپاژ خون به اندام ها شوند.
شما می توانید راه رفتن، دوچرخه سواری، دویدن، شنا یا هر چیز دیگری که دوست دارید را انتخاب کنید. اگر گردش خون شما در حال حاضر ضعیف است، برای شروع از ورزش ملایم و تدریجی استفاده کنید و به یک باره به سراغ ورزش های سنگین نروید.
کشش بدن
حتما قبل از شروع هر برنامه ورزشی بین ۳ الی ۵ دقیقه حرکات کششی انجام دهید. این موضوع به ویژه برای افرادی که در طول روز زیاد پشت میز می نشینند و بعد از آن قصد دارند ورزش کنند، از اهمیت زیادی برخوردار است. برای شروع ابتدا انگشتان دست و پا را تکان دهید و سپس حرکات کششی و نرمشی را پی بگیرید. به یاد داشته باشید که نشستن یا ایستادن در یک حالت به مدت طولانی برای بدن مضر است. از طرفی استراحت زیاد نیز گردش خون را کند و ضعیف می کند.
ماساژ
ماساژ هم مثل ورزش، گردش خون را با تحریک جریان خون در منطقه ای که ماساژ می دهید، افزایش می دهد. همان طور که در بالا اشاره کردیم، گاهی تضعیف جریان خون باعث التهاب در بخشی از بدن می شود. ماساژ آن بخش از بدن به بهبود گردش خون منجر شده و التهاب را کم می کند.
با ماساژ این عضلات، سمومی که به طور طبیعی ایجاد می شود از بین رفته و گردش خون بهتر می شود. برای ماساژ بهتر است از اسانس رقیق شده گیاهان استفاده کنید. یکی از بهترین گیاهان برای ماساژ بدن و بهبود گردش خون روغن رزماری است. روغن های دیگر که نتایج مشابه ای دارند شامل سرو کوهی، زنجبیل و نعناع می باشند.
بالا بردن پاها
بالا بردن پاها یک راه خوب برای افزایش گردش خون و استراحت هم زمان است. این روش به ویژه بعد از زمانی که طولانی مدت ایستاده بودید، بسیار مناسب است و باعث می شود خونی که در پاها بر اثر ایستادن زیاد جمع شده بود، به سمت نیم تنه بالایی برگردد.
تغذیه سالم
خوردن غذاهای سالم و اجتناب از مصرف غذاهای ناسالم یکی دیگر از راه های بهبود گردش خون است. مصرف میوه ها، سبزیجات، غلات کامل، پروتئین بدون چربی و چربی های سالم موجود در ماهی، روغن زیتون، آوکادو، آجیل و دانه ها را توصیه می کنیم.
علاوه بر این از مصرف غذاهای فرآوری شده، غذاهای غنی از شکر یا نمک و غذاهای غنی از چربی های ناسالم مانند چربی های ترانس اجتناب کنید.
گیاه ژینکو بیلوبا (کهن‌دار)
تعدادی از گیاهان نیز خواصی برای بهبود گردش خون از خود نشان داده اند. یکی از این گیاهان، جینکو بیلوبا است که می تواند گردش خون را به حالت سالم در آورد. این گیاه چند منظوره است و علاوه بر بهبود گردش خون موجب تقویت حافظه نیز می شود.
متخصصان دانشگاه مرکز پزشکی مریلند در مطالعات آزمایشگاهی نشان داده اند که جینکو با باز کردن رگ های خونی و کم کردن خاصیت چسبندگی خون به رگ ها، باعث بهبود گردش خون می شود. این گیاه در فرم های مختلف مثل عصاره مایع، قرص، کپسول و یا برگ خشک در دسترس است. برای رسیدن به نتیجه لازم، نیاز به ۴ الی ۶ هفته مصرف این گیاه می باشد. البته حتما قبل از مصرف این گیاه با پزشک خود مشورت کنید. به خصوص اگر در حال حاضر برای بهبود گردش خون از دارو استفاده می کنید.
نوشیدن آب کافی و کاهش مصرف کافئین و الکل
آب کافی در بدن در طول روز برای این که اندام ها بتوانند وظایف خود را به درستی انجام دهند، ضروری است. وقتی شما به اندازه کافی آب می نوشید، سطح اکسیژن خون بالا می رود. با بالا رفتن اکسیژن در خون، گردش خون بهبود یافته و سلامت کلی بدن تضمین می شود.
اکثر کارشناسان مصرف ۸ الی ۱۲ لیوان آب در روز را توصیه می کنند. علاوه بر این کاهش کافئین و مصرف الکل نیز در بهبود گردش خون نقش مهمی دارد. این موارد علاوه بر تاثیر مستقیمی که بر روی سرعت گردش خون دارند، با کم کردن آب بدن نیز تاثیر غیر مستقیمی بر جریان خون می گذارند.
آب درمانی
سعی کنید روزانه ۲۰ الی ۳۰ دقیقه در وان آب گرم دراز بکشید. آب گرم کمک می کند که عضلات شما شل شده و تنش از آن ها دور شود. با این عمل و افزایش جریان خون، اکسیژن زیادی به عضلات رسیده و خستگی آن ها را کم می کند.
گاهی اوقات تضعیف گردش خون در بدن به دلیل احتناق بینی است. با استفاده از حمام آب داغ یا استفاده از بخور، راه های هوایی باز شده و باعث می شوند که اکسیژن بیشتری به بدن برسد.
گرما درمانی و سرما درمانی
این روش شامل استفاده متناوب بین کمپرس گرم و کمپرس سرد در بخشی از بدن است که تحت تاثیر فشار خون ضعیف قرار دارد. برای این کار کمپرس آب گرم را به مدت ۳۰ ثانیه یا بیشتر بر روی بدن قرار دهید و سپس آن را با کمپرس سرد تعویض کنید. اگر پاهایتان بر اثر کاهش گردش خون تحت تاثیر است می توانید دو کاسه آب داغ و آب سرد تهیه کرده و پاها را چند بار و هر بار ۳۰ ثانیه در کاسه ها قرار دهید.
ترک سیگار
سیگار با وارد کردن نیکوتین در خون موجب کاهش گردش خون می شود. پس اگر سیگاری هستید، سیگار را ترک کنید.
مدیریت سطح استرس
اثرات منفی استرس بر بدن ما کاملا اثبات شده است. گردش خون نیز از این قاعده مستثنی نیست. استرس موجب می شود که گردش خون افزایش پیدا کند و به بافت و عضله قلب فشار وارد شود. یافتن راه هایی برای از بین بردن استرس، مانند ورزش منظم، گوش دادن به یک موسیقی، تمرینات تنفسی، مدیتیشن و یا روان درمانی می تواند اثرات آن را بر روی بدن کاهش دهد.