همه ما گاهی اوقات در طول روز به خصوص در اواخر ساعت کاری، زمانی که یک روز خسته کننده در حال اتمام است، احساس خواب آلودگی می کنیم. حتی خستگی شدید و ساعت های مطالعه نیز می توانند موجب خواب آلودگی شوند . این نوع خواب آلودگی روزانه شایع و غیر طبیعی نیست. این اتفاق معمولا بعد از فعالیت فیزیکی و ذهنی شدید رخ می دهد و کاملا عادی است. با این حال، برای برخی افراد این احساس خواب آلودگی در طول روز، حتی بعد از خوابیدن، نیز رخ می دهد. در این شرایط خواب آلودگی روزانه می تواند نشانه ای از یک مشکل پزشکی باشد.
در ادامه این مطلب مجله پیام سلامت بیشتر در مورد علل، علائم و روش های درمان عارضه ای به نام خواب آلودگی روزانه (EDS) با شما صحبت می کنیم.
خواب آلودگی روزانه (EDS) چیست؟
خوابیدن بیش از حد در طول روز وضعیتی است که در آن فرد احساس خواب آلودگی ناگهانی و غیرقابل کنترل دارد و ممکن است گاهی اوقات حتی بدون کنترل خوابش ببرد. این عارضه می تواند جنبه های مختلف زندگی را تحت تاثیر قرار دهد، به ویژه اگر به صورت پایدار و در بلند مدت رخ دهد. خواب آلودگی روزانه (EDS) یکی از رایج ترین اختلالات خواب است و حدود ۲۰٪ جمعیت آمریکا را تحت تاثیر قرار می دهد. اگرچه علت دقیق آن همیشه مشخص نیست، اما محققان معتقدند که عمدتا مربوط به خواب ناکافی شبانه است. در این شرایط حتی یک چرت کوتاه می تواند به فرد کمک کند که احساس سرحالی کند.
مقایسه خواب آلودگی روزانه و نارکولپسی
خواب آلودگی بیش از حد در طول روز نباید با نارکولپسی اشتباه گرفته شود. نارکولپسی عارضه ای است که فرد نمی تواند در آن از خواسته ناگهانی خود برای خوابیدن دست بکشد و در هر زمان و هر زمان ممکن است بخوابد. تمام بیماران مبتلا به نارکولپسی دچار خواب آلودگی بیش از حد در طول روز هستند اما برعکس این قضیه صادق نیست. نارکولپسی یک بیماری مزمن است که هنوز درمانی برای آن کشف نشده است. بر خلاف آن، در خواب آلودگی بیش از حد در طول روز، زیاد خوابیدن در طول شب و یا یک چرت کوتاه در طول روز، موجب کاهش خواب آلودگی می شود.
علل خواب آلودگی روزانه (EDS)
گاهی اوقات علت خواب آلودگی بیش از حد در طول روز قابل شناسایی نیست. در این حالت به این عارضه پرخوابی اولیه گفته می شود. با این حال، علت خواب آلودگی روزانه (EDS) اغلب یک یا چند عامل زیر است. در این شرایط به EDS، پرخوابی ثانویه گفته می شود. تعریف ساده اصطلاح پرخوابی، خواب آلودگی بیش از حد است. در شرایطی به آن لقب ثانویه داده می شود که نتیجه برخی از شرایط دیگر مانند موارد زیر باشد:
- محرومیت از خواب و بی خوابی: مانند اتفاقی که در کارکنان شاغل در مشاغل شیفتی رخ می دهد.
- آپنه انسدادی خواب: که موجب بیدار شدن مکرر از خواب به علت توقف تنفس یا کاهش کیفیت خواب می شود.
- اختلالات حرکتی مرتبط با خواب: مانند سندرم پای بی قرار
- اختلالات موثر بر روی ریتم چرخه ای خواب: که در آن ساعت داخلی بدن به هم ریخته و موجب بروز خواب و بیداری در ساعت های مختلف روز می شود.
- مصرف برخی از داروها: از جمله داروهای خارج از نسخه (OTC) و داروهای تجویزی
- مصرف مواد مخدر: مانند کوکائین
- بیماری های روانی: مانند افسردگی
- تروما: مانند آسیب مغزی
- ابتلا به برخی از بیماری ها: مانند انسفالیت، سرطان، سکته مغزی و بسیاری از بیماری های التهابی و عصبی
- اختلال تنفسی و درد: که به هر دلیلی می توانند بر روی خواب شبانه تاثیر بگذارند.
- بیماری ریفلاکس معده (GERD): که ممکن است سوزش سر دل در خواب ایجاد کند.
سایر علل
مطالعات مختلفی به کشف تاثیر محرومیت از خواب بر روی شیوع روزافزون خواب آلودگی روزانه پرداخته اند. کمبود خواب ممکن است عمدی باشد، نه به علت عوامل بیماری زا (بیماری) و یا سوء مصرف مواد. تغییر در ساعات کاری، استرس شغلی، درس خواندن برای امتحانات در نیمه شب و انجام فعالیت های اجتماعی در شب مانند چک کردن صفحات اجتماعی در فضای مجازی ممکن است مانع از خوابیدن و بیدار شدن در زمان مشخص شود.
به طور خلاصه، اختلال در ریتم شبانه روزی (ساعت داخلی بدن) بر روی طیف وسیعی از عملکردهای نوروبیولوژیکی تاثیر می گذارد. این اختلال می تواند در عرض چند روز کم خوابی ایجاد شود و ممکن است مدت زمان قابل ملاحظه ای طول بکشد تا بدن بتواند الگو نرمال خواب خود را باز گرداند. با این حال، مهم است که توجه داشته باشید که محرومیت از خواب ممکن است همیشه عمدی نباشد. بسیاری از افراد به علت نگرانی هایی که در زندگی روزمره با آن مواجه هستند و تعهداتی که در زندگی دارند، با وجود تمایل به خواب، قادر به خوابیدن نیستند.
علائم و نشانه های همراه با خواب آلودگی روزانه (EDS)
به غیر از خواب آلودگی که علامت واضحی است، سایر نشانه ها و علائم همراه با EDS عبارتند از:
- خستگی
- ناتوانی در تمرکز کردن
- حافظه ضعیف
- نوسانات خلقی
- ناتوانی در تصمیم گیری
- آهسته شدن رفلکس های بدن
- ناتوانی در هماهنگی بدن
- دیدن یا شنیدن هذیان (هذیان شنوایی و بصری)
علائم بسیاری وجود دارد که می توانند به علت خواب آلودگی در طول روز رخ دهند. این خواب آلودگی می تواند روی شغل و زندگی شخصی افراد به طرق مختلفی تاثیر بگذارد. در بعضی موارد این علائم با علائم بیماری های روانی، ناتوانی در یادگیری و مسمومیت اشتباه گرفته می شوند. مقابله با این مشکل می تواند برخی از افراد را مجبور به استفاده از موادی مانند محرک ها برای بیدار شدن در طول روز و استفاده از آرام بخش ها برای خوابیدن در شب کند. البته گاهی بیماران برای درمان خواب آلودگی روزانه به مواد مخدر پناه می برند که بسیار خطرناک و اعتیاد آور است.
[quote font_size=”18″ color=”#37a02b”]
پیشنهاد می کنیم برای اطلاعات بیشتر، این مطالب را نیز بخوانید:
معرفی دلایل علمی برای ایجاد احساس خستگی یا خواب آلودگی بعد از خوردن غذا
پرخوابی ایدیوپاتیک (خواب آلودگی روزانه غیر قابل توضیح)
عوارض محرومیت از خواب بر روی بدن
۱۸ نکته ساده که به شما در به خواب رفتن سریع کمک می کند
[/quote]
روش های درمان خواب آلودگی روزانه
درمان ESD عمدتا بستگی به شناسایی شرایطی دارد که ممکن است باعث ایجاد ESD شود. بنابراین برای درمان یا مدیریت این نوع خواب آلودگی، گام اول شناسایی علت آن است. بنابراین روشی که برای درمان خواب آلودگی روزانه در افراد مختلف استفاده می شود می تواند به طور قابل توجهی متفاوت باشد. مصرف محرک برای بیدار ماندن در طول روز و آرام بخش برای خوابیدن در شب، نباید اولین خطر درمان برای ESD ثانویه باشد. در عوض از درمان های زیر برای این عارضه استفاده می شود:
- دستگاه های تهویه مناسب مانند دستگاه های CPAP برای درمان آپنه انسدادی خواب
- تجویز داروهای ضد درد برای کاهش درد و کاهش مصرف آرامبخش ها
- تجویز داروهای ضد افسردگی برای افسردگی که ممکن است موجب خواب آلودگی شود.
- تجویز آنتی اسید ها و داروهای سرکوب کننده اسید معده برای درمان بیماری ریفلاکس اسید معده
سایر روش های درمان
هنگامی که بیماری اصلی ایجاد کننده خواب آلودگی قابل درمان نباشد یا زمانی که علت خواب آلودگی مشخص نیست، ممکن است داروهای زیر برای درمان خواب آلودگی بیش از حد در طول روز استفاده شود.
- مادافینیل: دارویی است که به بیدار ماندن کمک می کند. این دارو اغلب به آمفتامین ها ترجیح داده می شود.
- دکستروآمفتامین: که محرک قوی سیستم عصبی مرکزی (CNS) است.
- متیل فنیدیت: که یک محرک قوی است و به طور گسترده ای برای درمان اختلال بیش فعالی کمبود توجه (ADHD) استفاده می شود.
- پمولین: یکی دیگر از محرک هایی است که قبلا برای ADD استفاده می شد اما در حال حاضر در آمریکا برای درمان بیش فعالی استفاده نمی شود.
داشتن الگوی مناسب برای خوابیدن و بیدار شدن می تواند به خواب آلودگی بیش از حد در طول روز کمک کند و حتی اگر نتواند بر روی خواب شبانه تاثیر بگذارد، حداقل برای بدن مفید است. افراد مبتلا به خواب آلودگی بیش از حد در طول روز باید نکات مهمی که در مورد الگوی مناسب خوابیدن است را فرا بگیرند. این نکات ساده اما موثر، می توانند ریتم داخلی بدن را تنظیم کرده و حتی نیاز بیماران مبتلا به بی خوابی و پر خوابی به دارو را کاهش دهند.